حقایق خواندنی در مورد شوشتر
شوشتر یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران است که در استان خوزستان واقع شده است و به شهر آسیاب های آبی معروف است.
زمانی که نام شوشتر می‌آید، یاد چه سازه‌ای می‌افتید؟ بدون شک بسیاری از شما به‌محض شنیدن نام شوشتر به یاد سازه‌های آبی این شهر می‌افتید. شهر شوشتر از شهرهای جنوب غربی ایران است که در دامنه کوه‌های زاگرس قرار دارد و پس از حمله اعراب به ایران، لقب «دارالمؤمنین» را گرفت.
شوشتر مساحتی برابر با ۲۴۳۶ کیلومترمربع دارد و در شمال استان خوزستان واقع‌شده است. جمعیت شوشتر در آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۵، ۱۳۹هزار نفر اعلام شد و پنجاه و هفتمین شهر ازنظر جمعیت است. در استان خوزستانپس از کلان‌شهر اهواز و شهرهای دزفول و آبادان، شوشتر چهارمین شهر پرجمعیت است. از لحاظ طبیعی دامنه‌های پایانی کوه‌های زاگرس، مرز شرقی این شهرستان و رود دز، مرز غربی این شهرستان را تشکیل می‌دهد.
در این مطلب به سراغ حقایقی جالب در رابطه با شهر شوشتر رفته‌ایم:
۱. بنا به گفته تاریخ‌نویسان از جمله حمزه اصفهانی، شوشتر به معنی خوب‌تر است، چون شهر شوش رو به ویرانی می‌رفت، در شش فرسنگی بنا شد که خوش آب و هوا تر و حاصلخیرتر از شوش بود و آن را شوشتر یعنی از شوش بهتر نامیدند.
۲. مستوفی در نزهت‌القلوب می‌نویسد که برخی اصل واژه شوشتر را «ششدر» احتمال دادند. آن بدین دلیل بوده که این شهر دارای شش دروازه بوده است که نام این دروازه‌ها عبارت‌اند از: دروازه ماپاریان، دروازه دسبول، آدینه، لشکر، مقام علی، گرگر.
۳. پروفسور گیرشمن باستان‌شناس فرانسوی، غار پیده در شمال شرقی شهر شوشتر را نخستین سکونتگاه انسانی در ایران می‌داند و قدمت سکونت در شوشتر را به ده هزار سال تخمین زده است.
۴. والتر هینس، عیلام شناس مشهور، در کتاب دنیای گمشده عیلام، به این فرضیه اشاره کرده که شوشتر امروز همان آدامدن عیلامی است و ظاهرا هیدالو در جایگاه کنونی این شهر قرار داشته که بعدها رو به ویرانی رفته است و به‌وسیله پادشاهان هخامنشی تجدید بنا شده است.
هتل مستوفی شوشتر
۵. ابن مقنع می‌گوید که اولین شهری که پس از توفان نوح بنا شده، شوش و شوشتر بوده است، و گفته‌اند شوشتر را «هوشنگ پیشدادی» بنا نهاده است.
۶. متون تاریخی بسیاری از وجود قلعه سلاسل و نهر دارا یا داریوش شوشتر حکایت می‌کند که این آبادی شوشتر را در دوران هخامنشی اثبات می‌کند. از دوران اشکانیان نیز باستان شناسان اشیا و سفال‌های بسیاری در محدوده شهر شوشتر کشف کرده‌اند. اما شوشتر در زمان ساسانیان از شهرهای مهم در ایران بوده است.
۷. در دوران ساسانیان تأسیسات آبی عظیم و پیچیده‌ای در شوشتر ساخته شده است و اکنون از مجموعه آن‌ها به‌عنوان بزرگ‌ترین موزه آبی دنیا یاد می‌کنند.
۸. سازه‌های آبی تاریخی شوشتر مجموعه به‌هم‌پیوسته پل‌ها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب هستند که در ارتباط با یکدیگر کار می‌کنند و در دوران هخامنشیان تا ساسانیان جهت بهره‌گیری بیشتر از آب ساخته‌شده‌اند.
۹.یکی از سفرنامه نویسان مشهور که از عجایب شوشتر تعریف کرده است، «ابن بطوطه» است، او در این شهر با علمایی ملاقات نموده که از علم و دانش آن‌ها شگفت‌زده شده است، او از شوشتر بانام عربی شده و معرب توستر یا تستر نام‌برده است.
