به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند.

از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم می‌پرداختند. ما نیز با هدف آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر از مفسران قرآن کریم می‌پردازیم.

تفسیر سوره انشراح

در فضیلت این سوره از رسول خدا (ص) روایت شده است: هر کس سوره انشراح را قرائت نماید مانند کسی است که حضرت (ص) را دیدار کرده و اگر غمگین و ناراحت باشد خداوند ناراحتی اش را برطرف می‌کند.

آثار و برکات سوره

۱) درمان درد سینه و قلب
از رسول خدا (ص) نقل شده: هر کس این سوره را بخواند خداوند به او یقین و عافیت عطا می‌کند و هر کس آن را برای درد سینه قرائت نماید و برای این درد آن را بنویسد خداوند او را شفا می‌دهد.
۲) رفع دلتنگی
طبرسی می‌گوید: برای رفع دلتنگی هفده مرتبه سوره «انشراح» خوانده شود هر روز دو بار انجام شود یک بار صبح و یک بار عصر.

۳) حفاظت از مسافران سفر دریایی
هر کس که مسافر دریا است سوره انشراح را بخواند از ترس‌ها و درد‌های آن سالم می‌ماند تا زمانی که از کشتی پیاده شود.
۴) برای دفع سنگ کلیه و مثانه
نوشیدن آب نوشته این سوره برای انداختن سنگ کلیه و مثانه مفید است و مثانه را باز می‌کند؛ و برای سردی خوب است...
۵) آسانی وضع حمل
گویند به جهت آسانی وضع حمل سوره انشراح را بنویسد و بشوید و به زن حامله بنوشاند زود و به آسانی وضع حمل کند.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان

أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ ﴿۱﴾
آیا براى تو سینه‏ ات را نگشاده‏ ایم (۱)

وَوَضَعْنَا عَنْکَ وِزْرَکَ ﴿۲﴾
و بار گرانت را از [دوش]تو برنداشتیم (۲)

الَّذِی أَنْقَضَ ظَهْرَکَ ﴿۳﴾
[بارى]که [گویى]پشت تو را شکست (۳)

وَرَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ ﴿۴﴾
و نامت را براى تو بلند گردانیدیم (۴)

فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا ﴿۵﴾
پس [بدان که]با دشوارى آسانى است (۵)

إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا ﴿۶﴾
آرى با دشوارى آسانى است (۶)

فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ ﴿۷﴾
پس، چون فراغت‏ یافتى به طاعت درکوش (۷)

وَإِلَى رَبِّکَ فَارْغَبْ ﴿۸﴾
و با اشتیاق به سوى پروردگارت روى آور (۸)

تفسیر آیات و مفاهیم سوره انشراح

«شرح صدر» به معنای گشایش سینه و بالا رفتن ظرفیّت انسان است تا بتواند ناملایمات را تحمّل کند و در مشکلات و سختی‌ها صبر و پایداری ورزد.

هنگامی که خداوند حضرت موسی را به رسالت برگزید، اولین خواسته او سعه صدر بود که گفت: «رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی» پروردگارا! سعه صدر به من عطا کن. ولی پیامبر اسلام بدون درخواست مورد لطف قرار گرفت و سعه صدر را از خداوند دریافت کرد. «أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ»

مراد از بار سنگین که بر دوش پیامبر سنگینی می‌کرد و خداوند با دادن شرح صدر، آن را ازدوش پیامبر برداشت، مسئولیّت رسالت و دعوت مردم به توحید و مبارزه با فساد و شرک و خرافات است.

از نظر روانی، هنگام برخورد با مشکلات نباید تمام ذهن متوجه آن شود، بلکه باید به سهولت‌های پس از آن که مورد وعده و سنت الهی است نیز توجه کرد.

عُسر‌ها سبب یُسر است. کلمه «مع» ممکن است به معنای سبب باشد، یعنی هر سختی در درون خود تجربه‌ها و سازندگی‌هایی دارد. «إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً»

حذف حرف فاء در جمله دوم «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً، إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً» بیانگر آن است که این اصل عمومی است و مخصوص پیامبر نیست.

بر اساس روایات که مورد فتوای مراجع دینی نیز قرار گرفته است، این سوره و سوره ضُحی یک سوره حساب می‌شوند.شرح صدری که به پیامبر اسلام داده شد، باعث شد تا آن حضرت در برابر آن همه آزارها، قومش را نفرین نکند و می‌فرمود: «اللهم اهد قومی فانهم لا یعلمون یعنی خداوندا این مردم را هدایت کن، زیرا که نمی‌دانند و در فتح مکه با اعلام عفو عمومی فرمود: «لا تَثْرِیبَ عَلَیْکُمُ الْیَوْمَ» امروز باکی بر شما نیست و همه را بخشیدم، همانگونه که یوسف با این جمله تمام برادرانش را یکجا عفو کرد.

در اکثر موارد این بار سنگین توسط حضرت علی علیه السلام از دوش پیامبر برداشته می‌شد. او در بدر و خیبر و احد شجاعانه‌ترین عملیات را انجام داد. البته در برخی موارد، «وزر» و سنگینی از طریق امداد‌های غیبی و نزول فرشتگان و یا القاء ترس در دل دشمنان، از دوش پیامبر اکرم برداشته شد.

پیام آیات سوره انشراح

۱- سعه صدر، زمینه ساز انجام برنامه‌های سنگین رسالت است. «أَ لَمْ نَشْرَحْ ... وَضَعْنا عَنْکَ وِزْرَکَ»
۲- از آینده مکتب نگران مباشید. «وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ»
۳- مبارزه با خرافات و آداب و رسوم جاهلی بسیار سنگین است. «وِزْرَکَ»
۴- کار پیامبر در حدّ کمرشکن بود. «أَنْقَضَ ظَهْرَکَ»
۵-نام نیک و آبرو لازمه توفیق در رهبری جامعه است. «رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ»
۶- سنّت و برنامه الهی آن است که بدنبال هر سختی، آسانی است. «إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً»
صبر و ظفر هر دو دوستان قدیمند
بر اثر صبر نوبت ظفر آید
۷- انسان باید بعد از فارغ شدن از هر کار و مسئولیّتی، آماده پذیرش مسئولیّت دیگر و تلاش و کوشش دیگر باشد. «فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ»
۸-تلاش‌ها باید جهت الهی داشته باشد. «إِلی رَبِّکَ فَارْغَبْ»
۹- تلاش و کوشش باید همراه با اخلاص باشد. فَانْصَبْ ... إِلی رَبِّکَ فَارْغَبْ
۱۰- برای توجه به خداوند باید نهایت تلاش را بکار برد. «فَانْصَبْ - إِلی رَبِّکَ فَارْغَبْ»
۱۱- پیمودن راه خدا باید عاشقانه و با رغبت باشد. «إِلی رَبِّکَ فَارْغَبْ»
۱۲- رغبت‌ها و تمایلات تنها سزاوار اوست نه دیگران. «إِلی رَبِّکَ فَارْغَبْ»