توبه، روح اميد را در دل گنهكاران زنده نگه مى دارد و نااميدى از رحمت الهی را از آنان دور می کند.
از مشكلات مهمى كه بر سر راه مسائل تربيتى وجود دارد احساس گناهكارى بر اثر اعمال بد پيشين است، به خصوص زمانى كه اين گناهان سنگين باشد كه اين فكر همیشه در نظر انسان مجسم مى شود كه اگر بخواهد مسير خود را به سوى پاكى و تقوا تغيير دهد و به راه خدا باز گردد چگونه مى تواند از مسئوليت سنگين گذشته خود را برهاند، اين فكر مانند كابوسى وحشتناك بر روح او سايه مى اندازد و چه بسا او را از تغيير برنامه زندگى و گرايش به پاكى باز مى دارد و به دل او چنگ می اندازد که توبه كردن چه سود؟ تو رنگ گناه پيدا كرده اى، رنگى که برای همیشه ثابت است.
در فرهنگ اسلامى كه از قرآن مجيد گرفته شده اين مشكل حل شده و توبه هر گاه با شرائط همراه باشد وسيله براى جدا شدن از گذشته است و گنهکار با توبه حقیقی، همانند كسى خواهد شد كه گویا تازه از مادر متولد شده است، [1] در روايتى از پيامبر گرامى اسلام صلی الله علیه و آله مى خوانيم: «كسى كه از گناه توبه كند همانند كسى است كه اصلا گناه نكرده است».[2]
نقل کرده اند جوانى گريان خدمت رسول گرامی اسلام آمد، سخت ناراحت بود و مى گفت از خشم خدا مى ترسم. حضرت فرمود: شرك آورده اى؟ گفت: نه. فرمود: خون ناحق ريخته اى؟ عرض كرد: نه.
فرمود: خدا گناه تو را مى آمرزد هر قدر زياد باشد. عرض كرد: گناه من از آسمان و زمين و عرش و كرسى بزرگتر است. فرمود: گناهت از خدا هم بزرگتر است؟ عرض كرد: نه، خدا از همه چيز بزرگتر است.
فرمود: برو (توبه كن) كه خداى بزرگ گناه بزرگ را مى آمرزد. بعد فرمود: بگو ببينم گناه تو چيست؟ عرض كرد: از روى شما شرم دارم كه بازگو كنم. فرمود: مگر چه كرده اى؟ عرض كرد: هفت سال نبش قبر مى كردم و كفنهاى مردگان را برمى داشتم تا اينكه روزى به هنگام نبش قبر به جسد دخترى از انصار برخورد كردم، ديو نفس در درونم به هيجان در آمد و لباس او را درآوردم و با او درآویختم.
سخن که به اينجا رسيد حضرت سخت ناراحت شد و فرمود: اين فاسق را بيرون كنيد و به آن جوان فرمود: تو چقدر به دوزخ نزديكى؟ جوان بيرون آمد سخت گريه مى كرد، سر به بيابان گذاشت و می گفت: اى خداى محمد! اگر توبه مرا مى پذيرى پيامبرت را از آن با خبر كن و اگر نه آتشى از آسمان بفرست و مرا بسوزان و از عذاب آخرت برهان، خداوند توبه او را پذیرفت و پيك وحى خدا بر پيامبر نازل شد و آيه «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا ...»[3] را بر آن حضرت خواند.[4]
آری باز بودن راه بازگشت و توبه، روح اميد را در دل گنهكاران زنده نگه مى دارد و به هيچ وجه دچار نوميدى و خمودى و ركود نمى گردند، اگر این راه بسته باشد چه بسا آنان براى هميشه از رستگارى نااميد شوند، توبه تنها دواى اين درد است و انسان مى تواند با توبه دل خود را هميشه زنده نگه دارد و خود را دوباره از لبه پرتگاه هلاكت كنار بكشد.
برای گنهکاری که قصد بازگشت دارد همین سخن رسول خدا صلی الله علیه و آله در آخرين خطبه شان کافی و امیدوارانه است که فرمودند: «هر كس يك سال قبل از مردنش توبه كند خداى تعالى توبه اش را مى پذيرد. آن گاه فرمود: نه يك سال زياد است، هر كس يك ماه قبل از مرگش توبه كند خدا توبهاش را قبول مى فرمايد. سپس فرمود: نه يك ماه نيز زياد است، هر كس يك روز قبل از مردنش توبه كند خداى تعالى توبه اش را مى پذيرد، آن گاه فرمود: يك روز نيز زياد است هر كس يك ساعت قبل از مرگش توبه كند خداى تعالى توبه اش را مى پذيرد، و در آخر فرمود: نه يك ساعت نيز زياد است، هر كس قبل از مردنش در آن لحظه اى كه جانش به اينجا مى رسد- و سپس به حلق خود اشاره نمود- توبه كند خدا توبه اش را مى پذيرد».[5]
#خدا #توبه #امید #گناه
مهدی سیدمرادی
پی نوشت ها:
[1] تفسير نمونه، ناصرمكارم شيرازى، دارالكتب الإسلامية، تهران، 1374 ش، ج 19، ص 505.
[2] عيون أخبار الرضا عليه السلام، شیخ صدوق، نشر جهان، تهران، 1378 ق، ج 2، ص 74.
[3] زمر، 54.
[4] روض الجنان و روح الجنان فى تفسيرالقرآن، ابوالفتوح رازى، بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، مشهد، 1408ق، ج 16، ص 338.
[5] من لا يحضره الفقيه، شیخ صدوق، به تصحیح على اكبر غفارى، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1413ق، ج 1، ص 133
