جهرم یکی از شهرهای استان فارس است که در نیمه جنوبی استان قرار دارد. شهرستان جهرم که مرکز شهر جهرم است، جمعیتی برابر با ۵۴۳۶ کیلومترمربع دارد و از شمال به شیراز و سروستان، از شرق به فسا و داراب و از جنوب به لار و کارزین می‌رسد. این شهر تاریخی و زیبا در فاصله ۱۷۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز قرار دارد.
با ما همراه باشید تا شهر تاریخی جهرم را بهتر بشناسید تا در برنامه سفر خود به استان فارس، بازدید از جهرم را هم جای دهید:
جغرافیا
جهرم در منطقه‌ای کوهستانی قرارگرفته است و بیش از یک‌پنجم وسعت جهرم را ارتفاعات تشکیل می‌دهد. ارتفاع جهرم از سطح دریا ۱۱۰۰ متر است و بلندترین قله آن، قله سفیدار است. جهرم از شمال به سروستان، از جنوب به لارستان، از شرق به داراب و از غرب به فیروزآباد می‌رسد.
وجه‌تسمیه
هیچ سند و مدرک معتبری برای شناخت ریشه کلمه جهرم وجود ندارد ولی احمد کسروی در رابطه با شهرهایی مثل جهرم و سمیرم که انتهای آن‌ها به «رم» ختم می‌شود، نظریه‌ای داده است. بر اساس نظر او «رم» به معنای جا و مکان است، «جه» و «سم» تغییر شکل یافته «گه» و «زم» است که به ترتیب به معنای گرم و سرد است. بنابراین جهرم به معنای جای گرم است.
البته بر اساس برخی روایات دیگر جهرم از دو کلمه «جا» و «هروم» مشتق شده است که معنای آن دژ بلند محاصره‌شده است و این واژه ریشه اوستایی دارد.
تاریخچه
جهرم یکی از شهرهای بسیار قدیمی ایران است که نامش ۸ بار در شاهنامه آمده است. نام قبلی شهر جهرم «گهرم» بوده است و تاریخ این شهر به سده چهارم قبل از میلاد می‌رسد. در شاهنامه فردوسی پهلوانی به نام گهرم وجود دارد و در تاخت‌وتازهای اسکندر از جهرم یادشده است. بر اساس روایات در جهرم قلعه بزرگی به نام «خورشه» یا «خورشاه» وجود داشت که شخصی به نام خورشه آن را بنانهاده است، این قلعه بعدها دوره خلافت بنی امیه، یکی از مهم‌ترین مراکز حکومتی شد. جهرم پس از حمله اعراب بانام امروزی‌اش «جهرم» شناخته شد و در جنگ‌های این دوره، کشته‌های زیادی داد.
بر اساس روایات شاهنامه فردوسی جهرم قبل از اسلام یکی از شهرهای مهم بوده است، این شهر به‌اندازه‌ای بزرگ بوده است که سرگذشت اسکندر و دارا از این شهر آغاز می‌شود.
متأسفانه پس از دوره سلجوقیان جهرم مورد بی‌توجهی حاکمان و خلفا قرار گرفت و حتی در عصر صفوی هم زیاد به مرمت و آبادانی این شهر توجه نشد. در قرن هشتم، مردم جهرم در زمینه کشاورزی پیشرفت کردند و درخت‌های خرمای زیادی در این ناحیه کاشته شد. اواخر دوره صفوی و اوایل زندیه را می‌توان عصر شکوفایی جهرم در زمینه باغداری به‌خصوص کاشت خرما دانست.
شهر جهرم، جز اولین شهرهایی بود که در انقلاب اسلامی ایران، قیام کرد، به همین دلیل دولت پهلوی نام جهرم را جز یازده شهر در لیست حکومت‌نظامی قرارداد.
فرهنگ و آداب و رسوم
پوشش
پوشش محلی مردم جهرم، شبیه به پوشش محلی مردم استان فارس است و در این منطقه لباس محلی خاصی دیده نمی شود.
لباس زنان عشایر این منطقه شامل قطعاتی مثل کلاهک، آرخالق زنانه، تنبان، چارقد، دستمال، پاپوش، پیراهن و دامن است. در لباس‌های محلی این ناحیه از رنگ‌های شاد دیده می‌شود و یکی از زیباترین لباس‌های محلی ایران، پوشش مردمان این منطقه است.
پوشاک مردان عشایر شامل کلاه دوگوشی، پیراهن، آرخالق بلند مردانه، شال کمر، چقه، شلوار، پاپیچ، ملکی (گیوه) و کپنک است.
آداب و رسوم
در جهرم هم شبیه به سایر نقاط ایران، برخی مناسبت‌ها با آداب‌ورسوم خاصی برگزار می‌شود. در ایام محرم، دسته‌های عزاداری با شترهای آراسته، طفلان سوار بر مرکب به مصلی و یا میدان اصلی می‌آیند و در آن میدان به عزاداری مشغول می‌شوند. در روز سیزدهم محرم عزاداران در جهرم بر اساس یک سنت دیرینه درحالی‌که کفن‌پوش شده و بیل و کلنگ در دست دارند اقدام به خاک‌سپاری نمادین شهدای دشت نینوا می‌کنند.
گویش
زبان مردم جهرم، زبان فارسی است و تعدادی از واژه‌هایی که در جهرم استفاده می‌شود، به زبان فارسی میانه نزدیک است. جهرمی‌ها لهجه خاصی دارند که به لهجه شیرازی بسیار نزدیک است.
سوغات
یکی از معروف‌ترین محصولات جهرم، لیموترش این منطقه است. لیمو جهرم در ایران به لیمو شیرازی مشهور است و به کشورهای دیگر هم صادر می‌شود. از دیگر محصولات باکیفیت این ناحیه می‌توان به بادمجان و خرما اشاره کرد.
صنایع‌دستی
ازجمله صنایع‌دستی جهرم می‌توان به آینه‌کاری، نمدمالی و گلیم‌بافی اشاره کرد.
غذای محلی
ازجمله غذاهای محلی جهرم می‌توان به آش ماست، آش الوک، کوفته سبزی جهرمی، قیمه جهرمی و کلم پلو و کوفته‌ریزه جهرمی اشاره کرد.
جاذبه‌های گردشگری
جاذبه‌های تاریخی
بر اساس گزارش سازمان میراث فرهنگی،۵۶ اثر و بنای تاریخی در جهرم به ثبت رسیده‌اند، پس این شهر پر است از آثار تاریخی مهم. ازجمله بناهای تاریخی جهرم می‌توان به بازار جهرم، مسجد و مدرسه خان جهرم، مقبره جاماسب حکیم، مسجد جامع، آتشکده چهارطاقی قطب‌آباد، کاروانسرای مخک، تل قلعه جهرم، چهارطاقی زاغ جهرم و تل زاغ اشاره کرد.
جاذبه‌های طبیعی
جاذبه‌های طبیعی جهرم عبارت‌اند از: غار سنگتراشان، غارهای طبیعی بونیز، شفق، ویشو و تاودان، آبشار خفر، چشمه تنگاب و چشمه آب چک چک.
