مریوان یکی از سرسبزترین مناطق کشور و از مقاصد مورد علاقه گردشگران است. سرسبزی و زیبایی زایدالوصف این شهر، عامل جذب گردشگر به آن است.
مریوان یکی از شهرهای استان کردستان است. این شهر به علت داشتن کوه‌ها و دره‌های ژرف، جنگل‌ها و پوشش گیاهی مناسب در شمال و جنوب، اقلیم‌های گوناگونی را در خود ایجاد کرده است. همچنین قرارگیری آن در کنار دریاچه زریبار، اورامان و طبیعت زیبای منطقه و ترانزیت و واردات کالا در مرز ایران و عراق بر اقتصاد شهر افزوده است.
بخش اول کوه‌های مرتفع سنگی با انتهای تیز بوده و از سنگ‌های آهکی بایر و فاقد پوشش خاک و گیاه تشکیل شده است. بخش دوم نیز کوه‌های جنگلی نسبتا مرتفع با برآمدگی سنگی بوده و از سنگ‌های آهکی تشکیل شده است. بیشتر ارتفاعات مریوان از شمال تا جنوب از این نوع کوه‌ها است.
دشت مریوان با ۱۱۰۰۰ هکتار مساحت، موقعیت مناسبی دارد. این دشت به‌وسیله کوه‌های پوشیده از بلوط احاطه شده است. نیمه جنوبی دشت مریوان از مخروط افکنه‌ای بزرگ و کوچک ایجاد شده است.
جغرافیا
این شهر در ۱۲۵ کیلومتری غرب سنندج قرار دارد؛ همسایگان مریوان از شمال سقز، از شمال شرقی دیواندره، از شرق سنندج، از جنوب شرقی سروآباد و از شمال غربی دره شلیر است، از غرب کشور هم به شهر پنجوین شهرستان سلیمانیه کشور عراق با ۱۰۰ کیلومتر مرز مشترک محدود می‌شود. ارتفاع مریوان از سطح دریا ۱۳۲۰ متر است.
اقلیم
مریوان آب و هوای سرد و کوهستانی متمایل به معتدل سرد و حتی مدیترانه‌ای دارد. جریان‌های مدیترانه‌ای شهر مریوان را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و به همین خاطر، بارش‌های جوی زیادی در این منطقه به وجود می‌آید. این جریان‌ها از منطقه گذر کرده و با کوه‌های زاگرس برخورد می‌کند و قسمتی از رطوبت خود را به صورت برف و باران از دست می‌دهد.
مریوان به علت بارش زیاد یکی از پرآب‌ترین مناطق غرب کشور و منطقه‌ای سرسبز و پوشیده از پوشش گیاهی غنی و متنوع است. میزان متوسط بارندگی بین ۵۰۰ تا ۹۰۰ میلی‌لیتر در سال است.
تاریخچه
محوطه‌های باستانی حومه مریوان مانند تپه‌های «ساوجی»، «كولان»، «مرگ»، «بیساران» و دو تپه شرقی و غربی، حاكی از استقرار انسان‌ها از دوران نوسنگی و ادامه آن در عصر مس از هزاره چهارم پیش از میلاد است و نشانه دیرینگی زیست انسان در این منطقه هستند و به عنوان سنگ بنای شهرنشینی در این منطقه به شمار می‌روند.
شهر مریوان از آنجا كه بر سر راه تیسفون به آتشگاه شیر «آذرگشسب» (تخت سلیمان در شمال تكاب) قرار داشته، در عهد اشكانیان و ساسانیان مورد توجه بوده است
خود شهر مریوان قدمتی به اندازه یک قرن دارد. ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۸۱ خورشیدی دستور داد که در ۲ هزار قدمی دریاچه زریبار قلعه نظامی بسیار مستحکمی بسازند. پس از گذشت یک سال فرهاد میرزا معتمدالدوله، عموی ناصرالدین شاه، فرمان افزایش مساحت شهر را داد. این قلعه نظامی قلعه شاه آباد نام گرفت. یک باب قنات، حمام و آب‌انبار در داخل شهر به دستور حاج معتمدالدوله ساخته شد. حاج محمدعلی خان ظفرالملک بعد از حاج فرهاد معتمدالدوله، قلعه را وسعت بخشید و چندین باب منزل، یک کاروانسرا و قناتی دیگر در داخل شاه‌آباد تاسیس شد. بعدها شورش و هرج و مرج عشایر کرد منطقه همه این تأسیسات را نابود کرد. در اوایل حکومت پهلوی، حاکم وقت در روستای موسک قلعه‌ای به نام دژ شاپور احداث کرد. امروزه از این قلعه به عنوان پادگان یاد می‌شود. در سال ۱۳۳۶ با تأسیس شهرداری دژ شاهپور رسما به مریوان تبدیل شد.
