گیاهان دارویی از جمله ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل اقتصادی است که در بسیاری از مناطق بومی ایران می‌توان دید. در این میان کهگیلویه و بویراحمد به تنهایی، با دارا بودن 450 گونه گیاه دارویی یکی از متنوع‌ترین استان‌های کشور در زمینه تولید گیاهان دارویی است.
در واقع در زمینه گیاهان دارویی، این استان رتبه نخست کشور را دارد همچنین این استان دارای ۴۶ گونه گیاهی بومی و سه گیاه دارویی کمیاب دنیا شامل باریجه، آنغوزه و گزانگبین است که به وفور در ارتفاعات این استان یافت می‌شود. بومادران، بیلهر، جاشیر خوراکی، تره کوهی، کلوس، بن سرخ، کارده، آویشن، لاله واژگون، ترنجبین، خارو، خشت، چوش، درمه، برنجاس، کاسنی و سیاه دانه از جمله گیاهان دارویی و خوراکی در این استان است.
گفتنی است در سراسر این استان بیش از 2هزار گونه گیاهی رشد می‌کند که از این مجموع، افزون بر 1200گونه آن تنها در منطقه حفاظت شده دنااست به‌گونه‌ای که به اندازه ۶۰ کشور دنیا در آن گیاه دارویی می‌روید.
الیاس تاج الدینی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کهگیلویه و بویر احمد می‌گوید: حضور پر رنگ دلالان و واسطه‌ها، نبود امکانات مناسب برای خرید تضمینی و بازاریابی، نبود فناوری تولید و تجهیزات فرآوری و تبدیل و بسته بندی از مهم‌ترین مشکلات تولیدکنندگان گیاهان دارویی در این استان است.
وی بیان کرد: در کهگیلویه و بویراحمد بیش از ۲ هزار گونه گیاهی رشد می‌کند که از این تعداد ۴۵۰ گونه آن دارویی است. این استان با وجود رویش متنوع این تعداد گیاهان دارای پتانسیل بسیار خوبی جهت توسعه کشت گیاهان دارویی است. کشت گیاهان دارویی می‌تواند مصرف آب را در زمینه کشاورزی پایین و در آمد بهره برداران را بالا ببرد.
تاج الدینی با بیان اینکه در حال حاضر در 220 هکتار از اراضی کهگیلویه و بویراحمد گیاهان دارویی کشت می‌شود اظهار داشت: این میزان اراضی به گیاهانی دارویی همچون نعناع فلفلی، آنغوزه، گل محمدی، به لیمو و رز ماری و دیگر گیاهان اختصاص داده شده است. با توجه به شرایط اقلیمی و ارقام گوناگون گیاهان دارویی و مواد مؤثر موجود در گیاهان دارویی می‌توان از این ظرفیت استفاده کرد.
وی افزود: طبق بررسی‌های انجام شده توسط کارشناسان، از هر هکتار گیاه دارویی آنغوزه 100 کیلوگرم شیرابه برداشت می‌شود که 150 میلیون ریال درآمد برای بهره برداران دارد. با این تفاسیر رونق گیاهان دارویی از نوشداروهای معضل بیکاری است. به‌عنوان مثال درمان اختلالات عصبی در کودکان، کاهش فشار خون، درمان بیماری‌های قلبی عروقی ،کمک به هضم غذا، جلوگیری از حمله‌های هیستری، رفع درد دندان، جلوگیری از رشد میکروب، درمان سیاه سرفه و برونشیت، درمان یبوست از جمله خواص شناخته شده آنغوزه است که تنها یکی از گیاهان دارویی این سرزمین می باشد.
تاج الدینی بیان کرد: متأسفانه بخش زیادی از گیاهان دارویی استان که در طبیعت رشد می‌کنند به‌دلیل برداشت بی‌رویه آسیب می‌بینند و از این‌رو آموزش چگونگی داشت و برداشت و ترویج کشت گیاهان دارویی یکی از گام‌های مؤثر در این زمینه در استان است.
زواره آزادپور مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد نیز در این خصوص می‌گوید: 220 هکتار از اراضی زراعی و 3500 هکتار از اراضی ملی زیر کشت گیاهان دارویی همچون کرفس، آنغوزه، موسیرو... است. از دیگرگیاهان دارویی که در این اراضی کشت می‌شود نیز می‌توان به بادرنجبویه بومی، بابونه، کتان، به لیمو، چای ترش، آلوئه ورا ونعناع فلفلی اشاره کرد.
