نوروز نمای ترازوج ، منحصربه فردترین سازه علمی دست ساز

یکی از منحصر به فردترین نوروز نماهای آفتابی دست ساز بشر در روستای ترازوج بخش هشجین خلخال قرار دارد.

 
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، روستای ترازوج که درمیان خود اهالی «تَرَه زی» نامیده می شود در فاصله 26 کیلومتری جنوب غربی شهر خلخال قرار دارد و راه ارتباطی این آبادی در کیلومتر 23 جاده خلخال به هشجین از آن جدا و پس از طی سه کیلومتر به ترازوج منتهی می شود.
دکتر ابراهیم ریحانی نویسنده و پژوهشگر علوم ریاضی می گوید: نوروزنما یا سال نمای آفتابی روستای ترازوج سازه علمی منحصربفردی است که نمونه آن در دنیا کم نظیر است.
این محقق با بیان اینکه این نوروز نما حدود 400 سال پیش در دوره صفویه توسط سید شمس الدین علی خلخالی از شاگردان شیخ بهایی طراحی و ساخته شده است می افزاید:  این دانشمند با ساخت پشته های سنگی بر فراز کوه دو هزار و 500 متری «اُویوق» که در جوار روستا قرار دارد، با محاسبات دقیق ریاضی سیستمی را بوجود آورده است که می توان فرا رسیدن بهار و زمان دقیق تحویل سال را تشخیص داد.
 

روش کار نوروزنمای آفتابی
دکتر ریحانی تصریح می کند: سه پشته سنگی ایجاد شده بر فراز کوه ایوق که در گویش محلی «کَلَک» نامیده می شوند ، در مقابل مسجد روستا قرار دارند که شمس الدین علی خلخالی آن مسجد را بنام استادش شیخ بهایی نامگذاری کرده است.

او با بیان اینکه فاصله کََلَک اول تا سوم 366 متر و فاصله کَلَک اول تا دوم 300 متر است ادامه می دهد: هنگام نگاه کردن از پنجره مسجد ، هر گاه آفتاب از بالای پشته سنگی اول که در ارتفاع کمتری قرار دارد، طلوع کند 18 روز و هرگاه از پشته دومی با ارتفاع متوسط طلوع کند 12 روز به عید مانده است و اگر خورشید از پشته سنگی سوم در بالای قله طلوع کند ، یعنی دقیقا روز اول بهار و عید نوروز فرا رسیده است.
 
ارزشمندترین گاهشناس بومی
دکتر محمد علی باقری اخترشناس دانشگاه تهران که در تحقیقات خود از فرمول های محاسباتی نوروزنمای ترازوج رمزگشایی کرده است با بیان اینکه این سازه نمونه ارزشمندی از ابزارهای گاهشناسی بومی است می افزاید: نوروزنمای ترازوج با امکاناتی ساده اما با محاسبات پیچیده ریاضی طراحی و ساخته شده است که نه تنها در ایران بلکه در دنیا بی نظیر است و به دلیل اهمیت علمی بالا، جا دارد در ردیف فهرست آثار جهانی قرار گیرد.

دکتر باقری تصریح می کند: سید شمس‌الدین علی خلخالی از دانشمندان برجسته ریاضیات جهان در زمان خود بود و بر دو رسالۀ ریاضی و نجومی استادش شیخ بهائی به نام‌های خلاصة‌الحساب و تشریح‌الافلاک شرح نوشته است که نسخه‌های خطی این شرح‌ها در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران و کتابخانۀ آستان قدس رضوی (مشهد) نگهداری می‌شود.
پیمان مظفری بخشدار هشجین هم با یادآوری اینکه نوروزنمای روستای ترازوج جاذبه علمی و گردشگری فوق العاده ای برای علاقه مندان به علوم ریاضی و نجوم دارد ، از رایزنی با اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان برای ثبت این اثر در فهرست آثار ملی خبر داد.
 
نویسنده: یاشار پورمجید

نوروز نمای ترازوج ، منحصربه فردترین سازه علمی دست ساز

نوروز نمای ترازوج ، منحصربه فردترین سازه علمی دست ساز

منبع: خبرگزاری صداوسیما