فیروزآباد واقع در استان فارس یکی از شهرهای باستانی و بسیار کهن ایران است که دارای شهرت زیادی در در دوره ساسانی بود.
فیروزآباد با نام‌های شهر گور یا اردشیرخوره به معنای «فر اردشیر» یکی از شهرهای معروف ایران در دوره ساسانی است. این شهر که سازنده آن اردشیر، موسس سلسله ساسانی بوده است در زمان وی به عنوان پایتخت حکومت وقت و از مراکز شهری معروف عصر ساسانی بوده است. این شهر در سراسر دوره ساسانی اهمیت خود را حفظ کرد و همواره به عنوان یکی از کرسی‌نشین‌های ایالت فارس مطرح بود. شهر فیروزآباد به دلیل داشتن سابقه باستانی دارای جاذبه‌های بسیار زیاد تاریخی است.
جغرافیا
فیروزآباد با داشتن مساحتی در حدود ۱۴۶۹ هکتار، در ۹۶ کیلومتری جنوب شیراز قرار دارد. این شهر در سه کیلومتری محوطه باستانی گور قرار گرفته است. سابقه این شهر به دوره هخامنشیان می‌رسد، اما اوج شهرت و آثار بازمانده آن مربوط به زمان ساسانیان بوده است. شهر فیروزآباد در تاریخ باستانی ایران با نام‌های گور، جور و اردشیرخوره آمده است. این شهر دارای جمعیتی در حدود ۶۵۰۰۰ نفر است.
تاریخچه
بانی شهر فیروزآباد اردشیر بابکان بوده است. وی در زمان حاکمیت اردوان پنجم اشکانی بر وی شورید و با قرار دادن فیروزآباد به عنوان پایتخت خود، بر اردوان پیروز شد. فیروزآباد در تمام دوره حاکمیت ساسانیان یکی از پنج ایالت فارس بود. این شهر در دوره اسلامی هم توانست شهرت و اهمیت خود را حفظ کند. معماری فیروزآباد به صورت کاملا دایره‌ای شکل، در نظر گرفته شده بود. شاید بتوان گفت فیروزآباد تنها شهر گرد با معماری دایره‌ای شکل در تمامی جهان است.
بعد از ورود اسلام به ایران شاید اولین دوره اوج‌گیری فیروزآباد را بتوان در دوره حاکمیت آل‌بویه دانست. چرا که آل‌بویه مرکز حاکمیت خود را در شیراز بنا گذاستند. در همین دوره بود که فیروزآباد دارای مسجد جامع، بیمارستان، کتابخانه و... شد. در قرن هفتم هجری، فیروزآباد کهن متروک شد. در دوره‌های بعد روستایی در بیرون شهر شکل گرفت که نام کوشک داشت و شهر امروزی فیروزآباد را تشکیل و گسترش داد. در این مکان عمارت حاج عمادالملک، قلعه‌ای کوچک و بازار آن، مهم‌ترین بخش‌های این روستا تا دوره قاجار بود. فیروزآباد به دلیل قرار گرفتن در مسیر خلیج‌فارس و بنادر جنوب ایران، دارای رونق اقتصادی و پروژه‌های تفریحی و تجاری بسیار در حال ساخت است. فیروزآباد دارای جاده مستقیم به بندر سیراف و بندر عسلویه و بندر بوشهر است.تصویر زیر مسجد جامع شهر است.
مردم‌شناسی
مردم فیروزآباد از نظر نژاد و زبان یکسان نیستند. بیشتر مردم این شهر فیروزآبادی اصیل هستند که فارسی زبان هستند و گویش آن‌ها به گویش تاجیکی شبیه است. چندین طایفه در شهر فیروزآباد هستند که دارای گویش لری هستند و در عصر معاصر در این منطقه ساکن شده‌اند. گروه دیگر ساکنان فیروزآباد ترک قشقایی هستند و به زبان ترکی تکلم می‌کنند. شغل اکثر مردم این شهر کشاورزی است. از غذاهای محلی و معروف فیروزآباد می‌توان به دمپخت، آش دوغ (ماسافا) و بریشلیگ اشاره کرد.
صنایع دستی مردم شهر قالی، قالیچه،گلیم، گبه و جاجیم است. این صنایع دستی به عنوان سوغات فیروزآباد ارایه می‌شوند که علاوه بر آن‌ها می‌توان به گلاب و عرقیات گیاهی نیز اشاره کرد.
جاذبه‌های تاریخی و گردشگری
شهر فیروزآباد به دلیل داشتن سابقه کهن تاریخی دارای آثار باستانی زیادی است و یکی از مکان‌های پرجاذبه شناخته می‌شود. در این مجال کم پرداختن به تمامی جاذبه‌های شهر امکان‌پذیر نیست، بنابراین به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود.
کاخ اردشیر بابکان یا آتشکده فیروزآباد یکی از جاذبه‌های فیروزآباد است. این کاخ دارای تالارهای تودرتو است و گچ‌بری‌های آن بعد از حدود دو قرن هنوز هم پابرجا است.
منارمیلو یکی از سازه‌های مرتفع دوره ساسانی است. این منار چهارگوش است و از جنس سنگ خارا و ملاط گچ ساخته شده است. بلندی این منار ۳۳متر و ضلع هر قاعده آن ۱۱متر است. در کتاب اصطخری آمده است که بر سر آن آتشکده‌ای بوده و از کوه مجاور آبراهی به شهر کشیده بودند که آب را مانند فواره تا بالای منار می‌رساند. پروفسور هوف آن را یک برج پله‌دار دانسته که دارای ۷۸متر ارتفاع بوده است.
نقش‌برجسته پیروزی اردشیر یکی دیگر از جاذبه‌های شهر است که در فاصله دو کیلومتری نقش برجسته تنگاب قرار دارد. در این نقش‌برجسته که بر کوه حکاکی شده، جنگ تن به تن یا دف و چنگ مشهور است و از سده سوم میلادی به یادگار مانده است.
چهارطاقی کنار سیاه ساسانی از آثار به جای مانده دوره ساسانی در فیروزآباد است که در تاریخ ۱۱دی ۱۳۸۰ با شماره ۴۵۳۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
قلعه دختر فیروزآباد در شش کیلومتری جاده فیروزآباد قرار دارد که به گفته‌ی هرمان، ارشیر ساسانی آن را در اواخر دوره اشکانیان و قبل از شورش علیه اردوان ساخته است.
از جاذبه‌های طبیعی فیروزآباد می‌توان به دریاچه و سد تنگاب در فاصله ۱۲کیلومتری فیروزآباد اشاره کرد که روی رودخانه فیروزآباد قرار گرفته است.
روستای گردشگری رودبال، در ۲۰ کیلومتری فیروزآباد قرار دارد که به دلیل داشتن رودخانه و تنگ، یکی از زیباترین روستاهای گردشگری محسوب می‌شود.
تنگ هایقر در ۳۵ کیلومتری جنوب غرب فیروزآباد، مهم‌ترین و زیباترین جاذبه طبیعی شهر است که به گرند کنیون ایران معروف است. در فیروزآباد عشایر ترک قشقایی هم حضور دارند که با بازدید از تنگ هایقر می‌توان جاذبه‌های زیبای مربوط به عشایر را هم دید.
به مهمانپذیر جهانگردی مهم‌ترین اقامتگاه برای مسافران شهر فیروزآباد است که در میدان گاز شهر قرار دارد و از امکانات رفاهی خوبی برخوردار است.
