وقتی به تاریخ داستان‌ها و ترانه‌های کودکان نگاه می‌کنیم ردی از حوادث تاریخی در آن‌ها می‌بینیم. در ادبیات کودکان فارسی محمدعلی جمال‌زاده ترانه "دویدم دویدم" را در واقع توضیح ساده روند پیشرفت حیات بشری برای کودکان می‌داند. در ادبیات کودک انگلیسی‌زبان هم بسیاری از داستان‌ها و ترانه‌ها ریشه در حوادث تاریخی از جمله بیماری‌های همه گیر دارند.
ترانه حلقه‌های گل سرخ، بنا به تحقیقات بعد از جنگ جهانی دوم به‌احتمال‌زیاد اشاره به همه‌گیری طاعون سال ۱۶۶۵ در لندن دارد. دورانی که کهیری سرخ‌رنگ روی پوست علامت بیماری بود و کودکان بنا به اعتقاد زمانه در جیب‌هایشان گیاهان دارویی می‌گذاشتند تا آن‌ها را از خطر بیماری حفظ کند.
جمله آخر ترانه که در آن بچه‌ها عطسه می‌کنند و میگویند:" هاپچو... هاپچو.. همگی افتادیم زمین" احتمالاً اشاره به مرگ در اثر طاعون دارد که جان ۱۵ درصد مردم لندن را گرفت.
با شیوع بیماری کرونا، این بار ادبیات کودکان کاربرد روزمره‌تری پیدا کرد و شاید برای اولین بار نویسندگان ادبیات کودک، تصویرگران و سازمان‌های بهداشت و درمان عمومی در عکس‌العمل به این بیماری که به‌سرعت فراگیر شد داستان‌هایی خلق کردند تا بتوانند به والدین و کودکان در درک و توضیح تغییر سریع شرایط زندگی، عادت‌ها و رفتار‌های روزانه کمک کنند.
بعد از موج اولیه کتاب‌های بی‌کیفیت و گه گاه گمراه‌کننده‌ای که با شروع قرنطینه وب‌سایت‌های فروش کتاب از جمله آمازون را پر کردند (حتی کار به جایی رسید که آمازون تعدادی از آن‌ها را به علت همخوان نبودن با استاندارد‌ها حذف کرد)، به‌تدریج کتاب‌هایی متکی بر تحقیقات جدی و با کمک ارگان‌های بین‌المللی، ناشران و نویسندگان با تجربه منتشر شد. اغلب آن‌ها به شکل رایگان و به‌صورت فایل‌های قابل دانلود در اختیار خانواده‌ها قرار گرفتند.
تعدادی از این کتاب‌ها به زبان‌های مختلف از جمله فارسی ترجمه‌شده‌اند. این کتاب‌ها علاوه بر کمک به والدین برای توضیح شرایط و رفتار‌های بهداشتی که برای جلوگیری از ابتلا و گسترش بیماری کرونا لازمند، برای کنترل اضطراب و نگرانی‌ناشی از قرار گرفتن در شرایط ناشناخته، شیوه‌هایی را برای مقابله با این مشکلات به کودکان و خانواده‌ها پیشنهاد می‌کند.
قهرمان من تویی
کتاب " قهرمان من تویی " نوشته و همراه با تصویرسازی‌های هلن پتوک، حاصل تحقیق گسترده آژانس حمایت روانی و روحی در شرایط بحران است و با حمایت سازمان بهداشت جهانی و یونیسف برای کودکان ۶ تا ۱۱ سال به‌صورت اینترنتی و رایگان منتشر شده وترجمه فارسی آن هم در وب سایت سازمان بهداشت جهانی موجود است.
این کتاب با بررسی شرایطی روحی و روانی خانواده‌هایی از نقاط مختلف جهان در برخورد با همه‌گیری کووید ۱۹ شکل گرفت و بعد از چندین بار نظرسنجی از ۱۷۰۰ خانواده داوطلب از سراسر جهان بازنویسی شد.
