در سالهای اخیر شمار فراوانی شهر گمشده، بنا، سازه و مکان باستانی مربوط به گذشته کهن بریتانیا در شگفتانگیزترین شرایط و محیطها کشف شدهاند. بهتازگی دانشگاه اِکسِتِر در سال 2017 پروژهای به نام «درک چشماندازها – Understanding Landscapes» را برای شناسایی و ثبت اماکن باستانی ناحیه جنوب غربی انگلیس ازجمله مناطق بِرِ فِرِرز Bere Ferrers، کالستاک Calstock، مسکن کاتِهیل نَشنال تِراست National Trust’s Cotehele estate و ایپِلپِن Ipplepen کلید زد. این روزها ازآنجاییکه همه در قرنطینه خانگی ماندهاند، هیچکس به کار حفاری میدانی باستانشناسانه مشغول نیست؛ بنابراین از هشت داوطلب خواسته شد تا از درون خانهشان بین دو منطقه کورنوال و دِوِن را کاوش هوایی کنند. نتایج کار آنها باستان شناسان متخصص را شگفتزده کرد.
دادههای بهدستآمده از لیدار به کشف یک بنای پنهان مربوط به عصر آهنی یا دوره روم باستان انجامیدند (پیکانهای قرمز). (دانشگاه اکسِتِر)
این گروه فعالیت خود را به سرپرستی دکتر کریستُفِر اِسمارت، دستیار تحقیقاتی پسادکترای دانشگاه اِکسِتِر و متخصص دوره روم باستان و بریتانیای قرونوسطی پیش گرفت. دکتر اسمارت اشاره میکند که این منطقه ازآنچه انتظارش را داشتند بسیار پرجمعیتتر بوده است. گروه انتظار یافتن مکانهای اینچنینی را داشتند ولی نه به این تعداد.
داوطلبان در حال مطالعه اسکنهای سهبعدی گرفته شده از ناحیهای به وسعت 4000 کیلومترمربع هستند تا جادهها و دیگر سازههای بشرساخت را بیابند و آنها را با دادههای ثبت شده پیشین حوزه باستانشناسی مطابقت دهند. هر داوطلب مسئولیت بررسی هزار بخش را بر عهده دارد. تاکنون سی شهر و بنای گمشده ناشناخته مربوط به سالهای 300 پیش از میلاد تا 300 میلادی در این بخشها یافت شدهاند و کیلومترها جاده نظامی رومی کشف شدند که قلعه کالستاک حوالی منطقه تاویستاک را به قلعه رِستورمِل حوالی منطقه بودمین متصل میساختند. دکتر اسمارت به روزنامه گاردین از کلافگیاش از اینکه نتوانسته است طبق برنامه تابستانی به کار حفاری بپردازد گفته است. او امیدوار است اختلالات به وجود آمده به دلیل وضعیت سلامت کنونی جهان بهسرعت از بین بروند و بهزودی دوباره بتواند حفاری میدانی انجام دهد.
سازههای پنهانی که داوطلبان در جنوب غرب انگلیس بین دو منطقه کورنوال و دِوِن پیدا کردند.
گروه تابهحال با بررسی و آنالیز تنها 10 درصد از کل منطقه موردنظر، سی بنای رومی یا پیش تاریخی و بیست پشته خاکسپاری، مزرعه قرونوسطایی و معدن سنگ یافتهاند. پیش از این تصور میشد که رومیها پای خود را از منطقه اِکسِتِر فراتر نگذاشتهاند، ولی این شواهد تازه ممکن است این باور را تغییر دهند.
عکس از دانشگاه اِکسِتِر
یک گردسازه (هِنج) نِئولیتیک (مربوط به عصر نوسنگی) با استفاده از عکسها در منطقه دِربیشایِر یافت شد، ولی پیش از آنکه گروه بتواند به حفاری میدانی آن مشغول شود، نمیتوان چیزی را با اطمینان تأیید کرد. لیسا وِستکوت ویلکینز، سرپرست-مدیر شرکت باستانشناسی DigVentures باور دارد که باید درباره این یافته جدید هیجانزده بود. چندی پیش، بیش از یکصد سکه رومی مربوط به سالهای 49 پیش از میلاد تا 408 میلادی در منطقه ایپِلپِن استخراج شده بود که این امر نشان میدهد اقتصاد روم باستان ازآنچه پیشتر تصور میشد پررونقتر بوده است.
بودمین مور، یکی از مناطق مطالعه شده.
این جادهها بین سالهای 43 تا 70 میلادی تکمیل شده بودند و جای چرخ و حفرههای آنها نشان میدهد که در دوره روم باستان جابجاییهای بسیاری از طریق آنها صورت میگرفته است. همچنین اشیائی مانند آمفورای رومی (کوزههای سفالی بزرگی که با آن روغنزیتون، شراب و مواد غذایی را جابجا میکردند) و کالاهای ساموسی وارداتی (جزیرهی باستانی یونانی در دریای اژه) مربوط به قرون اول و دوم میلادی یافت شدند. منشأ کالاهای ساموسی فرانسه تشخیص داده شده است و یافتن آنها در این منطقه نشان میدهد که ساکنانش آنقدر وضع اقتصادی خوبی داشتهاند که کالا وارد میکردهاند.
این عکسها با استفاده از وسیلهای به نام لیدار Lidar (مخفف عبارت شناسایی و مسافتیابی نوری) که به هواپیما یا بالگرد متصل میشود و بازتاب نور را جمع میکند گرفته میشوند. این وسیله از تابش لیزر برای اندازهگیری فاصلههای مختلف تا زمین و پستیوبلندیها استفاده میکند. اسکنر و دستگاه GPS جیپیاِس نیز برای بررسی چشماندازهای طبیعی و بشرساخت و گرفتن تصویری دقیق از ویژگیهای سطحی آنها متصل میشوند.
لیدارها دو نوع دارند: نوع توپوگرافیک که معمولاً برای زمین مورداستفاده قرار میگیرد و نوع باسیمِتریک که میتواند به آب نفوذ کرده و ابعاد دریاچهها، رودها و کف دریاها را اندازه بگیرد. این وسیله با بررسی بازتاب تابش لیزر، عرض، طول و ارتفاع را اندازهگیری میکند تا بدین ترتیب هرگونه برآمدگی غیرعادی تشخیص داده شود؛ یعنی به نحوی زیرزمین و اقیانوسها بهطور غیرمستقیم بررسی میگردد.
با این وسیله دانشمندان نهتنها میتوانند برآمدگیهای پنهان و شهرهای گمشده را بیابند، بلکه میتوانند میزان پیشرفت فرسایش سواحل، بالا رفتن سطح آب دریاها، پیشرفت و پسرفت فضاهای سبز، سکونتگاه ماهیها و آسیبهای وارده به دلیل فجایع طبیعی ازجمله زمینلرزه و سیل، جزر و مد و تغییرات اکوسیستم اقیانوسها را نیز بررسی کنند. و البته میتوانند مطالعه مکانهای باستانی را در دوره همهگیری بیماریها نیز پی بگیرند.