به گزارش مشرق، گره یا ندول تیروئید دسته از اختلالات این غده سپری شکل در بدن هستند که بسیار شایع بوده و در زنان بیشتر از مردان بروز پیدا می کنند. همچنین مانند بسیاری از بیماری های دیگر شانس ابتلا به ندول های تیروئیدی با افزایش سن زیاد می شود. نکته ی جالب اینجاست که علی رغم شیوع بالای ندول های تیروئیدی اکثر افراد تا وقتی که علائمی مثل گواتر یا بزرگی غده تیروئید در آنها بروز پیدا نکند و یا پزشک طی معاینات فیزیکی یا عکس برداری متوجه آن نشود از وجود آن اطلاع پیدا نمی کنند.
البته در صورتی که فعالیت این ندول ها در ترشح هورمون زیاد باشد بیمار با عوارض پر کاری تیروئید مثل عصبی بودن، اختلالات خواب، اشتهای زیاد علی رغم لاغری، بیرون زدگی چشم ها یا اگزوفتالمی، ضعف عضلات، اسهال و … و اگر کم فعالیت باشند با عوارض کم کاری تیروئید مثل چاقی و بی حالی، اشتهای کم، باد کردن صورت، خواب زیاد، یبوست، صدای خشن و … روبرو خواهد شد.
خوشبختانه بیشتر ندول یا گره های تیروئیدی خوش خیم بوده و حدود ۵ تا ۱۰ درصد از آنها سرطانی هستند اما ندول های بزرگ حتی اگر هم که خوش خیم باشند می توانند مسیر تنفس و بلع را مسدود کرده و بیمار را با بلع سخت یا تنگی نفس مواجه کنند که نیاز به اقدام سریع پزشکی دارد. برای آشنایی کامل با ندول های غده تیروئید و درمان های جدید آن مقاله زیر را تا انتها بخوانید.
چگونه پزشک ندول یا گره تیروئید را تشخیص داده یا بررسی می کند؟
ابتدا سابقه ی پزشکی بیمار بررسی شده و سپس پزشک با معاینات فیزیکی سلامت غده را تا حدودی ارزیابی می کند. از آنجایی که پزشکان همواره احتمال سرطانی بودن ندول را در ذهن خود دارند با پرسش درباره ی مواردی مثل سابقه ی خانوادگی سرطان، سن بیمار( خصوصا زیر ۲۰ یا بالای ۷۰ سال)، جنسیت مرد، سابقه ی قرار گرفتن در معرض امواج رادیویی و تشعشعات مختلف( خصوصا در ناحیه ی سر، گردن یا سینه)، سختی ندول، گره های لنفاوی بزرگ و … شانس بیمار را برای مبتلا شدن به سرطان تخمین می زنند.
در مرحله ی بعدی با اندازه گیری مقدار هورمون محرک تیروئیدی یا TSH عملکرد غده تیروئید بررسی می شود. در صورتی که این هورمون کم باشد نشان دهنده ی زیاد بودن فعالیت غده تیروئید بوده و در صورتی که زیاد باشد حاکی از کم کاری تیروئید است.
سپس با تزریق ید رادیو اکتیو به بدن بیمار و اسکن آن پزشک فعالیت غده تیروئید را دقیق تر مشاهده می کند. به طور مثال از آنجایی که بدن برای ساخت هورمون های تیروئیدی به عنصر ید نیاز دارد اگر تمرکز ید رادیو اکتیو در ندول زیاد باشد یعنی ندول پر کار بوده و یا اصطلاحا با ندول داغ سر و کار داریم که به ندرت سرطانی می شود. اما اگر تمرکز کمی داشته باشد یعنی ندول یا گره تیروئیدی کم کار یا اصطلاحا ندول سرد داریم که شانس سرطانی شدنش بیشتر است. به علاوه پزشک با بررسی اسکن ید رادیو اکتیو متوجه می شود که مثلا پرکاری غده تیروئید مربوط به کل غده است و یا فقط ندول ها در کار غده اختلال ایجاد می کنند.
