غذاهای نذری ماه محرم در شهرهای مختلف ایران

نذر و نذری دادن یکی از سنت‌ها و مراسم‌ مذهبی است که در همه ادیان الهی از جمله اسلام، مسیحیت، یهود و غیره به آن اشاره شده است. نذری دادن و توسل جستن برای رفع بلا، دفع مصیبت و جلب منفعت یکی از آیین‌هایی است که در کشور ما، به‌خصوص در ماه محرم دیده می‌شود و در تاسوعا و عاشورا به اوج خود می‌رسد.

کلمه «نذر» به‌معنی عملی است که در ابتدا بر شخص واجب نیست و هیچ تعهدی نسبت به انجام آن ندارد؛ اما پس از نذر کردن، وی باید آن کار را انجام دهد و به نذر خود وفا کند. نذر در ادبیات دینی به‌معنای آن است که فردی تصمیم بگیرد برای رضای خدا کاری انجام دهد. این کار تا پیش از نیت نذر مستحب است؛ اما پس از نذر کردن بر مومن واجب می‌شود.

سنت نذری دادن، بیش از چند صد سال است که در ایران رواج دارد. از انواع نذر در روزهای مذهبی می‌توان به غذا، شیرینی، دسر و نوشیدنی‌های مختلف اشاره کرد. امکان ندارد که در تاسوعا و عاشورا در خیابان‌های شهرها و روستاهای ایران قدم بزنید و با صف‌های نذری برای غذاهای خوشمزه، شربت زعفران، تخم شربتی، چای، شیر، شیر کاکائو و آب‌میوه روبه‌رو نشوید. البته شرایط ماه محرم امسال با وجود شیوع افسارگسیخته بیماری کرونا، کمی با سال‌های قبل متفاوت است و همه مردم در تلاش هستند با به حداقل رساندن اجتماعات از شیوع این بیماری جلوگیری کنند.

مردم شهرهای مختلف ایران با فرهنگ‌ها و سنت‌هایی مختلف، غذاهای متنوع و منحصربه‌فردی برای نذری در ماه محرم آماده می‌کنند و کجارو امروز قصد دارد محبوب‌ترین غذاهای نذری در شهرهای مختلف ایران را به شما معرفی کند تا با آشنایی با آن‌ها، سفری به حال و هوای این روزهای عزیز در نقاط مختلف کشورمان برای خود ترتیب دهید. 

غذای نذری در تهران

همان طور که می‌دانید خورش قیمه، محبوب‌ترین غذای نذری در ایام تاسوعا و به‌خصوص روز عاشورا است. نذر کردن خورش قیمه، قدمت چندانی در ایران ندارد و این غذا در واقع از زمان حکومت قاجار به دسته غذاهای نذری روزهای تاسوعا و عاشورا اضافه شده است و در حال حاضر، لقب پرطرفدارترین غذای نذری را به خود اختصاص داده است.

در دوره حکومت صفویان، زمانی که ایرانیان به‌طور رسمی به مذهب شیعه پیوستند، انواع شربت، خرما، نان، شیر و آش‌های محلی در شهرها و مناطق مختلف ایران به‌عنوان نذری در مناسبت‌های مذهبی پخش می‌شدند. جالب است بدانید که رسم طبخ خورش قیمه در ایام محرم در میان شیعیان هند و پاکستان در کنار غذاهای نذری مرسوم این مناطق از جمله کباب با نان نیز رایج است.

از دیگر انواع غذای نذری در تهران، می‌توان به قرمه سبزی، عدس پلو، لوبیا پلو، آش رشته، شله قلمکار و زرشک پلو با مرغ اشاره کرد. البته غذاهای پرطرفدار و لذیذ دیگری چون آبگوشت در ظهر عاشورا در محله سنگلچ و بازار پخته می‌شوند؛ آبگوشتی آن‌چنان لذیذ که افراد زیادی را از دورترین مناطق تهران به‌سمت مرکز شهر می‌کشاند.

در دیگر محله‌های تهران مانند نارمک نیز، برخی از هیئت‌ها به عزاداران حسینی، جوجه کباب و چلوکباب نذری می‌دهند، در حالی که در ظهر عاشورا در خیابان طرشت، خورش فسنجان غذایی است که به‌عنوان نذری پخش می‌شود. در روز تاسوعا هر سال، سنت «حلواپزان» در محله گلوبندک تهران با حضور پرشور مردم برگزار می‌شود. در حسینیه کربلایی‌های مقیم تهران در محله پانزده خرداد نیز می‌توانید نذری سنتی عراقی‌ها یعنی «قیمه نجفی» را امتحان کنید.