وی به وجود سه کارخانه تولید گیاهان دارویی در استان اشاره کرد و افزود: دوکارخانه در حال حاضر از خط تولید تا عرضه آن یعنی از عصاره‌گیری تا تولید لوازم آرایشی و بهداشتی در حال فعالیت هستند که مجموعاً سه شرکت فعالیت این دوکارخانه را برعهده دارند ویکی از شرکت‌ها بیشتر روی گیاه دارویی شیرین فعالیت دارد و سومین کارخانه که با همکاری بنیاد برکت درحال ساخت است تا 80 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است و قرار است در تولید داروهای گیاهی فعالیت کند.اما آنچه که بسیار حائز اهمیت است نبود چرخه وتجهیزات فرآوری است که امیدواریم در ساخت سومین کارخانه این بخش نیز لحاظ شود.
آزادپور به صادرات این گیاهان دارویی به‌صورت خام فروشی به کشورهای اروپایی و آسیایی اشاره کرد و اظهارداشت: گیاه دارویی چون «به لیمو» به کشور ترکیه و شیره آنغوزه به کشورهای متقاضی چون اروپا، هند، امارات و مالزی صادر می‌شود. کشور آلمان نیز یکی از پرطرفدارترین خریداران گیاه دارویی شیرین بیان است. اما نکته قابل توجه اینکه بیشتر این محصولات به‌صورت خام فروخته می‌شود واین نکته‌ای است که باید مسئولان به آن توجه کنند.
این کارشناس به تولید گیاهان دارویی به‌صورت محصولات آرایشی و بهداشتی و صادرات آنها به خارج کشور اشاره کرد و بیان داشت: شرکت‌های سینه ره و زردبند با تولید لوازم آرایشی بجز عرضه آن به بازار داخلی آنها را به بازار خارجی همچون اروپا و مالزی صادر می‌کنند و در این زمینه موفق نیز بوده‌اند.
آزادپور تولید سالانه این گیاهان دارویی در استان را 300 تن عنوان کرد و گفت: در سال فقط 5تن عصاره آنغوزه تولید می‌شود که 90 درصد آن صادر می‌شود. نوع آب و هوا و بارندگی‌های خوب باعث شده تا شرایط برای رشد انواع گیاهان مهیا شود به طوری که این استان بالاترین تنوع گیاهان وحشی ودارویی را دارد وکشت دراراضی بیشتر به صورت دیمی انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه میزان تولید این گیاهان در سال‌جاری نسبت به سال گذشته از یک رشد 24 درصدی برخوردار بوده است عنوان کرد: با توجه به شرایط به وجود آمده ناشی از شیوع بیماری کرونا در بخش‌های مختلف اقتصادی؛ محصولات کشاورزی از جمله گیاهان دارویی استان نیز تا حدی دچارضرر و زیان شده‌اند اما خوشبختانه این خسارت خیلی زیاد نبوده است و گیاهی چون آلوئه ورا که امکان انبار کردن و فروش آن در زمان دیگری وجود دارد خوشبختانه در این چرخه تولید و عرضه از زیان مصون بوده‌اند.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد به تعداد بهره برداران در اراضی که مشغول فعالیت هستند اشاره کرد و افزود: بیش از 600 نفر در اراضی استان مشغول جمع‌آوری و چیدن این گیاهان هستند و نزدیک به 80 نفر نیز در دوکارخانه گیاهان دارویی فعالیت می‌کنند اما متأسفانه وجود دلالان و واسطه‌ها باعث شده تا بیشترین آسیب اقتصادی به بهره برداران وارد شود.
وی نبود تشکل در زمینه خرید گیاهان دارویی تا بازار عرضه را یکی از عمده مشکلات این چرخه دانسته و تصریح کرد: وقتی تشکلی نیست که محصول جمع‌آوری شده توسط بهره برداران تا عرضه به بازار داخلی و خارجی را نظارت و اداره کند، باعث می‌شود دلالان و واسطه‌ها جولان داده و نبض بازار را به دست بگیرند و این باعث می‌شود خوشه زنجیره تولید ناقص بماند.
آزادپور خام فروشی گیاه دارویی آنغوزه را از جمله مشکلاتی دانست که گریبان سایر محصولات را هم کم و بیش گرفته است. وی در این موردبیان کرد: اتاق بازرگانی، سازمان جهاد کشاورزی و دیگر متولیان در صدد هستند تا راهکاری را بدین منظور ارائه دهند اما تاکنون کاری صورت نگرفته و این روند معیوب همچنان ادامه دارد. وی به نبود ماشین‌آلات برای کشت مکانیزه و کمبود ادوات در این زمینه اشاره کرد و گفت: برداشت این گیاهان بیشتر به‌صورت دستی انجام می‌شود که جا دارد به این موضوع به‌عنوان یک مشکل نگاه ویژه کرد.