سارا، دختر کوچکی است که از شنیدن اخبار و گفتگو‌های مادرش با دیگران درباره بیماری نگران شده است. مادرش به او می‌گوید این بیماری هنوز شناخته‌شده نیست، اما حتی سارا هم با انجام کار‌های ساده‌ای می‌تواند مثل یک قهرمان جان بسیاری را نجات دهد.
سارا شب‌ها نگران است و اصلاً احساس یک قهرمان را ندارد تا اینکه اژد‌های خیالی‌ای به نام آریو به اتاقش می‌آید. سارا سوار بر آریو به نقاط مختلف جهان سفر می‌کند و با کودکانی از قاره‌های مختلف جهان آشنا می‌شود که برایش از تجربه زندگی در قرنطینه، برخوردشان با بیماری، نگرانی و کمک به دیگران میگویند.
در پایان سارا فهم عمیق‌تری از شرایط دارد و می‌داند برای گذراندن این دوران چطور می‌تواند به خودش و اطرافیان کمک کند و با این کار نگرانی‌هایش را هم کنترل کند.
هانا، قهرمان ما
هرچند کتاب‌های متعدد ترجمه‌شده‌ای از انگلیسی و همین‌طور چینی در بازار کتاب کودک ایران موجود است، هانا، قهرمان ما نوشته علی‌اصغر سیدآبادی و با تصویرگری غزاله سیدآبادی نمونه خوبی از کتابی تالیفی است که خصوصیت‌های فرهنگی خاص معاشرت‌های خانوادگی در ایران را هم در نظر می‌گیرد و جای نمونه‌های مشابه آن خالی است.
هانا، قهرمان ما، قصه کودکی است که در دوران شیوع کرونا، به منزل دایی‌اش می‌رود و تلاش می‌کند از خودش مراقبت کند تا به کرونا منتلا نشود.
"هانا، قهرمان ما " با همکار دکتر کرمانپور، پزشک بخش اورژانس که خود مبتلا به ویروس کرونا شد نوشته شده است. ترجمه این کتاب به چند زبان از جمله انگلیسی، فرانسوی، ترکی و آلمانی ترجمه و به صورت رایگان در اینترنت منتشر شده است.
ویروس کرونا: کتابی برای کودکان
این کتاب نوشته الیزابت جنر، کیت ویلسون، نیا رابرتس و تصویرگری اکسل شفلر (خالق کتاب‌های گرافالو از شخصیت‌های محبوب کودکان) و از انتشارات نویزی کرو است که ترجمه فارسی آن را نشر ماهی، به‌صورت رایگان در دسترس عمومی قرار داده است.
این کتاب برای کودکان دبستانی مناسب است و با همکاری پروفسور گراهام مدلی متخصص بیماری‌های عفونی تهیه‌شده است. این داستان شخصیت‌های محبوب سری کتاب‌های قبلی این تیم را در موقعیت شیوع بیماری کووید ۱۹ قرار می‌دهد.
داستان به زبان ساده اطلاعات جامعی را درباره راه‌های پیشگیری از بیماری، سیستم دفاعی بدن و آنتی بادی‌ها و علائم بیماری و آنچه در بیمارستان برای درمان بیماری انجام می‌شود، شرح می‌دهد. این کتاب همچنین به شرایط روحی اطرافیان در دوران قرنطینه می‌پردازد و راه‌هایی را برای حفظ ارتباط با دوستان و اقوام پیشنهاد می‌کند.
این کتاب با توضیح درباره راه‌های پیش روی دانشمندان برای کنترل و جلوگیری از شیوع بیماری تصویر واقع بینانه و قابل‌فهمی از شرایط موجود پیش روی کودکان می‌گذارد. درعین‌حال به کودکان نه حس انفعال بلکه احساس مسئولیت می‌دهد. اینکه آن‌ها هم با رعایت اصول ساده کنار والدین و دانشمندان و پزشکان و پرستاران در کنترل بیماری نقش مهمی دارند.