غذای نذری در مشهد

شله مشهدی مشهورترین غذای خطه خراسان است که متاسفانه به‌سختی می‌توان آن را در دیگر شهرهای ایران پیدا کرد. شما حتی نمی‌توانید شله را به‌راحتی در رستوران‌های مشهد پیدا کنید، زیرا پخت این غذا بسیار مشکل است و نیاز به زمان زیادی دارد. مردم مشهد در روزهای معمولی کمتر شله درست می‌کنند؛ اما در ایام محرم، می‌توان این غذای خوشمزه را به‌وفور و به‌راحتی در هیئت‌های مختلف پیدا کرد.

شله مشهدی غذایی شبیه به حلیم و از خانواده آش‌ها است که خاطر مواد اولیه فراوانش، بسیار مقوی است. این غذا با حبوبات، ادویه زیاد، گوشت راسته گوسفندی فراوان و دنبه پخته می‌شود. برای طبخ این غذا، گوشت پخته ریش ریش شده را به حبوبات پخته و آب قلم گاو می‌افزایند. این مخلوط روی حرارت گاز به‌مدت ۶ تا ۷ ساعت با کمچه (نوعی کفگیر بزرگ) هم زده می‌شود تا تمام حبوبات له شوند و شله، بافتی کشدار پیدا کند. در هنگام سرو، معمولا روی شله، قیمه می‌ریزند.

اگر به‌دنبال بهترین شله مشهدی هستید، در ایام محرم به سراغ هیئتهای نزدیک حرم بروید تا این غذای نمادین مشهدی را نوش جان کنید.

غذای نذری در اصفهان

بریان یکی از مشهورترین غذاهای محلی شهر اصفهان است که در روزهای محرم به‌عنوان نذری به عزاداران داده می‌شود. آبگوشت نیز از جمله غذاهای نذری اصفهان است که به روشی متفاوت از آنچه مرسوم است، پخته می‌شود. برای طبخ این آبگوشت نذری محبوب، تکه‌های بزرگ گوشت گوسفند را در دیگ‌های مسی می‌ریزند و در تنور می‌گذارند. چاشنی این آبگوشت فقط زعفران است و در کاسه‌های استیل آن را سرو می‌کنند.

غذای نذری در کاشان

مردم کاشان در روزهای ماه محرم، آبگوشت پلو را به‌عنوان نذری می‌پزند و پخش می‌کنند. آبگوشت پلو به آبگوشت، شباهت زیادی دارد، با این تفاوت که در آن برنج و لپه هم می‌ریزند. شهرستان آران و بیدگل در ۶ کیلومتری کاشان، یکی از مکان‌هایی است که هرسال، بیش از چندتن آبگوشت پلو در آن پخته و بین عزاداران حسینی توزیع می‌شود.

گوشت لوبیا یا آبگوشت پلو از گوشت گوسفند، لوبیا، سیب‌زمینی و ادویه تشکیل می‌شود و آن‌قدر می‌پزد تا آب آن کاملا تمام شود یا مقدار کمی آب در آن بماند. یکی دیگر از نذری‌های رایج در کاشان، نان است؛ پس اگر با نان‌های صلواتی در روزهای محرم در نانوایی‌های کاشان روبه‌رو شدید، تعجب نکنید.

غذای نذری در شیراز

خورش قیمه، پرطرفدارترین غذای نذری در شهر شیراز است، اما معمولا آن را به‌جای برنج ساده با شکرپلو سرو می‌کنند؛ برنجی که با شربت غلیظ شکر و زعفران آبکش می‌شود و بعد از دم کردن، آن را با خلال‌های پسته، بادام و پرتقال تزئین می‌کنند.

غذای نذری در یزد

آش گندم، یکی از لذیذترین غذاهای استان یزد است که شباهت زیادی به حلیم دارد و در ایام محرم به‌عنوان نذری در یزد پخش می‌شود. در تهیه آش گندم از نخود، لوبیا، ماش، گندم و البته گوشت استفاده می‌شود و آن را با پیازداغ و روغن دنبه فراوان مزه‌دار می‌کنند.

غذای نذری در اردبیل

پیچاق قیمه، یکی از اصیل‌ترین غذاهای سنتی اردبیل است که در ماه محرم، به‌خصوص در روزهای تاسوعا و عاشورا در گوشه و کنار شهر به‌عنوان نذری پخته می‌شود. این غذای خوشمزه با گوشت قیمه، پیازداغ فراوان و خلال بادام درست می‌شود و در انتها به تعداد نفرات در آن تخم ‌مرغ می‌شکنند. 

