بین الحرمین کجاست؟

شهر کربلا در کشور عراق محل قرار گرفتن بارگاه امام حسین (ع) و برادر ایشان، حضرت ابوالفضل (ع) است. برای مسلمانان شیعه این شهر از مهم‌ترین مکان‌های زیارتی به شمار می‌رود. هر ساله مشتاقان زیادی برای زیارت از قبور متبرک به بین الحرمین در کربلا سفر می‌کنند؛ اما بین الحرمین کجاست و چرا آرامش بخش شیعیان جهان است؟ در این مقاله کجارو به معرفی بین الحرمین کربلا می‌پردازیم و اطلاعاتی درباره تاریخچه و قدمت بین الحرمین ارائه می‌دهیم.

هرآنچه می‌خواهید درباره بین الحرمین بدانید:

• بین الحرمین کجاست؟
• تاریخچه بین الحرمین
• امکانات بین الحرمین
• اعمال بین الحرمین
• اماکن مذهبی نزدیک بین الحرمین

بین الحرمین کجاست؟

شهر کربلا در کشور عراق، میزبان قبور متبرک امام سوم شیعیان، امام حسین (ع) و برادر ایشان حضرت ابوالفضل (ع) است. حد فاصل بین این دو حرم متبرک، بین الحرمین نام دارد و برای شیعیان جهان مکانی مقدس به شمار می‌رود. بین الحرمین در مرکز شهر کربلا و در فاصله ۱۰۰ کیلومتری جنوب غربی بغداد قرار دارد. فاصله بین الحرمین تا رود فرات در حدود ۳۰ کیلومتر است. انشعاب آب رودخانه فرات از ۳۵ کیلومتری شمال شرقی شهر کربلا می‌گذرد و به همین دلیل فاصله رود فرات تا حرم حضرت عباس نزدیک‌تر است. 

فاصله بین حرم‌ها ۳۷۸ متر است که با فاصله صفا و مروه در شهر مکه برابری می‌کند. در روایات مختلف علت فاصله بین الحرمین نیز همین مسئله بیان شده است. بین الحرمین از یک سو به در شرقی حرم امام حسین (ع) و از سمت دیگر به حرم قمر بنی هاشم، حضرت ابوالفضل می‌رسد. حرم حضرت عباس (ع) در شمال شرقی حرم حسین بن علی (ع) قرار گرفته است.

_{منبع عکس: خبرگزاری میزان}

امروزه فاصله بین الحرمین را سنگ‌فرش کرده‌اند و در دو طرف آن نخل‌ها خودنمایی می‌کنند. واقعه عظیم کربلا در روز عاشورا در محل فعلی بین الحرمین در نزدیکی رود فرات، در سال ۶۱ قمری رخ داده است و به همین دلیل هر سال در ماه‌های محرم و صفر و به‌خصوص روزهای تاسوعا و عاشورا، مسلمانان زیادی برای رفتن به بین الحرمین و زیارت حرم سید الشهدا و حضرت عباس (ع) به کربلا سفر می‌کنند.

در این زمان از سال ازدحام بالایی در بین الحرمین ایجاد می‌شود. در طول سال‌های اخیر و مصادف با اربعین حسینی که چهلمین روز درگذشت امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل (ع) و یارانشان است نیز مسلمانان زیادی برای پیمودن بین الحرمین و زیارت حرم‌ها از نقاط مختلف دنیا به کربلا می‌روند.

دسترسی به بین الحرمین

عکاس: مرتضی صالحی

برای رسیدن به بین الحرمین ابتدا باید به شهر کربلا بروید. از دو راه زمینی و هوایی برای رفتن به کربلا می‌توانید اقدام کنید. راه زمینی از مرزهای غربی کشور می‌گذرد. می‌توانید یکی ازمرزهای مهران، شلمچه یا خسروی را انتخاب کنید. از مرز مهران تا کربلا ۲۷۵ کیلومتر راه است که در حالت عادی و غیر از روزهای شلوغ محرم و اربعین، طی کردن آن در حدود چهار ساعت طول می‌کشد.