پل شوشتر
۱۰. سازه‌های آبی شوشتر از بزرگ‌ترین مجموعه‌های صنعتی شناخته شده و در عصر پیش از انقلاب صنعتی در جهان است و از سوی سازمان یونسکو «شاهکار نبوغ و خلاقیت» نامیده شده است. این سازه کانالی انحرافی دررود کارون دارد که در عهد باستان باهدف ایجاد خندقی بزرگ دورتادور شهر شوشتر و برای جلوگیری از تاخت و تاز مهاجمان حفر شده بود.
۱۱. رودخانه ساخته دست انسان، رودخانه «گرگر» رودخانه‌ای قابل کشتیرانی بوده است و برای تجارت و بازرگانی از آن استفاده می‌شده است. در سایت میراث فرهنگی منطقه شوشتر از پل و سد شادروان در منطقه، به‌عنوان معدود راه‌های عبور از رودخانه پهناور کارون نام برده شده که گمان می‌رود جاده شاهی هم از همین پل عبور می‌کرده است.
۱۲. برخی تاریخ‌دانان بر این باور هستند که شوش و شوشتر را شوشیندخت (شوش) زن یزدگرد، پسر شاپور ساخت.
۱۳. در زمان افشاریه به دلیل شورشی که در این شهر علیه حکومت مرکزی انجام شد، نادرشاه به شوشتر لشکر کشید و پس از فتح شهر دست به فجایع زیادی زد. به‌طوری‌که بسیاری از بزرگان شهر را کشتند. بعد از مرگ نادرشاه اوضاع شوشتر مانند سایر نقاط کشور دچار هرج و مرج شد.
مسجد جامع شوشتر
۱۴. در شوشتر به آسیاب «آسیو» و مجموعه آسیاب‌ها «آسیووا» می‌گویند. در مجموعه آسیاب‌های شوشتر آسیاب‌ها از نوع تنوره‌ای (پره‌ای) و شیبی (چرخی) بودند.
۱۵. جنگ شوشتر، ازجمله رشته جنگ‌های حمله مسلمانان به ساسانیان بود که در سال ۱۷ هجری بین حکومت ساسانی و مسلمانان در شوشتر به وقوع پیوسته است. این جنگ یکی از بزرگ‌ترین جنگ‌های منطقه بود.
۱۶. در ابتدای دوره پهلوی با احداث راه‌آهن و مخالفت روحانیت با عبور آن از شوشتر و بی‌رونق شدن کشتیرانی در کارون شمالی، شوشتر موقعیت بندری خود را از دست داد و متعاقب رکورد اقتصادی شوشتر، مرکزیت خوزستان به بندر ناصری (اهواز امروزی) منتقل شد. در دهه ۱۳۵۰ خورشیدی به‌فرمان محمدرضا پهلوی، شرکت کشت و صنعت کارون، به‌عنوان بزرگ‌ترین کارخانه تولید قند و شکر خاورمیانه، آغاز به کارکرد.
۱۷. اغلب شهرهای اهواز معمولا بر روی یک یا دو دستگاه موسیقی ایران ردیف محلی دارند، یعنی آواز محلی را موافق یک یا دو دستگاه می‌خوانند، اما در شوشتر موافق همه دستگاه‌ها، آهنگ محلی وجود دارد.
۱۸. بسیاری از خوانندگان محبوب و برجسته موسیقی سنتی ایران مثل محمدرضا شجریان، سالار عقیلی، شهرام ناظری و علیرضا افتخاری در برخی از کارهایشان از گوشه شوشتری بهره برده‌اند.
۱۹. شوشتر معماری و بافت سنتی خاصی دارد. بافت سنتی معماری این شهر متراکم و فشرده است. کوچه‌های باریک و دیوارهای بلند و گذرگاه‌های تنگ همگی با گذر از ساباط‌ها یا سایه‌بان‌ها به میدانچه‌های اصلی شهر ختم می‌شوند.
۲۰. یکی از دیدنی‌های مذهبی این شهر، مسجد جامع شوشتر است که از کتیبه‌های آن چنین استنباط می‌شود که خلفای عباسی در زمان امام حسن عسگری (ع) اقدام به ساخت آن کرده‌اند.