شما می‌توانید طرز تهیه پیچاق قیمه را در مجموعه دستور پخت غذاهای ایرانی کجارو مشاهده کنید.

غذای نذری در خوی

آش هدیح، غذای مشهور نذری در خوی است که شباهت زیادی به آش دندونک دارد؛ با این تفاوت که این آش، تقریبا سفت و لایه‌لایه است و با نخود و گندم پخته شده در شیر و آب بسیار کم درست می‌شود و شامل لایه‌ای از کشمش تفت داده شده و گردوی خردشده است.

غذای نذری در تبریز

چلوگوشت هویج، یکی از پرطرفدارترین غذاهای نذری در شهر تبریز است که با گوشت‌های قیمه‌شده و هویج رنده‌شده فراوان پخته شده و با برنج به‌عنوان نذری پخش می‌شود.

غذای نذری در قزوین

قیمه نثار، محبوب‌ترین و مشهورترین غذای محلی قزوین است که با ظاهری دلربا و عطر و طعمی منحصربه‌فرد، هر ذائقه‌ای را عاشق خود خواهد کرد. فراموش نکنید که در سفر به شهر قزوین، به‌هیچ‌وجه نباید تجربه مزه کردن این غذای خوشمزه و متفاوت را از دست بدهید.

اگر در روزهای محرم در قزوین بودید، می‌توانید در هیئت‌های قزوین، قیمه نثار نذری نوش جان کنید. قیمه نثار، غذایی متفاوت از خورش قیمه معمولی است که با شکر، گلاب، زیره، پودر هل، خلال پسته، خلال بادام و خلال پوست پرتقال طبخ می‌شود و برای سرو، آن را روی برنج می‌ریزند.

غذای نذری در اراک

غذای نذری اراکی‌ها در تمام ایام سال، به‌خصوص روزهای تاسوعا و عاشورا «آش بی‌بی سه‌شنبه» است که در روزهای سه‌شنبه پخش می‌شود و به همین علت، نام‌گذاری شده است. این آش از نخود، لوبیا، عدس و بلغور درست می‌شود و آن را مانند حلیم در صبحگاه، بین مردم پخش می‌کنند.

غذای نذری در سمنان

مردم سمنان در روزهای محرم، «خورش آلو ترش» نذر می‌کنند که شبیه به خورش قیمه معمولی است؛ اما در آن آلوهای ترش بومی سمنان می‌ریزند و با برنج در میان مردم پخش می‌کنند.

غذای نذری در گرمسار

ته چین گوشت گرمساری، یکی از غذاهای محلی این شهر است که به‌عنوان نذری در ماه محرم، پخته می‌شود. برای طبخ این ته چین متفاوت، گوشت خام را در میان برنج آبکش شده می‌ریزند و می‌پزند. لایه زیرین ته چین گوشت گرمساری در دیگ برنج که تمام عصاره گوشت را به خود می‌گیرد، لذیذترین قسمت این غذا است که به‌هیچ‌وجه نباید از آن غافل شد. در لابه‌لای ته ‌چین گرمساری کشمش هم می‌ریزند.

اهالی گرمسار در ایام عزاداری محرم درب خانه‌هایشان را به روی عزاداران حسینی باز می‌گذارند و برای همین، همه می‌توانند در این مراسم شرکت کنند و نذری بگیرند.

غذای نذری در زنجان

حلیم از زمره غذاهایی است که در زنجان به‌عنوان نذری پخته می‌شود. حلیم زنجانی با سایر حلیم‌هایی که می‌شناسید، متفاوت است. این حلیم کوبیده نمی‌شود و تمام اجزای تشکیل‌دهنده آن را می‌توان دید. در ضمن، حلیم زنجانی را به‌جای شکر، با روغن حیوانی فراوان سرو می‌کنند.

غذای نذری در همدان

همدانی‌ها علاوه بر غذاهای نذری رایج مانند خورش قیمه، «عدس پلو» هم نذر می‌کنند.

غذای نذری در لرستان

عدس پلو، یکی از لذیذترین غذاهای رایج در ماه محرم است که در استان لرستان از محبوبیت بالایی برخوردار است. این غذا با برنج، گوشت چرخ‌کرده، پیاز، عدس، کشمش پلویی، زعفران، کره، نمک، فلفل سیاه و زردچوبه درست می‌شود و معمولا آن را با گردوی سرخ شده و پیاز داغ تزئین می‌کنند.

