سکته ممکن است در هر سنی اتفاق بیافتد، از بدو تولد تا زمان پیری و مرگ. زمانی که بخش از مغز جریان طبیعی خون را دریافت نکند، سلول های مغزی می میرند و در نهایت باعث از دست رفتن کارکرد مغزی و سکته مغزی می شود.
بررسی سکته مغزی در کودکان
سکته مغزی وقتی شکل می گیرد که خونرسانی به قسمتی از مغز دچار اختلال شده و یا متوقف شود، این ناحیه از مغز دیگر توانایی داشتن عملکرد طبیعی را ندارد و در اصطلاح می گویند فرد دچار سکته مغزی شده است. این مشکل همچنین می تواند به دلایلی مثل پاره شدن یا بسته شدن یکی از رگ های خونرسان به مغز به وجود آید. سکته مغزی با وجود اینکه در سنین بالا شایع است، ممکن است در سنین ۲۰ تا ۴۰ سال و کودکان و نوزادان نیز اتفاق بیافتد. کودکان در بدو تولد نیز ممکن است دچار این مشکل شوند، این مشکل یکی از ۱۰ عامل مرگ و میر در کودکان می باشد، در صورتی که این بیماری درمان شود باز هم باعث ایجاد نواقص مادام العمر در کودکان خواهد شد.
دو دسته سنی برای ایجاد سکته مغزی در بچه ها وجود دارد:
- پریناتال: این دوره به ۱۸ هفته آخر بارداری تا ۳۰ روز اول بعد از تولد کودک گفته می شود، اصطلاحات دیگری که برای این دوره بکار می برند شامل جنین پریناتال در رحم برای دوره قبل ار تولد، نوزادن و نئوناتال برای دوره یک ماهگی بعد از تولد.
- دوران کودکی: یعنی سنین ا سالگی تا ۱۸ سالگی
انواع سکته مغزی
سکته مغزی در حالت کلی به دو گروه بزرگ تقسیم بندی می شود:
- سکته مغزی ایسکمیک، این سکته زمانی اتفاق می افتد که یک پلاک یا لخته خون مسیر رگ را ببندد.
- سکته مغزی هموراژیک، این سکته در زمانی اتفاق می افتد که پارگی عروق مغزی ایجاد شوند.
هر دو نوع سکته مغزی عنوان شده در بچه ها اتفاق می افتد اما سکته مغزی هموراژیک در آنها شایع تر می باشد.
دلایل سکته مغزی در بچه ها
سکته مغزی در افراد بزرگسال به دلایلی مثل فشار خون بالا و سفت شدن عروق خونی ایجاد می شود اما در بچه ها و نوزادان دلایل متفاوتی دارد، دلایل این موضوع در بچه ها شامل موارد زیر می شود:
یکی از دلایل شایع سکته مغزی در سنین کم اختلالات قلبی می باشد، حدود نیمی از سکته های مغزی در سنین پایین به این خاطر اتفاق می افتد. اختلالات قلبی با به وجود آوردن ترمبوزهای داخل قلبی باعث تشکیل آمبولی در مغز شده و در نهایت باعث کم خونی در این افراد خواهد شد.
دومین دلیل شایع برای بروز سکته مغزی در بچه ها، اختلالات خونی به خصوص بیماری کم خونی داسی شکل است که باعث ابتلا به سکته مغزی در سنین پایین می شود و این موضوع را در نوزادان و بچه ها بیشتر می کند.
اختلالات انعقاد خون باعث افزایش احتمال لخته شدن خون و خونریزی خواهد شد. بر طبق تحقیقات انجام شده خطر ابتلا به سکته مغزی ارتباط زیادی با بیماری های انعقادی و عروقی خون دارد.
برخی از اختلالت عروقی مثل بیماری مویا وجود دارند که نوعی بیماری غیر مزمن غیر التهابی می باشد و ارتباط نزدیکی با سکته مغزی دارد.
برخی بیماری های عفونی مثل مننژیت و آنسفالیت و واریسلا وجود دارند که دو مورد اول یعنی مننژیت و آنسفالیت از رایجترین عوامل خطر بروز سکته مغزی در کودکان هستند و عفونت آنسفالیت که به عنوان آبله مرغان نیز شهرت دارد، با سکته مغزی در ارتباط است.
از دیگر دلایل سکته مغزی در بچه ها می توان موارد زیر را نام برد:
اختلالات سیستم ایمنی، چاقی بیش از حد در کودکان، بیماری کم خونی مادر زادی، ضربه به سر، لخته شدن خون در اثر جراحی یا تومورهای مغزی، کاهش شدید آب در بدن.
علائم سکته مغزی
برخی از علائم سکته مغزی در کودک و بزرگسال یکسان می باشد:
- بروز ضعف در عضلات صورت، دست یا پاها.
- بروز اختلال در تکلم.
- سردردهای شدید در کودک همراه با استفراق و خواب آلودگی.
- احتمال بروز تشنج و بیهوش شدن فرد.
- مشکل در وضوع دید یک یا هر دو چشم.
- تمایل به استفاده از یک طف بدن در نوزادان.
اگر والدین هر یک از نشانه های بالا را در کودک خود دیدند باید سریعا با اورژانس تماس گرفته و به پزشک مراجعه نمایند.
گروهای در خطر
در بین کودکان، کسانی هستند که بیشتر در معرض خطر ابتلا به این مشکل هستند:
- نوزادان
- کودکانی که به کم خونی داسی شکل مبتلا هستند.
