سلامت نیوز: بنابر اعلام شورای شهر در 40 سال گذشته 60 درصد باغ‌های همدان نابود شده‌اند در حالی که در طول 50 سال قبل از آن فقط 10 درصد باغ‌های این شهر تخریب شده بود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،با وجود اینکه شهرداری، شورای شهر، استانداری و جهاد کشاورزی بر حفظ باغ‌ها تاکید می‌کنند و حتی پیشنهاد ثبت ملی کردن آن‌ها را می‌دهند، اما برخی از همین نهادها با جدیت پیگیر تصویب اجرای طرح‌هایی مانند ساخت جاده برگشت گنجنامه و سلامت هستند که عملا باغ‌های باقی‌مانده را هم نابود خواهد کرد تا دیگر ردی از عنوان باغ‌شهری بر چهره همدان نماند.
خودی‌ها و غیرخودی‌ها
در ماه‌های اخیر نظارت بر ساخت‌وسازهای غیرمجاز در باغ‌ها افزایش پیدا کرده، اما همچنان با تبعیض در احکام صادرشده مواجه هستیم تا جایی که استاندار همدان چندی پیش در صحن شورای شهر از تشکیل تیمی برای برخورد با «کله‌گنده‌ها» در ماجرای تخریب باغ‌ها خبر داده بود.یک فعال مدنی و از اهالی دره مرادبیک هم به همین نکته اشاره می‌کند و با بیان اینکه برای عده‌ای امکان ساخت‌وساز وجود دارد و برای عده‌ای نه، می‌گوید:
«کمیسیون ماده صد به ساخت غیرمجاز همه ویلاها ایراد نمی‌گیرد و همچنان این فرصت را به افرادی صاحب نفوذ می‌دهد، اما از سوی دیگر در ظاهر سراغ عده‌ای می‌رود که سال‌های قبل ویلا ساخته بودند. در نزدیکی ویلاهای قدیمی که تخریب می‌شوند، ویلاهایی در حال ساخت هستند و کسی به آن‌ها کاری ندارد.»
«حسین عبداللهی» با اشاره به اینکه حتی اهالی دره مرادبیک برای بردن در و پنجره‌ها برای خانه خود در بافت مسکونی هم اجازه عبور ندارند، این سؤال را مطرح می‌کند که اگر کسی بخواهد دیوار باغش را تعمیر کند یا به عنوان مثال در باغ خود سرویس بهداشتی بسازد، باید چه کار کند؟ به گفته او، حتی جوشکار و دره و پنجره ساز، اجازه بردن مواد اولیه ساخت را ندارد.
تخریب باغ‌ها و آلودگی هوای همدان
تخریب باغ‌های همدان از ابعاد دیگری هم قابل بررسی است. این شهر در سال‌های گذشته با افزایش روزهای آلوده مواجه بود که کارشناسان مهم‌ترین دلیل آن را تخریب باغ‌ها می‌دانند.رئیس اداره نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست همدان با بیان اینکه بین فضای سبز مشجر و کنترل آلودگی هوا به ویژه ریزگردها که در برخی فصول سال مهمان ناخوانده همدان می‌شوند، ارتباط عمیقی وجود دارد، در این‌باره توضیح می‌دهد: «از آن‌جایی که بیشتر باغ‌های همدان در مسیر ارتفاعات عباس‌آباد قرار گرفته‌اند، قدرت کنترل آن‌ها بر کیفیت هوای این شهر بالاست.»
«ایرج اسدی» با بیان اینکه بیشترین بار ساخت و ساز در همدان بر دوش محورهای عباس‌آباد و گنجنامه است که باغ‌ها را در دل خود جای داده‌اند، می‌افزاید: «در مقابل شمال شهر همدان از طرح‌های توسعه‌ای و گردشگری جا مانده‌اند.»
تبعات زیست‌محیطی تخریب باغ‌ها
یک کارشناس محیط زیست هم با اشاره به آمار روزهای آلوده در همدان، ابعاد خسارت ساختوسازها و تغییر کاربری بر محیط زیست را چند وجهی می‌داند می‌گوید: «معمولا اولین تخریب، تخریب لایه حاصلخیز خاک است. اغلب به باغ‌های حاشیه شهر اجازه ساخت‌وساز حدود ۱۰ درصد از کل مساحت زمین داده می‌شود که همین موضوع یعنی از دست دادن بیش از ۱۰ درصد از فضای سبز.
برای دسترسی به این باغ‌ها راه هم ساخته می‌شود و در همه این ساختوسازها با کندن پی، بتن و مصالح ساختمانی جای خاک حاصلخیز را می‌گیرد.»«حمیدرضا حق‌نظری» می‌افزاید: «در گذشته به دلیل آب‌رسانی به باغ‌ها شبکه عظیمی از قنات‌ها به وجود آمده بود که نقش رگ‌های خون‌رسان را برای پیکر باغ‌ها را بازی می‌کند.
