مسجد جامع ساری که در مرکز استان مازندران قرار گرفته است، به دلیل قدمت تاریخیاش یکی از جاذبههای گردشگری فرهنگی شهر ساری محسوب میشود. تا قبل از وقوع حادثه تلخ و غمانگیز آتشسوزی، این مسجد مورد استفادهی روزانهی اهالی محلی بوده و همچنین توسط گردشگران بسیار داخلی و خارجی، مورد بازدید قرار میگرفته است.
مورخان، این اثر باستانی را قدیمیترین مسجد دیار طبرستان میدانند. در طول تاریخ، جهانگردان خارجی بسیاری در سفرنامههایشان از این اثر یاد کردهاند.
موقعیت جغرافیایی
مسجد جامع ساری، در قسمت مرکزی شهر ساری، در بازار تاریخی نرگسیه در محلهی چناربن قرار گرفته است. این مسجد به‌طور دقیقتر در قسمت غربی خیابان انقلاب و مقابل خیابان قارن قرار دارد، و درب ورودی اصلی آن در بازار نرگسیه است.
تاریخچه
مورخان میگویند که زمان پایهگذاری این مسجد، به قرون اولیه پس از اسلام باز میگردد. خیلی از آنها نیز معتقد هستند که این مسجد روی خرابههای آتشکدهای ساسانی، مربوط به دوران پیش از اسلام، ساخته شده است.
داستانهای زیادی از زبان محلیها وجود دارد که میگویند این مکان تا قبل از سقوط حکومت طبرستان، معبد زرتشتیان این منطقه بوده است. در زمان امام جعفر صادق (ع) و پس از ورود اسلام به این منطقه و به اسلام گرویدن مردم، آتشکده به مسجد تغییر کاربری داده است.
بنای فعلی مسجد قبل از وقوع حادثه آتشسوزی، نتیجهی مرمتهای بسیار در دورههای پیشین بوده و در تشخیص قدمت اصلی آن و همچنین بنیانگذارش، اختلافات بسیاری وجود دارد. با این حال، اکثرا معتقدند که این بنا در زمان خلافت سلسلهی عباسیان ساخته شده است و آخرین مرمتهای آن به دوران قاجار و سپس پهلوی، باز میگردد.
این مسجد در تاریخ ۸ اسفند سال ۱۳۷۷، با شماره ثبت ۲۲۷۷ در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است.
معماری بنا
این مسجد، جزو معدود مساجد تک ایوان بوده و دارای سه محراب است. حیاط مسجد، هستهی اصلی آن بوده و دارای شبستانهایی وسیع است. شبستان جنوبی، شبستان اصلی و متعلق به دورهی قاجار و دارای محراب و منبری با قدمت و مشبک چوبی است. سه شبستان دیگر مسجد نیز متعلق به دوران پهلوی است. شبستانهای شمالی و غربی، دارای هشتیهایی با سقف گنبدی هستند که از طریق این هشتیها به حیاط مسجد راه پیدا میکنند.
همچنین دو گلدستهی آجری در قسمت بام ایوان جنوبی قرار دارد. سر در ایوان نیز، با معرق کاشی و کتیبهای کوفی تزئین شدهاست.
عکاس : مصطفی کاظمی
حادثهی آتشسوزی
ساعت ۱۹ روز پنجشنبه ۲۱ تیرماه سال۱۳۹۷، مسجد جامع شهر ساری طعمهی حریق شد. شاهدان عینی میگویند که اتصالات برق باعث شروع آتشسوزی شدهاست.
آتش در یکی از شبستان‌ها آغاز شده و سپس به باقی قسمت‌های مسجد سرایت کرد. به دلیل بافت چوبی و سفالی مسجد، آتش خیلی سریع به تمامی قسمت‌ها سرایت کرده، و تعدادی از مغازههای کنار مسجد در بازار نرگسیه را نیز درگیر شعلههای آتش کرده است.
از آنجایی که آتشسوزی نیم ساعت قبل از نماز مغرب و عشا اتفاق افتاده، در آن زمان کسی در محل آتشسوزی حضور نداشته و هیچکس آسیب ندید است.
به دلیل درگیری همزمان تعدادی از مغازههای بازار و مسجد، نیروهای آتشنشانی و مردم محلی به کمک هم آمده و پس از ۴ ساعت موفق به اطفای حریق شدند.
آتش به‌طور غمانگیزی مسجد را تخریب کرده، ولی ۷۰ درصد از آن هنوز سالم بوده و کاملا خراب نشده است. سقف سفالی کاملا از بین رفته، ولی تعدادی از شبستانهای قاجاری باقی ماندهاند.
بازسازی
به گفتهی سازمان میراث فرهنگی شهر ساری، این مسجد به زودی بازسازی خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