اگر برای سفر به کربلا مسیر هوایی را انتخاب می‌کنید، با پروازی درحدود ۷۵ دقیقه به نجف می‌رسید. شهر کربلا فرودگاه ندارد و برای رسیدن به کربلا از نجف، مسیری در حدود ۷۵ کیلومتر پیش رو دارید. اگر با تور کربلا سفر می‌کنید تمام هماهنگی‌های لازم برای سفر شما انجام شده است؛ اما اگر شخصی سفر می‌کنید نیز جای نگرانی نیست. تاکسی و اتوبوس از شهر نجف به کربلا تردد می‌کنند.

_{منبع عکس: ealiya.com}

بین الحرمین در مرکز شهر کربلا قرار دارد و دسترسی به آن بسیار راحت است. ضمن اینکه بیشتر هتل‌ها و هاستل‌های شهر کربلا در نزدیکی بین الحرمین قرار دارند. می‌توانید بسته به محل اقامتتان پیاده یا با تاکسی به حرم امام حسین (ع) بروید. از در شرقی حرم امام حسین (ع) وارد بین الحرمین می‌شوید. طی کردن مسیر بین الحرمین بیش از ۱۰ دقیقه زمان نمی‌برد و پس از آن به ورودی غربی بارگاه حرم حضرت عباس (ع) خواهید رسید.

تاریخچه بین الحرمین

_{منبع عکس: مشرق نیوز}

در طول سالیان دراز پس از واقعه عاشورا، بارها حرم امام حسین (ع) و حضرت عباس مورد تعرض حکومت‌ اعراب پس از آن قرار گرفت. در نهایت، در زمان حکومت آل بویه دستور ساخت بنای تمام عتبات متبرک شیعه صادر شد.

تا سال‌ها بعد فاصله بین حرم‌ها از محلات قدیمی شهر کربلا بود و در این فاصله، خانه‌ها و حجره‌های فراوانی وجود داشت. در این منطقه کوچه و خیابان‌ها بسیار باریک بودند و مدارس و مساجدی نیز در اطراف آن وجود داشت. در واقع، در آن زمان بین الحرمین وجود نداشت. زمان ساخت بین الحرمین به حدود ۳۵ سال پیش برمی‌گردد.

در سال ۱۳۹۳ قمری، تصمیم به نوسازی و گسترش حرم‌ها در اداره عتبات عالیات عراق گرفته شد و در سال ۱۴۰۰ قمری نیز برنامه‌های بازسازی حرم‌ها به مراحل اجرایی رسید. پنج سال بعد صدام حسین در کربلا حضور پیدا کرد و مبلغی معادل یک میلیون دینار عراقی برای توسعه حرم‌ها و بین الحرمین اختصاص داد. در سال ۱۴۰۷ قمری، یعنی دو سال بعد از آن،  مسیر بین الحرمین به‌همراه طلاکاری‌های جدید بارگاه حسین بن علی (ع) رونمایی و افتتاح شدند. برای ساخت مسیر عریض بین الحرمین، تمام خانه‌ها و مغازه‌های واقع در مسافت بین دو حرم، توسط دولت عراق خریداری و تخریب شد؛ اما طرح عریض کردن بین الحرمین در طول سال‌های بعد هم‌چنان ادامه داشت تا جایی که در طرح توسعه بین الحرمین تا عرض ۴۰ متر همه خانه‌ها و مغازه‌ها تخریب شدند. در این بین مدارس علمیه، مساجد و مقبره‌های بزرگان نیز از بین رفتند.