گاهی هنگام ساخت‌وساز چه در داخل و چه در حاشیه شهر قنات‌ها کور یا اینکه محلی برای ورود فاضلاب‌های ساختمان می‌شود. اما این مورد بیشتر در باغ‌ها حاشیه رودخانه‌ها اتفاق می‌افتد که فاضلاب خود را در رودخانه‌ها رها می‌کنند که هم برای باغ‌ها و هم جانداران داخل آب مضر است.»او به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و آن، شبکه عظیم حیات در داخل باغ‌هاست که با ساختمان‌سازی و به ویژه دیوار‌کشی‌های مرتفع به خطر می‌افتد. در گذشته این باغ‌ها محل زندگی بسیاری از جانداران بوده است.
امکانات برای برخورد کافی نیست
با وجود همه گلایه‌ها از تبعات ساخت‌وسازهای غیرمجاز و تخریب باغ‌های همدان، رئیس کمیسیون معماری شهرسازی شورای شهر اما می‌گوید غیرممکن است شهرداری بدون مجوز جهاد کشاورزی برای ساخت‌وساز در باغ‌های داخل حریم مجوز صادر کند.«نرگس نوراله‌زاده» مجوز ساخت و ساز در داخل حریم شهر را هم طبق قانون ماده 14 فقط مربوط به واجدان شرایط می‌داند می‌گوید:
«اگر تخلفی صورت بگیرد، شهرداری باید ابتدا در دو مرحله حکم تخریب را به فرد ابلاغ کند و به او فرصت اعتراض به رای صادر شده را بدهد که برای این کار حداقل حدود یک ماه و نیم زمان لازم است درصورتی که جهاد کشاورزی قانون سریع‌تری دارد.»به گفته او، شهرداری با همین قانون دست و پاگیر دارای 7 اکیپ گشت‌زنی برای جلوگیری از تخلفات است در حالی که بر اساس اعلام رئیس جهاد کشاورزی همدان، این نهاد فقط یک اکیپ اجرایی برای گشت‌زنی در سراسر استان دارد.
حتی در بسیاری از مناطق خارج از محدوده عمل شهرداری ساخت‌وساز در باغ‌ها به جهاد کشاورزی گزارش شده و این نهاد اعلام کرده است که نیروی لازم برای برخورد ندارد.نوراله‌زاده می‌افزاید: «برای رفع این مشکل قرار شد اکیپ شهرداری و جهاد کشاورزی به طور مشترک برای مقابله با این تخلفات همکاری کنند، اما باید توجه داشت که بخشی از قانون نیاز به اصلاح دارد و همچنین امکانات برای این کار کافی نیست و به همین دلیل هم شاهد افزایش ساخت‌وسازهای غیرقانونی در باغ‌های شهر هستیم.»
با از بین رفتن 70 درصد باغ‌های همدان، در حال حاضر فقط 9200 هکتار باغ در شهر باقی مانده و اگر جلوی تخریب‌ها گرفته نشود، 30 درصد باقی‌مانده هم عمر چندانی نخواهند داشت. نباید فراموش کرد که طی 3 دهه گذشته میانگین هوای شهر همدان ۷ درجه گرمتر شده که به گفته کارشناسان یکی از عوامل گرمایش شهر نابودی باغ‌ها و فضای سبز شهر است.
راهکار محلی برای جلوگیری از تخریب باغ‌ها
مدیر پیشگیری از تخلفات شهرداری همدان معتقد است دیگر قوانین کشوری برای حفظ باغ‌های همدان جوابگو نیست و باید فکر دیگری کرد. «محمدعلی گلشن» در این‌باره به همشهری می‌گوید: «در قانون به قطعات بیش از 2 هزار متر در باغ‌ها اشاره شده، اما واقعیت این است که در حال حاضر عمده متراژ باغ‌های همدان زیر هزار متر است و بعضی‌ها قانونی و اکثرا به صورت غیرقانونی تفکیک و فروخته شده.» او با بیان اینکه اسناد 70 تا 80 درصد این باغ‌ها عادی است، توضیح می‌دهد:
«بیشتر باغ‌های همدان دست ورثه هستند که همین مساله موجب تفکیک غیرمجاز باغ‌ها می‌شود. به همین دلیل دست شهرداری‌ها برای جلوگیری از مجوز برای ساخت‌وساز در باغ‌ها بسته است.» گلشن معتقد است باید کارگروهی شامل شهرداری، منابع طبیعی، جهاد کشاورزی و استانداری تشکیل شود تا با تسهیل فرایند صدور مجوز از ساخت‌وسازهای غیرقانونی جلوگیری کند. این مقام مسئول پیشنهاد می‌دهد تصمیم‌گیری برای صدور مجوز باغ‌های همدان در اختیار جوامع محلی باشد.
