معجزه کنترل خشم در کلام امام باقر(ع)

فروبردن خشم و بردباری در مقابل عصبانیت، از لذت بخش ترین لحظاتی است که امامان معصوم علیهم السلام از آن به عنوان روشنی چشم، نام می برند.

همه افراد جامعه در طول دوران عمر خود شاهد وقوع درگیری هایی بین دو یا چند نفر بوده اند؛ نزاع هایی از درگیری کلامی تا فیزیکی که گاه سرنوشت طرفین درگیری و خانواده ‌های آنان و حتی جامعه را تغییر می دهد. خشمی که یکباره بر فرد چیره شده و با کنار زدن عقل، نبض رفتارهای فردی را به دست می گیرد و تا بن بست پشیمانی انسان را پیش می برد.

ریشه یابی علت وقوع اکثر نزاع ها، عمدتا مسائلی پیش پا افتاده و اولیه بوده که امکان رفع آن با تعقل وجود دارد؛ اما خشم، اجازه فکر کردن را از فرد گرفته و او را به تصمیماتی آن وا می دارد. اگر انسان بتواند در حالات خشم و غضب، مالک نفس خویش باشد، او را می توان از افراد نیرومند و توانا برشمرد. کنترل خشم و فواید آن در بسیاری از روایات شده است که در ادامه به بررسی برخی از آن ها می پردازیم.

خاصیت اول: نجات از آتش دوزخ

امام باقر علیه السلام یکی از مهم ترین برکات خویشتن داری در حالت خشم را نجات از آتش دوزخ بیان کرده، می فرمایند: «مَنْ مَلَكَ نَفْسَهُ إِذَا... غَضِبَ حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَى النَّارِ؛[1] هرکس در هنگام خشم و غضب، مالک نفس خویش باشد، خداوند متعال بدن او را بر آتش جهنم حرام خواهد کرد».

هرکس در هنگام خشم و غضب، مالک نفس خویش باشد، خداوند متعال بدن او را بر آتش جهنم حرام خواهد کرد.

خاصیت دوم: آرامش روز قیامت

آن حضرت پاداش شیرین کظم غیض را در ضمن تفسیر آیه «وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُونَ»[2] این گونه بیان می کنند: «مَنْ كَظَمَ غَيْظاً وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَى إِمْضَائِهِ- حَشَا اللَّهُ قَلْبَهُ أَمْناً وَ إِيمَاناً يَوْمَ الْقِيَامَةِ؛[3] هرکس خشم خود را فروبرد، در حالی که می توانست از طرف مقابل انتقام بگیرد، خداوند متعال در روز قیامت قلبش را از ایمان و امنیت و سلامت پر خواهد کرد».

خاصیت سوم: روشنی چشم اهل بیت علیهم السلام

فروبردن خشم و بردباری در مقابل عصبانیت، از لذت بخش ترین لحظاتی است که امامان معصوم علیهم السلام از آن به عنوان روشنی چشم، نام می برند. آن بزرگواران این خصلت والای انسانی را همواره دوست داشتند و شیرینی آن را هرگز فراموش نمی کردند.

حضرت صادق علیه السلام می فرمایند: «پدرم امام باقر علیه السلام می فرمود: پسرم! هیچ چیز مانند عصبانیتی که با صبر پایان می پذیرد، چشم پدرت را روشن نمی کند».[4]

آری؛ اگر انسان بتواند در آن لحظه خطرناک و حساس، صبر و بردباری پیشه کند، لذت و شیرینی آن تا آخر عمر در کامش خواهد ماند و او را مسرور خواهد نمود. در مقابل، اگر خود را کنترل نکند، تا آخر زندگی در آتش حسرت و ندامت خواهد سوخت.

اگر انسان بتواند در آن لحظه خطرناک و حساس، صبر و بردباری پیشه کند، لذت و شیرینی آن تا آخر عمر در کامش خواهد ماند.

خاصیت چهارم: امنیت از خشم خدا

امام باقر علیه السلام در این باره فرمودند: «يَا مُوسَى أَمْسِكْ غَضَبَكَ عَمَّنْ مَلَّكْتُكَ عَلَيْهِ أَكُفَّ عَنْكَ غَضَبِي؛[5] (در کتاب تورات در ضمن مناجات خدای عزوجل با موسی علیه السلام آمده است:) ای موسی! خشم خود را از کسی که تو را بر او مسلط ساخته ام، بازگیر، تا خشم خود را از تو بازگیرم».

خاصیت پنجم: داخل شدن در ردیف اهل ایمان

قرآن کریم در آیات متعدد، مؤمنان را به سبب کنترل خشم شان می ستاید و در مورد یکی از ویژگی های بارز مؤمنین می فرماید: «وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُونَ؛[6] (مؤمنین) زمانی که خشمگین می شوند (با فروخوردن خشم خود) عفو می کنند».

هر انسانی طبیعتاً در مقابل پیشامدهای ناگوار و ناهنجاری ها، ناراحت و عصبانی می شود. آیه فوق می گوید که: اهل ایمان در چنین مواقعی، با کنترل خشم خود، از صفت عفو و بخشش بهره می گیرند.

منبع: کتاب رازهای تسخیر قلب همسر، مسلم داودی نژاد، ص 175-177.

پی نوشت ها:

[1]. تفسیر البرهان، ج 4، ص 828.

[2]. شوری: 37.

[3]. بحارالانوار، ج 68، ص 411.

[4]. الکافی، باب کظم الغیظ، ح 1.

[5]. همان، ح 7.

[6]. شوری: 37.