یکی دیگر از تست هایی که پزشک ممکن است انجام دهد اسکن تیروئید برای بررسی ویژگی های خاصی مثل سایز ندول، تعداد آنها، جامد و یا آبدار بودن آن و بررسی رسوب کلسیم در ندول می باشد.
در صورتی که پزشک به سرطانی بودن ندول مشکوک شده باشد می تواند با نمونه برداری از ندول یا به اختصار FNAB از فرضیه ی خود مطمئن شود. البته این عمل معمولا برای ندول هایی با قطر بالای ۱ سانتی متر و یا اگر فرد شانس ابتلا به سرطان تیروئید داشته باشد برای ندول های بالای نیم سانتی متر انجام می شود. برای این کار پزشک سوزن بسیار باریکی را ،در حالی که با لمس کردن غده و یا با کمک امواج رادیویی فراصوت راهنمایی می کند، به ندول وارد کرده و قسمتی از بافت آن را توسط سوزن مکش یا آسپیره می کند.
نتیجه تست FNA به چه صورت هایی ارائه می شود؟
مقدار کافی از بافت ندول برداشته نشده و یا قابل بررسی نیست: در این صورت نمونه برداری دوباره تکرار می شود.
ندول خوش خیم است: این جواب خوشحال کننده بوده و نشان می دهد که به احتمال زیاد ندول سرطانی نمی شود. در این صورت بیمار مرتبا توسط پزشک مانیتور می شود تا اگر ندول شروع به رشد و سرطانی شدن کرد سریعا اقدام شود. البته اگر ندول به حدی بزرگ باشد که باعث انسداد مسیر هوایی و یا محل عبور غذا شود تمام و یا مقداری از غده تیروئید توسط جراحی برداشته می شود.
۳. ندول بدخیم است : متاسفانه شانس سرطانی بودن غده تیروئید در این افراد بسیار بالا بوده و تمام غده طی جراحی برداشته می شود تا از پخش شدن سرطان به سایر اندام ها جلوگیری شود. در این صورت بیماران باید مادام العمر از هورمون تیروئید صنعتی و یا داروی لووتیروکسین استفاده کنند تا با عوارض کم کاری تیروئید مواجه نشوند.
۴. ندول نامشخص است: به نقل از Columbia Thyroid Centerاین دسته شامل موارد متنوعی می شود مثل ضایعه فولیکولار، نئوپلاسم فولیکولار، ضایعه سلولی هارتل(Hurthle cell lesion)، نئوپلاسم سلولی هارتل و سلول های آتیپیک یا غیر معمول یا ضایعات غیر معمول. این موارد به این معنی است که سیتولوژیست نمی تواند تشخیص دهد که آیا ندول سرطانی است یا نه اما سلول ها عادی به نظر نمی رسند. ۱۵ تا ۲۰ درصد شانس ابتلا به سرطان تیروئید با بیوپسی نامشخص وجود دارد. به بیان دیگر از هر ۵ نفر ۱ نفر با بیوپسی نامشخص به سرطان مبتلا می شود. تنها راه تشخیص قطعی سرطانی یا غیر سرطانی بودن ندول این است که نصف و یا کل غده تیروئید برداشته شده و مشاهده شود که آیا سلول هایش در خارج از ندول و داخل بافت اطراف تیروئید و یا خارج از تیروئید مهاجم ( در حال رشد) هستند یا نه.
درمان های جدید ندول یا گره های تیروئید چگونه است؟
-درمان با RFA و یا Radiofrequency ablation: در این روش نوین درمانی پزشک با امواج فراصوت و الکترود هایی سعی در از بین بردن ندول ها دارد. او توسط لمس با دست و یا عکس برداری از غده تیروئید الکترودی را که از خود امواج رادیو ای منتشر میکند به سمت ندول هدایت کرده و بافت ندول را می سوزاند.
در گذشته درمان ندول تیروئید به روش جراحی انجام می شد، پیشرفت علم در زمینه بیماری های تیروئید باعث شده تا روش های درمانی جدیدتر و پیشرفته تری از جمله آر اف تیروئید و ماکروویو نیز در رده درمان های معتبر قرار بگیرد، این روش ها همگام با کشورهای پیشرفته دنیا از جمله چین و کره جنوبی و نیز همگام با انجمن تیروئید امریکا در ایران نیز از سال ۹۲ شروع گردیده و بیماران زیادی با این روش سلامتی خود را به دست اورده اند بدون آنکه غده تیروئیدشان در جراحی برداشته شود. در این روش بیمار بدون بیهوشی و بدون آنکه بستری شود در یک مدت زمان کوتاه تحت درمان قرار می گیرد.
