عقیق:متن زیر برشی از کتاب «معرفت امام زمان» اثر ابراهیم شفیعی سروستانی است که در ادامه می‌خوانید؛
دسته ای دیگر از آیاتی که به ظهور امام مهدی (ع) تأویل شده اند، به ویژگی‌ها و صفات آن حضرت و جایگاه ایشان در عالم هستی اشاره دارند. برخی ویژگی‌هایی که در روایات به وجود مقدس امام مهدی (ع) تأویل شده، عبارت است از: غیب عالم هستی؛ [۱] آنکه به پیشی گرفتن برای پیروی از او امر شده است؛ [۲] رفیق نیکو؛ [۳] پارهای از نشانه‌های پروردگار؛ [۴] نابود کننده باطل؛ [۵] غیب خداوند که مردم به انتظار آن فرا خوانده شده اند؛ [۶] قرآن عظیم؛ [۷] کسی که خود و یارانش سخت نیرومندند؛ [۸] سرپرست کسی که مظلومانه کشته شده است؛ [۹] حقّی که با آمدنش باطل نابود می‌گردد؛ [۱۰] راه راست؛ [۱۱] آنکه به همراه یاران شایسته اش زمین را به ارث می‌برد؛ [۱۲] کسی که خداوند او را به نور خود هدایت کرده است؛ [۱۳] درمانده (مضطری) که خداوند را می‌خواند و خداوند نیز او را اجابت می‌کند و گرفتاری اش را برطرف می‌سازد؛ [۱۴] نور پروردگار که زمین را روشن می‌سازد؛ [۱۵] آب روان (گوارا)؛ [۱۶] اختر گردانی که از دیده‌ها نهان شود و از نو درآید؛ [۱۷] یکی از برج‌های آسمان؛ [۱۸] روز روشنی بخش زمین؛ [۱۹] سپیده دم (طلوع فجر)؛ [۲۰] دارای دین پایدار. [۲۱]
رویدادهای عصر ظهور
برخی آیاتی که به موضوع ظهور امام مهدی (ع) تأویل شده اند، بیانگر رویدادهای عصر ظهور هستند. رویدادهایی که برخی آنها از زمره نشانه‌های ظهور به شمار می‌آیند. در اینجا به برخی از این رویدادها اشاره می‌کنیم:
یک فرو رفتن عدهای از کافران در زمین
بر اساس برخی روایات، آیه زیر اشاره به این رویداد دارد: أفَاَمِنَ الَّذِینَ مَکَرُوا السَّیئات أَنْ یَخْسِفَ اللّهُ بِهِمُ الأَرْضَ أو یَاْتِیَهُمُ العَذابُ مِنْ حِیْثُ لا یَشْعُروُنَ. [۲۲] آیا کسانی که تدبیرهای بد می‌اندیشند، ایمن شدند از اینکه خدا آنان را در زمین فرو برد، یا از جایی که حدس نمی‌زنند عذاب بر ایشان بیاید؟
در تفسیر عیاشی از امام محمد باقر (ع) ذیل این آیه شریفه چنین نقل شده است: إِنّ عَهْدَ نَبِیِّ اللّهِ صارَ عِنْدَ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ۸، ثُمَّ صارَ عِنْدَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیًّ ۸ ثُمَّ یَفْعَلُ اللّهُ ما یَشاءُ، فَالزَمْ هؤُلاءِ فإِذا خَرَجَ رَجُلٌ منهُمْ مَعَهُ ثَلاثْمائَةُ رَجُلٍ وَمَعَهُ رایَةُ رَسُولِ اللّه (ص) عامِدا إِلَی الْمَدینَةِ حَتّی یَمُرَّ بِالْبَیْداءِ فَیَقُولُ هذا مَکانُ الْقَوْمِ الَّذینَ خُسِفَ بِهِمْ، وَهِیَ الآیَةُ الَّتی قالَ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «أَفَاَمِنَ الَّذینَ مَکَرُوا السَّیِّیئاتِ أَنْ تَخْسِفَ اللّهُ بِهِمُ الأَرْضَ أَوْیَاْتِیَهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَیْثُ لایَشْعُرُونَ أَوْ یَاْخُذَهُمْ فی تَقَلُّبِهِمْ فَما هُمْ بِمُعْجِزینَ». [۲۳]
