این خوراک مقوی و خوش طعم بیشتر به عنوان غذای محلی تهران شناخته شده است، اما با کمی تغییر در دستور تهیه، کله گنجشکی شیرازی، کله گنجشکی جنوبی و البته اصفهانی هم تهیه می‌شود. در این بخش طرز تهیه این غذای ساده و خوشمزه را برای شما در نظر گرفته ایم پس در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با فوت و فن‌های خوشمزه‌تر شدن کله گنجشکی آشنا شوید.
مواد لازم برای ۴ نفر
- گوشت چرخ کرده ۵۰۰ گرم
- پیاز متوسط ۲ عدد
- پیاز داغ ۴ قاشق غذاخوری
- قرص استاک گوشت ۱ عدد
- سیب زمینی نگینی خرد شده ۲ عدد
- رب گوجه فرنگی ۱ قاشق غذاخوری
- زعفران دم کرده غلیظ ۲ قاشق سوپخوری
- نمک ۲/۱ قاشق چایخوری
- زردچوبه ۲ قاشق چایخوری
- فلفل سیاه ۱ قاشق چایخوری
- آبلیمو یا آبغوره به میزان لازم
- روغن مایع به میزان لازم
نکات مربوط به مواد اولیه کله گنجشکی
۱. نکات مربوط به پیاز
خیلی از اوقات که برای خریدن پیاز به بازار‌های میوه و تره‌بار می‌رویم در مغازه رنگ‌های مختلفی از پیاز‌ها را می‌بینیم بدون توجه به اینکه هر کدام از این پیاز‌ها مصارف مشخصی دارند آن را می‌خریم در واقع دم دست‌ترین پیاز را انتخاب می‌کنیم غافل از اینکه ممکن است پیاز انتخاب شده برای مصرفی که در نظر داریم مناسب نباشد.
اگر بخواهیم به طور مختصر در خصوص کاربرد انواع پیاز‌ها توضیح دهیم باید از پیاز زرد که معروف‌ترین عضو خانواده پیاز‌ها است شروع کنیم این پیاز بهترین گزینه برای پخت و پز است پیاز سفید از پیاز زرد طعم ملایم تری دارد از نظر کاربرد تقریبا مثل پیاز قرمز هست، می‌شود آن را خام خورد و یا در سالاد‌ها و دیپ‌ها از آن استفاده کرد. این پیاز برای غذا‌های مکزیکی هم بهترین گزینه هست.
پیاز قرمز نسبت به پیاز سفید و زرد، فیبر بیشتری دارد و به خاطر رنگ زیبایش می‌توان از آن برای تزئین بشقاب غذا هم استفاده کرد علاوه بر این برای کبابی کردن، سالاد و ساندویچ‌ها هم انتخاب مناسبی است. پیاز‌های قرمز به اندازه کافی عطر و طعم به غذا نمی‌دهند بنابراین برای پخت و پز مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
۲. نکات مربوط به پیاز داغ
پیاز داغی که در اواخر پخت به خورشت اضافه می‌کنیم علاوه بر اینکه عطر و طعم خوبی به خورشت ما می‌دهد باعث لعاب انداختن خورشت هم می‌شود، اما نکته مهم این است که این پیاز داغ باید کاملاً ریز و خشک باشد پس وقتی پیاز را خرد کردید در روغن فراوان که از قبل داغ شده است سرخ کنید.
سپس آن را روی توری قرار دهید تا روغن اضافی آن کاملاً گرفته شود اگر پیاز داغ روغنی و درشت باشد باعث می‌شود داخل خورشت مشخص باشد و همان طور که می‌دانید برای خیلی از افراد معلوم بودن پیاز در غذا خوشایند نیست بنابراین روغن پیاز را کامل بگیرید به طوری که حالت پودری پیدا کند.
۳. نکات مربوط به قرص استاک
استاک یا آب گوشت، مرغ، ماهی یا سبزیجات از حرارت دادن استخوان‌ها به همراه سبزیجات ساقه‌ای و تعداد محدودی ادویه تهیه می‌شوند. استاک در انواع سوپ ها، سس‌ها، خورشت‌ها و البته بسیاری از غذا‌های دیگر مورد استفاده قرار گرفته و تاثیر بسیاری در طعم و مزه غذا‌ها دارد می‌توانید استاک را خودتان در منزل تهیه کنید یا اینکه به صورت آماده از سوپر مارکت‌ها خریداری کنید. به این نکته توجه داشته باشید که اگر از استاک استفاده می‌کنید نمک را در انتها به غذا اضافه کنید، چون استاک کمی شور است و غالباً وقتی از استاک استفاده می‌شود نیازی به نمک نیست پس در انتها غذا را بچشید اگر لازم بود نمک اضافه کنید.