غذای نذری در کرمانشاه

خورش خلال بادام از غذاهای معروف و سنتی کرمانشاه است که با زرشک، خلال بادام و زعفران فراوان طبخ می‌شود. این غذای لذیذ از غذاهای اصلی نذری در ماه‌های محرم و صفر در شهر کرمانشاه است.

غذای نذری در خوزستان

ظهر عاشورا، خورشتی به نام خورش سبزی در اهواز طبخ می‌شود که شبیه به قرمه سبزی معمولی است؛ اما سبزی آن را بیشتر سرخ می‌کنند و در آن لوبیا سفید می‌ریزند. 

غذای نذری در دزفول

دزفولی‌ها در روز عاشورا خورش قیمه را با «نخود گرد» می‌پزند و معمولا آن را با سبزی پلو سرو می‌کنند. به این غذای خوشمزه که با گوشت خورشتی، زعفران، زردچوبه، پودر هل سبز، دارچین، پیاز، نخود و لیمو امانی درست می‌شود، «قیمه نخود» می‌گویند.

شما می‌توانید طرز تهیه قیمه نخود را در مجموعه دستور پخت غذاهای ایرانی کجارو مشاهده کنید.

غذای نذری در کرمان

آبگوشت متنجون یا متنجنه، غذای نذری مشهور کرمان است که با نخود، لوبیا چیتی، پیاز، گوشت گوسفند، دنبه، ترخون، شنبلیله و جعفری، سیب‌زمینی، مغز گردو، لیمو امانی، رب گوجه فرنگی، برگه زردآلو، خرما، تکه‌های میوه به و شنبلیله در ایام محرم طبخ می‌شود.

غذای نذری در رشت

در استان گیلان و به‌خصوص شهر رشت، در ماه محرم و صفر بیشتر از هر غذایی، خورشت فسنجان به‌عنوان نذری داده می‌شود. این خورش با رب انار بسیار ترش تهیه می‌شود و رنگ آن سیاه است.

غذای نذری در لاهیجان

قیمه چرخ‎کرده، غذایی لذیذ در شهر لاهیجان است که تنها تفاوت آن با قیمه معمولی، گوشت چرخ‌کرده سرخ‌ کرده‌ای است که در آن می‌ریزند. قیمه چرخ‌کرده در روزهای محرم به‌عنوان نذری در این شهر، بین عزادارن پخش می‌شود و از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است.

غذای نذری در مازندران

شیربرنج، یکی از غذاهای رایج نذری در مازندران است که طرفداران بسیاری دارد. در برخی از روستاهای استان مازندران، طبق رسمی دیرینه در روز عاشورا درب خانه‌ها به روی عزاداران باز است و هر خانواده به قدر توانایی خود، غذای نذری درست کرده و سوگواران حسینی را به سر سفره خود دعوت می‌کند. 

غذای نذری در گنبدکاووس

چکدرمه، غذای سنتی ترکمن‌ها است که در ایام محرم به‌عنوان نذری در این شهر پخته می‌شود. این غذای لذیذ از برنج پخته شده با آب گوشت، پیاز، سیب‌زمینی، گوشت بره و هویج تشکیل می‌شود و طعمی بی‌نهایت لذیذ دارد.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید طبق آخرین آمار، ایرانیان هرسال معادل دو هزار میلیارد تومان نذری توزیع می‌کنند و در میان مواد غذایی مختلف، برنج بیشترین سهم را به خود اختصاص می‌دهد. طبق گزارش بانک مرکزی، سرانه مصرف برنج برای هر شهروند ایرانی در ماه محرم ۳۵ درصد افزایش پیدا می‌کند و میزان مصرف برنج در کشور ایران در ماه محرم حدودا ۹۱ هزار تن است. ایرانیان در این ماه، به‌خصوص در دهه اول، ۶ هزار تن روغن و ۲۳ هزار تن حبوبات بیشتر از ماه‌های دیگر مصرف می‌کنند.

افرادی که در ماه محرم نذر دارند تمام تلاش‌ خود را می‌کنند تا از بهترین و باکیفیت‌ترین مواد غذایی استفاده کنند. غذاهای نذری ماه محرم با عطر و مزه‌ای خاص و نوستالژی در کنار تزیینات زیبا و حسینی برای همه از غنی گرفته تا فقیر، وسوسه‌کننده و جذاب هستند و به‌هیچ‌وجه نمی‌توان از لذت مزه کردن آن‌ها صرف‌نظر کرد.