به درستی که پیمان پیغمبر خدا نزد علی بن الحسین درود خدا بر آن دو باد سپرده شد، سپس به محمد بن علی درود خدا بر آن دو باد رسید و [پس از این] خداوند آنچه را بخواهد انجام می‌دهد، پس همیشه با اینان باش، و چون مردی از ایشان خروج نمود که سیصد مرد همراهی اش می‌کردند و پرچم رسول خدا درود خدا بر او و خاندانش باد را با خود داشت که به سوی مدینه روان شود، و چون از بیابان «بیدا» بگذرد بگوید: این جای کسانی است که به زمین فرو خواهند شد، و این است آیهای که خدای عز و جل فرموده: «آیا کسانی که تدبیرهای بد می‌اندیشند، ایمن شدند از اینکه خدا آنان را در زمین فرو ببرد، یا از جایی که حدس نمی‌زنند، عذاب بر ایشان بیاید؟»
سختی‌های فراوان پیش از ظهور
بر اساس روایات، در آستانه ظهور امام مهدی (ع) بلایا و حوادث فراوانی گریبان گیر مردم می‌شود. این بلایا و حوادث که در واقع آزمایش‌های الهی هستند، مؤمنان واقعی را از مدعیان دروغین جدا می‌سازد و مردم را آماده ظهور آن حضرت می‌کند. در برخی روایات، آیه زیر به برخی آزمایش‌های الهی که در مقدمه ظهور واقع می‌شوند، تأویل شده است: وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الأَمْوالِ وَ الأَنْفُسِ وَ الَّثمَراتِ وَبَشِّرِ الصّابِرِینَ. [۲۴] و قطعاً شما را به چیزی از [قبیل] ترس و گرسنگی و کاهشی در اموال و جان‌ها و محصولات می‌آزماییم و مژده ده شکیبایان را.
امام صادق (ع) در روایتی خطاب به محمد بن مسلم، مصادیق هر یک از آزمایش‌های مطرح شده در این آیه را بر می‌شمارند و تصریح می‌کنند که همه این آزمایش‌ها پیش از ظهور امام مهدی (ع) گریبانگیر مؤمنان خواهد شد: إِنَّ قُدّامَ الْقائِمِ [(ع)] عَلاماتٌ بلوی مِنَ اللّهِ لِلْمُؤْمِنینَ. قُلْتُ: وَما هِیَ؟ قالَ: [ف] ذلِکَ قَوْلُ اللّهِ عَزَّ وجَلَّ: «وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الأَمْوالِ وَالأَنْفُسِ وَالَّثمَراتِ وَبَشِّرِ الصّابِرینَ»، [فَذلِکَ] قالَ: «وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ» یَعْنی المُؤْمِنینَ «بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ» مِنْ مُلُوکِ [خَوْفِ مُلْکِ] بَنی فُلانٍ فی آخِرِ سُلْطانِهِمْ، «وَالْجُوعِ» بِغَلآءِ أَسْعارِهِمْ، «وَنَقْصٍ مِنَ الاَمْوالِ» فَسادِ التِّجاراتِ وَقِلَّةِ الْفَضْلِ فیها، «وَالأَنْفُسِ» موتٌ ذَریعٌ، «وَالَّثمَراتِ» قِلَّةُ ریعِ ما یُزْرَعُ وَقِلَّةُ بَرَکَةِ الِّثمار، «وَبَشِّرِ الصّابِرینَ» عِنْدَ ذلِکَ بِخُرُوجِ الْقائِمِ (ع). ثُمَّ قالَ [لی]: یا مُحَمَّدُ هذا تَأْویلُهُ [اِنَّ اللّهَ عَزَّوجَلَّ یَقُولُ]: «وَما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلاّ اللّهُ وَالرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ». [۲۵]
فرمود: همانا قبل از ظهور حضرت قائم (ع) نشانه‌هایی است که از سوی خداوند امتحان مؤمنین می‌باشد. عرضه داشتم: آنها چیستند؟ فرمود: پس آن است فرموده خدای عزّ و جلّ: «و البته شما را به چیزی از ترس و گرسنگی و کمبودی از اموال و جان‌ها و ثمرات می‌آزماییم و مژده ده صبرکنندگان را» همان است که فرموده: «و البته شما را می‌آزماییم»؛ یعنی مؤمنین را «به چیزی از ترس» از پادشاهان «[ترس پادشاه]» فلان خاندان در اواخر سلطنتشان، «و گرسنگی»؛ به گرانی نرخ‌هایشان، «و کمبودی از اموال»؛ فساد و تباهی تجارت‌ها و کمی سود آنها «و جان‌ها»؛ مرگی زودرس، «و ثمرات»؛ کمی رشد گیاهان (کاهش کشاورزی) و کم شدن برکت میوه‌ها، «و مژده بده صبرکنندگان را» در آن هنگام به خروج قائم (ع).