۴. نکات مربوط به زعفران
همیشه سعی کنید از زعفران دم کرده غلیظ استفاده کنید، چون هر قدر زعفران را با آب بیشتری دم کنید کم رنگ‌تر می‌شود در نتیجه مجبور می‌شوید برای به دست آوردن رنگ دلخواهتان از زعفران بیشتری استفاده کنید بنابراین نحوه دم کردن زعفران بسیار مهم است من همیشه زعفران را به روش خانم گل آور که در یک برنامه تلویزیونی آموزش دادند دم می‌کنم.
برای دم کردن زعفران به این روش ابتدا زعفران را بدون اضافه کردن شکر یا قند کاملاً پودر کنید بعد به ازای ۱ قاشق چایخوری زعفران ۲ قاشق سوپخوری آب جوش و ۲ تکه یخ به آن اضافه کنید افزودن یخ باعث می‌شود به زعفران شوک وارد شود و رنگ بیشتری پس دهد زعفران را در ظرف در دار در فریزر نگهداری کنید و موقع استفاده اجازه دهید در دمای محیط یخ زدایی شود پس از هر بار استفاده، مجدد زعفران باقی مانده را داخل فریزر قرار دهید. حواستان باشد زعفرانی که استفاده می‌کنید تقلبی نباشد برای اینکه بفهمید زعفران تقلبی است یا خالص زعفران را بین انگشتتان بگذارید و فشار دهید اگر روغن پس نداد یعنی خالص است زعفران‌های تقلبی معمولاً براق هستند.
۵. نکات مربوط به کوفته قلقلی
کوفته‌ها را می‌توانید با گوشت گوسفند یا گوساله تهیه کنید، اما به این نکته توجه داشته باشید که اگر کوفته‌ها را با گوشت گوسفند درست می‌کنید گوشت گوسفند در فرآیند پخت آب می‌شود پس سایز آن کوچک می‌شود لذا کوفته قلقلی‌ها را کمی بزرگ‌تر بگیرید، اما گوشت گوساله آب نمی‌شود.
طرز تهیه خوراک کله گنجشکی
۱. گوشت + پیاز رنده شده + فلفل سیاه + زردچوبه + نمک را کاملاً با دست ورز دهید. اگر وقت دارید گوشت را در ظرف در بسته چند ساعت در یخچال استراحت دهید سپس کوفته‌ها را درست کنید به این صورت که از گوشت به اندازه گردو بردارید در دستتان فرم دهید سپس در ظرف مورد نظر چند قاشق روغن بریزید و روی حرارت متوسط رو به بالا قرار دهید و اجازه دهید گوشت خودش را بگیرد.
تا وقتی که گوشت خودش را نگرفته با قاشق هم نزدید فقط هر از گاهی به کمک دسته تابه گوشت‌ها را جا به جا کنید که نسوزد بعد از اینکه گوشت خودش را گرفت حرارت را متوسط کنید و اجازه دهید گوشت خوب سرخ شود در این مرحله، چون گوشت خودش را گرفته می‌توانید با قاشق آن را هم بزنید وقتی گوشت خوب سرخ شد و پخت کوفته قلقلی‌های شما آماده است.
به کوفته‌ها برای اینکه بپزد آب اضافه نکنید، چون گوشت آب می‌اندازد پس اجازه دهید با آب خودش بپزد نکته مهم دیگر در فرآیند پخت گوشت این است که بعضی وقتی پیاز را رنده می‌کنند کاملاً آب پیاز را می‌گیرند و اصطلاحاً فقط تفاله‌های پیاز را به گوشت اضافه می‌کنند.
اگر این کار را انجام دهید بعد از پخت با این مشکل مواجه می‌شوید که گوشت بوی زهم می‌دهد پس نباید آب پیاز را کامل بگیرید بلکه وقتی پیاز را رنده کردید چند دقیقه آن را کنار بگذارید آبی که از پیاز جدا می‌شود را بگیرید و بقیه پیاز را به گوشت اضافه کنید اصلا نیازی به فشار دادن پیاز و گرفتن تمام آب آن نیست.
۲. پیاز نگینی خرد شده + فلفل سیاه + زردچوبه را در روغن تفت دهید تا طلایی شود سپس رب را به آن اضافه کنید بعد از اینکه رنگ رب باز شده سیب زمینی نگینی خرد شده + قرص استاک + آب را اضافه کنید وقتی شروع به جوشیدن کرد کوفته قلقلی‌ها را به آن اضافه کنید در ظرف را بگذارید اجازه دهید خورشت جا بیفتد. در فرآیند پخت اگر احساس کردید که خورشت کم آب شده فقط می‌توانید آب در حال جوش به آن اضافه کنید البته به این نکته توجه داشته باشید که گله گنجشکی کلا خورشت پر آبی نیست. در نیم ساعت آخر پخت پیاز داغ + زعفران + نمک + آبغوره یا آبلیمو را اضافه کنید و اجازه دهید خورشت ریز جوش بزند در این مرحله لازم نیست زیاد خورشت را هم بزنید.