تا سال ۱۹۹۱ میلادی هنوز در دو طرف مسیر بین الحرمین، ساختمان‌های تجاری زیادی وجود داشتند که در زمان نوسازی ساخته شده بودند؛ اما در نهایت با تخریب این ساختمان‌ها باز هم بین الحرمین گسترده‌تر شد. طرح‌های نوسازی در محدوده اطراف بین الحرمین هم‌چنان ادامه دارد و امروزه هدف از نوسازی‌ها، گسترش زیر ساخت‌های شهر کربلا ، به‌خصوص در حوالی بین الحرمین برای ارائه خدمات مطلوب‌تر به مسافران و زائران است. در این راستا روند تخریب و نوسازی در خیابان‌های اطراف بین الحرمین ادامه دارد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۵ میلادی، طرح به سرانجام برسد.

امکانات بین الحرمین

در سال‌های اخیر امکانات رفاهی مناسبی در بین الحرمین ایجاد شده است تا زائران به‌راحتی بتوانند به زیارت حرم امام حسین (ع) وحضرت ابوالفضل (ع) بروند. از نمونه این امکانات می‌توان به آب سرد کن های متعدد، سیستم سرمایش قوی، دوربین‌های امنیتی، سیستم اعلام حریق و امکانات بهداشتی مناسب اشاره کرد. فاصله بین الحرمین سنگ‌فرش شده است که با توجه به گرمای هوای عراق، تاثیر قابل توجهی در خنک شدن مسیر پیاده‌روی بین الحرمین می‌گذارد.

اعمال بین الحرمین

زیارت از حرم‌های امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل با مناسک و آداب خاص انجام می‌شود. رعایت این آداب باعث بهره‌مندی بیشتر از زیارت این قبور متبرک خواهد شد. از برجسته‌ترین آداب زیارت بین الحرمین و حرم‌ها می‌توان وضو داشتن، پوشیدن لباس تمیز و آراسته، خواندن زیارت عاشورا، خواندن اذن دخول، ذکر گفتن، تلاوت قرآن وخواندن نماز در جوار مقبره‌ها را برشمرد. بسیاری از شیعیان به نشانه ادب و خشوع در برابر بارگاه متبرک این امامان، در صحن بین الحرمین، بدون کفش راه می‌روند. زیارت حرم امام حسین (ع) در روز اربعین، در کتب دینی بسیار توصیه شده است.

در طول سالیان گذشته مردم کربلا و شیعیانی که در روزهای عاشورا به این شهر سفر می‌کنند، آیین عصر عاشورا را با دویدن در بین الحرمین برپا می‌کنند. علت دویدن در بین الحرمین ریشه در اتفاقات پس از حادثه کربلا دارد.

بعد از ظهر عاشورا و پس از کشته شدن امام حسین (ع) و یارانشان، گروهی از زنان سراسیمه خود را به به نزدیکی نهر علقمه در شمال شرقی کربلا رساندند و خبر حادثه کربلا را به مردم آن ناحیه دادند. از شنیدن این واقعه مردم سراسیمه مسافتی در حدود ۳۵ کیلومتر را با شیون و عزاداری دویدند و به پیکر شهیدان رسیدند. دویدن در بین الحرمین در عصر عاشورا یادآوری و نمادی از خشم و غم مردم  پس از واقعه کربلا است.

اماکن مذهبی نزدیک بین الحرمین

در طول مسیر بین الحرمین اماکن متبرک دیگری وجود دارند. این مکان‌ها شامل مقتل فرزندان و یاران امام حسین (ع) و محل بریده شدن دو دست حضرت ابوالفضل است. از دیگر اماکن معروف نیز می‌توان به تل زینبیه اشاره کرد. در این بخش به اختصار این مکان‌ها را معرفی و به موقعیت قرار گرفتن آن‌ها اشاره می‌کنیم.