از مزایای این روش این است که بیمار نیازی به بیهوشی، جراحی و ماندن در بیمارستان نداشته و اثر یا زخمی قابل توجهی از الکترود بر روی پوست باقی نمی ماند. همچنین درمان با RF بسیار نتیجه بخش بوده و حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد کاهش حجم ندول بدون نیاز به جراحی و استفاده بعدی از هورمون های تیروئیدی حاصل می شود.
نکته ی قابل توجه این است که ممکن است در بعضی موارد به علت محل حساس ندول و یا اندازه ی به شدت بزرگ آن پزشک قادر به از بین بردن کاملش نباشد. در این صورت ممکن است که بیمار دوباره با علائم و بروز دوباره ی ندول ها روبرو شود. در این موارد هم نیازی به نگرانی نیست چراکه روش RF قابلیت انجام شدن چندین باره داشته و حتی اگر پزشک جراحی را روش مناسب تری ببیند می تواند حتی بعد از درمان با RF آن را انجام دهد.
با وجود نکات مثبتی که در رابطه با RF وجود دارد از آنجایی که این روش با امواج در ارتباط است بهتر است در دوران بارداری و در صورت داشتن آریتمی های قلبی از روش جراحی استفاده شود.
این روش در مرکز سونوگرافی تیراد در تهران در حال انجام است
-برداشتن نصف غده تیروئید و یا lobectomy: این روش هم سودمند بوده و عوارض کمی به دنبال دارد چرا که با برداشتن نصف غده نیمه ی دیگر آن به ساخت هورمون های تیروئیدی می پردازد. البته در حدود یک چهارم افرادی که اقدام به لوبکتومی می کنند مجبورند که از مکمل های هورمون تیروئید یا داروی لووتیروکسین استفاده کنند چراکه غده از ساخت هورمون کافی ناتوان است. مزیت درمان با RF نسبت به این روش این است که از آنجایی که تنها ندول ها را هدف قرار می دهد احتمال احتیاج پیدا کردن به دارو هایی مثل لووتیروکسین را به حداقل می رساند.
روش فرسایش با اتانول( Ethanol ablation) : برای ندول هایی که بیشتر حاوی مایع بوده یا کیست های تیروئیدی که کاملا آبدار هستند از این روش استفاده می شود. خوشبختانه کیست تیروئید به ندرت بدخیم شده اما مرتبا حتی در صورت تخلیه با مایع پر می شود. در این روش درمانی ابتدا کیست از مایع تخلیه شده، باقی مانده ها و مواد زائد خارج شده و اتانول به کیست تزریق می شود. اتانول باعث ایجاد التهاب در ناحیه و کوچک شدن کیست می شود.
البته به نقل از Columbia Thyroid Center در مورد ندول هایی که معمولا مشاهده می شود و ترکیبی از مایع و بافت جامد هستند RFA اثبات شده است که درمان بهتریست.
به طور خلاصه می توان گفت که اگر شما با ندول خوش خیمی تشخیص داده شدید که به اندازه کافی بزرگ بوده و برایتان مشکل ساز شده است می توانید از درمان با RF استفاده کنید.
اگر ندول شما کوچک و خوش خیم بوده و مشکلی از لحاظ زیبایی، تنفس و بلع ایجاد نکرده است رها کردن آن و مانیتور شدن مرتب توسط پزشک کافیست. شما با مراجعه ی مرتب به پزشک می توانید از شرایط ندول مطلع شوید تا اگر رو به بدخیمی و یا سرطانی شدن رفت هر چه سریع تر اقدام کنید.
اگر با ندول یا گره ی بدخیم تشخیص داده شوید درمان با جراحی، ید رادیو اکتیو، دارو های ضد تیروئید و استفاده از دارو های مکمل تیروئیدی انجام می شود.
منبع: مجله سلامت