سپس به من فرمود: ای محمد! این است تأویل آن [همانا خدای عزّ و جلّ می‌فرماید]: «و تأویل آن را نمی‌داند جز خداوند و راسخان در علم».
در آیات قرآن کریم به برخی دیگر از رویدادهای عصر ظهور نیز اشاره شده است که به دلیل رعایت اختصار، به همین مقدار بسنده می‌کنیم. [۲۶]
پی نوشت:
[۱]. ر. ک: سوره بقره (۲)، آیه ۳؛ همان، ص ۳۶.
[۲]. ر. ک: سوره بقره (۲)، آیه ۱۴۸؛ همان، ص ۴۳.
[۳]. ر. ک: سوره نساء (۴)، آیه ۶۹؛ همان، ص ۱۱۰.
[۴]. ر. ک: سوره انعام (۶)، آیه ۱۵۸؛ همان، صص ۱۲۴۱۲۶.
[۵]. ر. ک: سوره انفال (۸)، آیه ۸؛ همان، ص ۴۴۳.
[۶]. ر. ک: سوره یونس (۱۰)، آیه ۲۰؛ همان، ص ۱۶۹.
[۷]. ر. ک: سوره حجر (۱۵)، آیه ۸۷؛ همان، ص ۱۹۸.
[۸]. ر. ک: سوره اسرا (۱۷)، آیه ۵؛ همان، ص ۲۱۸.
[۹]. ر. ک: سوره اسرا (۱۷)، آیه ۳۳؛ همان، صص ۲۲۵۲۲۶.
[۱۰]. ر. ک: سوره اسرا (۱۷)، آیه ۸۱؛ همان، ص ۲۳۱.
[۱۱]. ر. ک: سوره طه (۲۰)، آیه ۱۳۵؛ همان، ص ۲۴۲.
[۱۲]. ر. ک: سوره انبیا (۲۱)، آیه ۱۰۵؛ همان، صص ۲۵۰۲۵۱.
[۱۳]. ر. ک: سوره نور (۲۴)، آیه ۳۵؛ همان، ص ۲۶۲.
[۱۴]. ر. ک: سوره نمل (۲۷)، آیه ۶۲؛ همان، صص ۲۹۰ و ۲۹۱.
[۱۵]. ر. ک: سوره زمر (۳۹)، آیه ۶۹؛ همان، ص ۳۲۳.
[۱۶]. ر. ک: سوره ملک (۶۷)، آیه ۳۰؛ همان، صص ۳۸۷۳۹۱.
[۱۷]. ر. ک: سوره تکویر (۸۱)، آیات ۱۵ و ۱۶؛ همان، صص ۴۱۲ و ۴۱۳.
[۱۸]. ر. ک: سوره برو ج (۸۵)، آیه ۱؛ همان، صص ۴۱۸ و ۴۱۹.
[۱۹]. ر. ک: سوره شمس (۹۱)، آیه ۳؛ همان، صص ۴۲۵ و ۴۲۶.
[۲۰]. ر. ک: سوره قدر (۹۷)، آیه ۵؛ همان، صص ۴۳۲ و ۴۳۴.
[۲۱]. ر. ک: سوره بیّنه (۹۸)، آیه ۵؛ همان، ص ۴۳۵.
[۲۲]. سوره نحل (۱۶)، آیه ۴۵.
[۲۳]. تفسیر العیاشی، ج ۲، ص ۲۶۱، ح ۳۴؛ سیمای حضرت مهدی (ع) در قرآن، صص ۲۱۰ و ۲۱۱. برای مطالعه روایات دیگری که ذیل این آیه رسیده است ر. ک: تفیسر العیاشی، ج ۱، ص ۶۵ و ج ۲، ص ۲۶۱.
[۲۴]. سوره بقره (۲)، آیه ۱۵۵.
[۲۵]. سیمای حضرت مهدی (ع) در قرآن، صص ۹۱ و ۹۲؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، صص ۶۴۹ و ۶۵۰، ح ۳؛ کتاب الغیبة (نعمانی)، ص ۲۵۰، ح ۵.
[۲۶]. ر. ک: برای مطالعه بیشتر در این زمینه ر. ک: سوره آل عمران (۳)، آیه ۸۳؛ سوره نساء (۴)، آیه ۴۷؛ سوره انعام (۶)، آیه ۳۷؛ سوره نحل (۱۶)، آیه ۱۲۶؛ سوره حج (۲۲)، آیه ۶۰؛ سوره سباء (۳۴)، آیه ۵۱؛ سوره معارج (۷۰)، آیه ۱ و روایاتی که ذیل آنها وارد شده است.
منبع:مهر