قتلگاه

بنا بر روایات این محل جایگاه به شهادت رسیدن و جدا شدن سر حسین بن علی (ع) است و در نزدیکی آرامگاه حبیب بن مظاهر از یاران نزدیک امام، قرار دارد. این بخش به نسبت سایر نقاط اطراف پایین‌تر است و به همین دلیل از آن با عنوان گودال قتلگاه یاد می‌شود. امروزه در این محل حجره‌ای نقره‌ای با پنجره‌ای رو به صحن ساخته‌اند که در آن سردابی با در نقره‌ای قرار دارد. از این سرداب با عنوان مقتل امام حسین (ع) یاد می‌شود. در انتهای رواق جنوب غربی حرم امام حسین (ع)، سالنی باریک وجود دارد که به قتلگاه می‌رسد.

تل زینبیه

_{منبع عکس: fa.wikipedia.org}

این مکان محل ایستادن حضرت زینب (س) و دیگر بانوان قافله امام حسین (ع) در روز عاشورا است که اشراف کاملی به قتلگاه دارد. تل زینبیه در جنوب غربی حرم سید الشهدا و بین قتلگاه و خیمه‌گاه قرار گرفته و از محیط اطراف در حدود پنج متر مرتفع‌تر است. تل زینبیه با قتلگاه ۳۵ متر فاصله دارد.

مدفن شهدا

مقبره تمام یاران شهید امام حسین (ع) در در نزدیکی بارگاه و در فاصله چند متری جنوب شرقی ضریح امام حسین (ٔع) قرار دارد. امروزه در این مکان اتاقی ۱۲ متری با پنجره‌ای از جنس نقره به طول پنج متر ساخته‌اند. اسامی شهدای کربلا و زیارتنامه مخصوص آن‌ها بر کتیبه‌های آبی رنگ در نزدیکی مقبره‌ها حک شده‌اند.

مقام دست راست و دست چپ حضرت عباس (ع)

مقام دست‌های حضرت ابوالفضل (ع) دو مکان مختلف در بین الحرمین هستند که بنا بر روایات مختلف در این مکان‌ها دست‌ها از بدن حضرت عباس (ع) جدا شد و به همین دلیل در این دو مکان نمادهایی ساخته‌اند. مقام دست راست پنجره‌ای برنزی در دیوار خانه‌ای قدیمی است که در گذشته محل عبور نهر علقمه بوده است و امروزه در شمال شرقی حرم حضرت عباس (ع) قرار دارد. مقام دست چپ نیز پنجره‌ای برنزی با حاشیه‌های آینه‌کاری است و در جنوب شرقی حرم حضرت ابوالفضل قرار دارد.

_{منابع عکس‌ها: fa.wikipedia.org, ealiya.com, safar724.com, miyanali.com}

خیمه گاه

خیمه‌گاه در قسمت جنوب غربی حرم سید الشهدا قرار گرفته است و شیعیان از گذشته به زیارت بنای ساخته شده در این مکان می‌رفتند. خیمه گاه ۲۵۰ متر با حرم فاصله دارد و محل اتراق امام و یاران ایشان در روز عاشورا بوده است. هر سال و مصادف با ظهر عاشورا آیین خیمه سوزان در این محل برگزار می‌شود.

مقام علی اکبر

_{منبع عکس: zaerapp.ir}

مقام علی اکبر محل شهادت حضرت علی اکبر، فرزند بزرگ امام حسین (ع) است و در شمال شرقی حرم قرار دارد. این مقام در فاصله ۶۰۰ متری تل زینبیه واقع شده است و به نسبت سایر مکان‌ها فاصله بیش‌تری تا خیمه‌گاه دارد. برای رسیدن به مقام علی اکبر باید از قسمت شمالی حرم امام حسین به کوچ سدره بروید و به سومین کوچه در سمت راست وارد شوید.

مقام علی اصغر

_{منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان}

مقام علی اصغر نیز محل شهادت فرزند ۶ ماهه امام حسین است. این مقام در خیابان سدره و قبل از مقام علی اکبر قرار دارد. با ورود به کوچه به اتاق کوچکی می‌رسید که گهواره‌ای کوچک در آن قرار دارد. این مکان، مقام علی اصغر است.