آسانسور را حدود هفت ماه قبل خبرنگاران میراث فرهنگی در بازدیدشان از عمارت مرمر دیدند و از آن نوشتند، اما حالا خبر ایجاد حمام و سونا و جکوزی در طبقه دوم عمارتی که هرکس وارد آن می شد میزان حیرتش از زیبایی بنا را به اندازه بالا ماندن سرش برای دیدن آن همه نقش و نگار و زیبایی می سنجیدند، همه چیز را متفاوت می کند.
حالا داستان فرق کرده، آن هم وقتی شباهتهایی که برای گنبد کاخ مرمر و گنبد مسجد شیخ لطف الله مطرح شده، به ذهن می آید؛ از شباهتهای مرمتی گرفته تا زمان ساخت و دیگر اتفاقاتی که می تواند آن دو را حتی به گنبدهای خواهرزاده ای تشبیه کند که در زمان مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله نگرانی هایی نیز برای آسیب زدن به آن مطرح شد.
28 دی ماه سال گذشته، پروز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان در برنامه ای تلویزیونی اعلام کرد که «درهای «کاخ مرمر» را قرار است بعد از 41 سال بار دیگر به روی مردم باز کنند.»
کاخ مرمر بنایی تاریخی است که در طول سالهای گذشته، کاربری های مختلفی را به چشم دید و در این میان کمتر از دو سال طعم موزه شدن را چشید؛ بنایی تاریخی که درخواستهای زیادی در طول سالهای گذشته برای موزه شدنش مطرح می شد و سرانجام جواب گرفت. فتاح همان جا اعلام کرد قرار است این بنا به یک موزه در شأن ملت ایران تبدیل شود و کارهایش در حال آماده شدن است و حتی قرار بود تا دهه فجر موزه را افتتاح کنند، تا جایی که خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی را اوایل بهمن ماه به کاخ بردند. اما کرونا فعلا این ماجرا را به تعویق انداخته تا زمانیکه بتوان به ثباتی برای قرار گرفتن مردم در کنار یکدیگر رسید.
از آسانسور تا حمام و سونا و جکوزی
اما 18 مردادماه، پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان در برنامه زنده نگاه یک در میان صحبتهایش وقتی از تعیین تکلیف املاک بنیاد مستضعفان حرف می زد، این بار اطلاعاتی جدید از وضعیت کاخ مرمر بیان کرد و بار دیگر باعث شد تا نام کاخ مرمر و کلمات کلیدی که بکار برد، سر زبانها بیفتد؛ از احداث آسانسور در طبقه دوم کاخ گرفته تا ایجاد حمام و سونا و جکوزی!
او این بار از آسیبهای وارد شده به این بنای ارزشمند و نفیس حرف زد. حرفهایی را زد که در زمان حضور خبرنگاران میراث فرهنگی در این بنای تاریخی هیچ حرفی از آنها نبود و خبرنگاران نشانی از آن ندیدند!
فتاح در اظهاراتش پیرامون خبرساز شدن کاخ مرمر تهران گفت: توافق شده بود بدلیل قرار گرفتن این فضا در نزدیکی دفتر ریاست جمهوری، دولت از آن مکان به عنوان محل تشریفات مهمانان خارجی استفاده کند، اما در صحبتی که با آقای روحانی داشتم، او بزرگواری کرد و آن را قبول کرد.
حتی در صحبت با آقای واعظی با وجود اینکه کارها برای آن طرح تمام شده بود، اما کاخ در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت تا با همکاری میراث در چهار ماه آنجا بازسازی و به موزه هنر ایران تبدیل شد.»
او اما درباره زمان افتتاح این موزه اعلام کرد: «اگر کرونا اجازه دهد درهای آن را از خیابان ولیعصر به روی مردم باز می کنیم.»
فتاح حرفهای خود را اینطور ادامه داد: «گفتم که مسئولان نباید در کاخها مستقر شوند. آنجا را میکروسکوپی با همکاری خبرگان میراث فرهنگی بازسازی کردیم و اکنون به حالت اول برگشته است، اما نه به صورت کامل.
این کاخ آسیب دیده؛ در این کاخ که هنرمندان کشور هنر خود را به نمایش گذاشته اند، نمایندگان کشور آسانسور گذاشته اند، آن را کنده اند، پتک زده اند و در طبقه دوم بنا، حمام و جکوزی و سونا درست کرده اند.»
او با بیان اینکه مشکل این است که میراث که به همه جا ایراد می گیرد، کجا بوده و چرا چیزی نگفته، بیان کرد: با این وجود توانستیم به جز آن بخشها، بقیه مکانها را اصلاح کنیم. مردم بعد از 40 سال می توانند ببینند که در دوره پهلوی آنجا چه کار کرده اند و تاریخ این مردم آنجا به نمایش گذاشته می شود.»
تاریخچه کاخ مرمر
کاخ مرمر را به دستور رضاشاه پهلوی و با معماری «لئون تادوسیان» ساختند. این کاخ در آغاز به عنوان دفتر کار و محل اقامت زمستانی رضاشاه به بهره برداری رسید و تا پیش از تدوین قانون خزانه ملی، جواهرات ملی ایران از کاخ گلستان به این کاخ آورده شد و در زیرزمین آن نگهداری می شد.
در سالهای نخست پادشاهی محمدرضا پهلوی، از این کاخ به عنوان دفتر رسمی شاه پهلوی و محل برگزاری دیدارها و ملاقات ها استفاده می شد. فوزیه و محمدرضا پهلوی در این کاخ با یکدیگر زندگی می کردند و مراسم عقد او با ثریا اسفندیاری و همچنین مراسم نامزدیش با فرح پهلوی نیز در این کاخ برگزار شد. پس از رخ دادن حادثه ترور شاه در محوطه این کاخ توسط رضا شمس آبادی، دفتر ویژه شاه به کاخ صاحبقرانیه جابه جا شد. این کاخ در سال 1355 به موزه تبدیل شد و تا سال 1357 با عنوان موزه پهلوی قابل بازدید بود.
بعد از انقلاب، این موزه تعطیل شد و مدتی از فضای آن به عنوان مقر کمیته انقلاب اسلامی استفاده می شد. پس از مدتی، کاخ بدون کاربرد شد تا در میانه های دهه 1370 مجمع تشخیص مصلحت نظام و پس از پایان ریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی، دفترش به این کاخ نقل مکان کرد. بخشهایی از کاخ مرمر در سال 1387 مرمت و بازسازی شد. این بنای تاریخی که در خیابان ولیعصر، تقاطع خیابان امام خمینی (ره) قرار دارد، سی ام خرداد 1357 با شماره 1606 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
سرانجام دی سال گذشته اعلام شد که این بنای تاریخی در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفته تا به موزه هنر ایران تبدیل شود و حالا از تغییراتی در آن خبر می رسد.
