مناجات الشاکرین، از مناجات های پانزده گانه امام سجاد (ع)

 

شکر نعمت امری فطری است و هنگامی که نعمتی در اختیار انسان قرار می گیرد و انسان بدان توجه می یابد، ذاتاً درصدد شکر آن نعمت و قدردانی از منعم برمی آید. ولی باید در نظر داشت که توان سپاسگزاری از تمامی نعمت های خدا در ما فراهم نیست و بی کرانگی نعمت های الهی سبب گردیده که فرصت سپاسگزاری همه آن ها برای ما میسر نگردد و شرایط زندگی هم، چنين مجالی را به ما نمی دهد. گذشته از آن، موانعی ما را از شکر نعمت های خداوند باز می دارد و برای این که توفیق شکرگزاری در ما پدید آید باید آن موانع را بشناسیم و در حد توان درصدد برطرف کردن آن ها بکوشیم. امام سجاد علیه السلام در مناجات الشاکرین به نعمت های بیشمار خداوند اشاره کرده است.

مناجات الشاکرین یا مناجات شکرگزاران
مناجات الشاکرین یا راز و نیاز شکرگزاران، از مناجات های پانزده گانه است که از امام زین العابدین علیه السلام نقل شده و عوامل غفلت از شکرگزاری نعمت های خدا، ناتوانی از شکرگزاری و نیز کوتاهی بندگان در سپاسگذاری و شکر آنها از موضوعات این مناجات می باشد و حضرت نعمت های مادی و معنوی را نام می برد.

مضامین دعای مناجات الشاکرین
√ معرفی عوامل غفلت از شکرگزاری از نعمت های خدا: پی در پی آمدن، ریزش و جوشش مدام و غیر قابل شمارش بودن نعمت ها؛
√ بیان ناتوانی از سپاسگزاری و نیز کوتاهی در قدردانی و شکر آن ها؛
√ اشاره به پناه آوردن امیدواران به ساحت پروردگار و آستان مهر و رأفت الهی؛
√ بیان بعضی از نعمت های معنوی؛
√ تشبیه نور ایمان، به جامه و زیورهایی برای انسان؛
√ تشبیه احسان های خداوند، به تاجی بر سر انسان؛
√ بیان بیشمار بودن نمعمت های خداوند، حتی از تصور و فهم انسان؛
√ بیان این که هر شکر نعمتی، خودش نعمتی است از جانب خداوند که شکرش لازم است.

معرفی عوامل غفلت از شکرگزاری از نعمت های خدا یکی از مضامین مناجات شاکرین می باشد

متن عربی مناجات الشاکرین
إِلٰهِى أَذْهَلَنِى عَنْ إِقامَةِ شُكْرِكَ تَتابُعُ طَوْلِكَ، وَأَعْجَزَنِى عَنْ إِحْصاءِ ثَنائِكَ فَیْضُ فَضْلِكَ، وَشَغَلَنِى عَنْ ذِكْرِ مَحامِدِكَ تَرادُفُ عَوائِدِكَ، وَأَعْیانِى عَنْ نَشْرِ عَوارِفِكَ تَوَالِى أَیادِیكَ، وَهٰذا مَقامُ مَنِ اعْتَرَفَ بِسُبُوغِ النَّعْماءِ وَقابَلَها بِالتَّقْصِیرِ، وَشَهِدَ عَلىٰ نَفْسِهِ بِالْإِهْمالِ وَالتَّضْیِیعِ، وَأَنْتَ الرَّؤُوفُ الرَّحِیمُ الْبَرُّ الْكَرِیمُ، الَّذِى لَایُخَیِّبُ قاصِدِیهِ، وَلَا یَطْرُدُ عَنْ فِنائِهِ آمِلِیهِ، بِساحَتِكَ تَحُطُّ رِحالُ الرَّاجِینَ، وَبِعَرْصَتِكَ تَقِفُ آمالُ الْمُسْتَرْفِدِینَ، فَلَاٰ تُقابِلْ آمالَنا بِالتَّخْیِیبِ وَالْإِیآسِ، وَلَا تُلْبِسْنا سِرْبالَ الْقُنُوطِ وَالْإِ بْلاسِ؛ إِلٰهِى تَصَاغَرَ عِنْدَ تَعاظُمِ آلائِكَ شُكْرِى، وَتَضَاءَلَ فِى جَنْبِ إِكْرامِكَ إِیَّاىَ ثَنائِى وَنَشْرِى، جَلَّلَتْنِى نِعَمُكَ مِنْ أَنْوارِ الْإِیمانِ حُلَلاً، وَضَرَبَتْ عَلَىَّ لَطائِفُ بِرِّكَ مِنَ الْعِزِّ كِلَلاً، وَقَلَّدَتْنِى مِنَنُكَ قَلائِدَ لَاتُحَلُّ، وَطَوَّقَتْنِى أَطْواقاً لَاتُفَلُّ، فَآلاؤُكَ جَمَّةٌ ضَعُفَ لِسانِى عَنْ إِحْصَائِها، وَنَعْماؤُكَ كَثِیرَةٌ قَصُرَ فَهْمِى عَنْ إِدْراكِها فَضْلاً عَنِ اسْتِقْصَائِها؛ فَكَیْفَ لِى بِتَحْصِیلِ الشُّكْرِ وَشُكْرِى إِیَّاكَ یَفْتَقِرُ إِلىٰ شُكْرٍ ؟ فَكُلَّما قُلْتُ لَكَ الْحَمْدُ وَجَبَ عَلَىَّ لِذٰلِكَ أَنْ أَقُولَ لَكَ الْحَمْدُ.