- کودکان دارای نقص مادر زادی
- کودکان دارای مشکلات ایمنی و مشکلات مربوط به لخته شدن خون.
- کودکانی قبلا سالم بوده اند ولی اختلالات پنهان مثل رگ های خونی باریک یا استعداد در تشکیل لخته های خون در آنها تشخیص داده شده است.
پزشکانی که در این زمینه می توانند به کودکان کمک کنند:
متخصص اطفال، متخصصان توانبخشی، درمانگر فیزیکی، درمانگر شغلی، متخصص آسیب شناسی زبان گفتار، متخصص اعصاب و روان، روانشناس، جراح ارتوپدی، هماتولوژیست، متخصص اطفال، متخصص جراح مغز و اعصاب.
حقایق مهم درباره سکته مغزی در اطفال
- تشخیص سکته مغزی در کودکان اغلب با تاخیر انجام می شود و یا حتی در برخی نیز تشخیص داده نمی شود.
- احتمال سکته مغزی در بچه ها مثل تومورهای مغزی در بین اطفال شایع می باشد.
- سکته مغزی یکی از دلیل های مرگ و میر در بچه ها است.
- در بین کودکانی که دچار این مشکل می شوند، ۶۰ درصد نقص دائمی عصبی داشته و بیشتر دچار همی پارزی یا همی پلژی می شوند. (فلج کامل یا فلج جزئی بدن). بیشترین فلج مغزی در نوزادان متولد شده در دوره یک می باشد و سکته مغزی باعث آن است.
- اختلالات دراز مدت در اطفال به دلیل سکته مغزی شامل اختلال در یادگیری، صرع، اختلال در گفتار یا ارتباط، اختلال بینایی، دقت ضعیف، مشکلات رفتاری و کیفیت پایین زندگی در آنها است.
- کودکی که یکبار دچار سکته مغزی شده، امکان سکته مجدد در او بین ۱۵ تا ۱۸ درصد می باشد.
- تشخیص زود هنگام سکته مغزی در ساعات اولیه برای به حداقل رساندن خطر عود مجدد بسیار مهم است.
- اغلب کودکانی که دچار این مشکل می شوند با شرایطی شبیه به سکته مثل میگرن، صرع و بیماری های ویروسی تشخیص داده می شوند.
تشخیص سکته مغزی در بچه ها
- تشخیص این مشکل به منظور کاهش آسیب های مغزی بسیار مهم و ضروری می باشد. پزشک معمولا بر اساس روش های عکسبرداری یا دیگر آزمایشات در رابطه با اتفاقی که در مغز کودک افتاده نظر می دهد.
- در سی تی اسکن با کمک اشعه ایکس تصویرهایی با جزئیات از ناحیه صدمه دیده مغز ثبت می شود. با کمک این روش پزشک می تواند وقوع یا عدم وفوع سکته مغزی، نوع و محل ان را در مغز تشخیص دهد.
- عکسبرداری به روش MRI با کمک امواج رادیویی مغناطیسی تصاویر مغز مغز را ثبت می نماید. این روش نسبت به سی تی اسکن جزئیات بیشتری را نشان می دهد.
- روش آرتریوگرام مغزی که در آن از رنگ مخصوصی استفاده می شود. این رنگ به سرخرگ های مغز تزریق می شود و سپس از آن عکس رادیولوژی گرفته می شود.
- در روش اکاردیوگرام از امواج صوتی به منظور ثبت تصاویر قلب استفاده می گردد تا مشکلاتی که در دریچه های قلب یا قسمت های دیگر امکان ایجاد لخته خونی را دارند دیده شوند.
- الکتروکاردیوگرام یا همان نوار قلبی فعالیت های الکتریکی قلب و مشکلات مربوط به آن در رابطه با ریتم و ضربان را اندازه گیری می کند.
- انجام ازمایشات خونی نیز برای تشخیص ممکن است توصیه شوند و اختلالات خونی در کودک بررسی شود.
- پونکسیون کمری یا همان گرفتن مایع نخاعی برای بررسی نشانه های عفونت یا التهاب در سیستم عصبی انجام می شود.
درمان سکته مغزی در اطفال
با توجه به نوع سکته مغزی و علت بروز آن، روش های درمان متفاوتی دارد. معمولا برای درمان سکته مغزی از نوع ایسکمیک در اطفال از داروهای ضد انعقادی و ضد لخته شدن خون مثل والفارین و آسپرین استفاده می گردد. در سکته های مغزی شدید از نوع هموراژیک هم عمل جراحی کمک زیادی به درمان این عارضه می کند. اگر دلیل سکته مغزی مشکل سلول های داسی شکل باشند، داروها و درمان هایی برای مطابق با این مشکل برای کودکان تجویز خواهد شد و کودک در بیمارستان بستری می شود تا از مایعات و داروهای ضد درد برای عبور از بحران استفاده کند.
روش های پیشگیری از سکته مغزی در نوزاد
داشتن یک رژیم غذایی مناسب تحت نظر پزشک، قبل از بارداری و مطمئن شدن از نبود مشکل پزشکی قبل ار بارداری، از موارد موثر در پیشگیری از بیماری های مختلف در نوزادان به ویژه پیشگیری از سکته مغزی می باشند. در دوره بارداری نیز داشتن رژیم دارویی و بهداشتی مناسب با آن زیر نظر پزشکف ضرورت دارد و درمان یا عدم درمان مشکلاتی مثل فشار خون، مشکلات گوارشی و دیابت عوامل موثری در پیشگیری از بروز سکته مغزی مادرزادی در نوزادان است.