مردم‌شناسی
طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت مریوان برابر با ۱۹۵ هزارو ۲۶۳ نفر است. نژاد مردمانش از نوع نژاد «ماد آریایی» است که نژادی قدیمی به شمار می‌رود. مردم این منطقه به زبان سورانی و کوردی صحبت می‌کنند.
بیشتر مردم مریوان پیرو دین اسلام و مذهب سنی شافعی هستند. نزدیک به ۹۳ درصد مردم مسلمان و بیشتر اهل تسنن و شافعی مذهب، حدود ۴ درصد نیز شامل مذهب تشیع و سایر ادیان الهی همچون زرتشتی و مسیحی نیز در این شهر وجود دارد.
لباس مردم منطقه کردی بوده و به دلیل قرار گرفتن در منطقه کوهستانی از ویژگی‌های خاصی برخوردار است. این لباس یکی از زیباترین، متنوع‌ترین و پوشیده‌ترین پوشش‌ها محسوب می‌شود. پوشاک مردان و زنان کرد از تن‌پوش، سرپوش و پای‌افزار تشکیل یافته است.
آداب و رسوم
مردم مریوان از لحاظ آداب و رسوم مشابه با کردهای دیگر مناطق هستند. رسوم گوناگون مناطق کردنشین پیوند با یکی از مراحل یا پدیده‌های تاریخی دارد. جشن‌های مذهبی، ملی و باستانی از جشن‌های مردم این منطقه است.
مراسم تولد، مراسم فوت، عزاداری، مراسم عقد و تعیین مهریه، مراسم عروسی (که مراسمی بی‌نظیر است) با رقص و کردی محلی «هه‌لپه‌رکی» از مراسم رایج در میان مردم کرد است. مراسم دیگری مانند شوبراتی، جشن آغاز سال (جه ژنی سه رسال)، چهارشنبه‌سوری، بوکه‌بارانی (عروس باران) و اعیاد مذهبی نظیر جه ژنی رمه زان (عید فطر)، عید قربان (جه ژنی قوربان) و جشن مولودی‌خوانی (به مناسبت میلاد پیامبر اسلام) از دیگر مراسم‌های بسیار باشکوه و بی‌نظیر کردها است.
صنایع دستی
صنایع دستی بخشی از میراث فرهنگی و نمادی از نوع زندگی فرهنگی یک جامعه را نشان می‌دهد و برای گردشگران از اهمیت زیادی برخوردار است. صنایع دستی مریوان از نظر کیفیت و گستردگی در سطح کشور مطرح است. قالی و گلیم استان کردستان به خاطر تنوع و رنگ و اصالت و طرح و کیفیت آن شهرت جهانی دارد. نساجی سنتی (جولایی) از دیگر صنایع دستی این شهر است. گیوه (کلاش) مریوان از بهترین صنایع دستی استان کردستان است. محصولات چوبی و شال دستباف نیز از دیگر صنایع دستی مریوان است.
سوغات
عسل طبيعی سرشيو از سوغات محلی مريوان است. شیرینی‌های سنتی، بادام سوخته و برساق از سوغاتی‌های مشهور کردستان به شمار می‌رود.
دیدنی‌های مریوان
دریاچه زریبار، قلعه امام (قلعه هلوخان)، دشت بیلو، منطقه تفریحی قمچیان، مجتمع پارک ساحلی زریوار، تفرجگاه ملاقوبی، آبشار گویله، غار کونا شم شم، بازارچه مرزی، ارتفاعات چهل چشمه و پل گاران (کردلان) از دیدنی‌های این شهر زیبا است.