إِلٰهِى فَكَما غَذَّیْتَنا بِلُطْفِكَ، وَرَبَّیْتَنا بِصُنْعِكَ، فَتَمِّمْ عَلَیْنا سَوَابِغَ النِّعَمِ، وَادْفَعْ عَنَّا مَكارِهَ النِّقَمِ، وَآتِنا مِنْ حُظُوظِ الدَّارَیْنِ أَرْفَعَها وَأَجَلَّها عاجِلاً وَآجِلاً، وَلَكَ الْحَمْدُ عَلىٰ حُسْنِ بَلائِكَ، وَسُبُوغِ نَعْمَائِكَ، حَمْداً یُوافِقُ رِضَاكَ، وَیَمْتَرِى الْعَظِیمَ مِنْ بِرِّكَ وَنَدَاكَ، یَا عَظِیمُ یَا كَرِیمُ، بِرَحْمَتِكَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

ترجمه مناجات الشاکرین (مناجات شکرگزاران)
به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانی اش دائمی است؛
خدایا، پیاپی آمدن کرمت، برپاداشتن سپاست را از یاد من برد و فراوانی بخششت، مرا از شمارش ستایشت درمانده ساخت و در پی هم آمدن احسانت، مرا از یاد اوصاف نیکت بازداشت و پشت هم رسیدن نعمت هایت مرا از گسترش خوبی هایت درمانده نمود، این است جایگاه آن که به برازندگی نعمت های تو دربرابر آن به کوتاهی خود اعتراف دارد و به زیان خود به سستی در بندگي و هدر دادن نعمت ها گواهی می دهد و تویی دلجو، مهربان، نیکوکار، کریم که خواهنده اش را محروم نمی کند و آرزومندش را از درگاهش نمی راند، به آستانت فرود می آید، بار امیدواران و در درگاه رحمت تو می ایستد، آرزوهای عطاخواهان، پس آرزوهایمان را با محرومیت و ناامیدی روبرو مساز و جامه ناامیدی و دوری از رحمت را بر ما مپوشان؛

خدایا دربرابر بزرگی نعمت هایت، سپاسم کوچک می نماید و در کنار اکرامت بر من، ستایش و گزارشم از آن خود را پست و ناچیز نشان می دهد، نعمت هایت از انوار ایمان، زینت هایی به من پوشاند و لطایف نیکی ات خیمه هایی از عزت بالای سرم افراشت و عطاهایت گردنبندهای زیبنده ای به گردنم افکند که هرگز باز نشود و طوق هایی بر من آویخت که به هیچ روی گسسته نگردد، عطاهای انبوهت زبانم را از شمردنش ناتوان ساخته و نعمت های فراوانت فهمم را از دریافتشان کوتاه کرده تا چه رسد به بررسی کامل آن ها؛ سپاسگزاری ات چطور برای من امکان پذیر است درحالی که سپاسم نسبت به تو خود نیازمند سپاسی ديگر است، پس هر نوبت که گفتم تو را سپاس، بر من واجب شد که بخاطر آن باز بگویم تو را سپاس،

خدا همان گونه که ما را به لطفت طعام دادی و با احسانت پروریدی، پس نعمت های سرشارت را بر ما به انجام رسان و ناگواری های ناخوشایند را از ما دور کن و از بهره های هر دو جهان بالاتر و برترش را چه اینک و چه در آینده به ما عنایت کن، تو را سپاس بر خوبی آزمونت و بر نعمت های سرشارت، سپاسی که درخور خشنودي ات باشد و خیر وجودت را بجانب ما جلب کند، ای بزرگ، ای کریم، به مهربانی ات ای مهربان ترین مهربانان.

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته