مجله افق‌کوروش: دسر سوتلاچ یا آش شیر یا سوت آشی یکی از مشهورترین دسر‌های ترکیه‌ای است و بافتی شبیه شیربرنج ایرانی دارد. ترک‌ها در ماه رمضان شیربرنج ترکی سوتلاچ را برای سحری و افطاری درست می‌کنند و ظاهرا پیشنیه‌اش به دربار سلاطین عثمانی برمی‌گردد. آموزش طرز تهیه دسر سوتلاچ و تاریخچه این دسر را در این مطلب بخوانید.
تاریخچه دسر ترکیه‌ای سوتلاچ یا سوتلو آش
همان‌طور که گفتیم سوتلاچ از انواع دسر‌های محبوب و مشهور ترکیه‌ای است و ظاهرا پیشینه آن به زمان امپراطوری عثمانی برمی‌گردد. سوتلاچ در زبان ترکی به معنای برنج له شده و نرم است و در واقع شیربرنج ترکی است. سوتلاچ که تا حدود زیادی شبیه شیربرنج ایرانی است در گذشته یک غذای شفابخش بوده است. روایت است که در زمان‌های قدیم وقتی یک اشراف‌زاده عثمانی از دلپیچه و درد معده به خودش می‌پیچیده برای درمان او سوتلو آش (Sütlü aş) یا همان سوتلاچ (Sütlaç) تجویز کردند. اگر چه گفته می‌شود ریشه اصلی این دسر به آسیای میانه برمی‌گردد و از طریق کاروان‌هایی که از جاده ابریشم عبور می‌کردند به ترکیه رسیده است.
ردپای این دسر در ایتالیا و کشور‌های اروپای شرقی هم دیده شده است. ظاهرا دسر سوتلاچ در قرن ۱۶ میلادی در مهمانی پاپا وی پیوس در ایتالیا به عنوان غذای اصلی سوم سرو شده بود و نحوه سرو آن نیز مثل سرو آن در ترکیه یعنی به همراه پودر دارچین و شکر به صورت پاشیده شده بر روی آن بود. قسمت روی دسر سوتلاچ باید کاراملی شود و همین مسئله آن را شبیه دسر کرم بروله فرانسوی کرده است. برای این کار روی سوتلاچ باید بعد از پخت چند دقیقه با گریل فر مقداری برشته شود.
طرز تهیه دسر ترکی سوتلاچ با آرد برنج
مواد لازم برای ۴ نفر
- شیر: ۱ لیتر
- شکر: ۱ لیوان فرانسوی دسته‌دار
- نشاسته: ۳ قاشق غذاخوری
- آرد برنج: ۱ قاشق غذاخوری
- زرده تخم مرغ: ۱ عدد
- برنج: ۲ قاشق غذاخوری
- نمک: نوک قاشق چایخوری
- آب: ۳ لیوان فرانسوی دسته‌دار
- وانیل: ۱/۳ قاشق چایخوری
طرز تهیه
مرحله اول: فر را روشن و در دمای ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید تا داغ شود (در ادامه به شما می‌گوییم سوتلاچ را بدون فر هم چطور درست کنید). ابتدا برنج را با ۲ لیوان آب و نوک قاشق چایخوری نمک روی شعله ملایم گاز بپزید.
مرحله دوم: شیر را در یک قابلمه بریزید و روی حرارت ملایم گاز گرم کنید. وقتی شیر گرم شد شکر را به آن اضافه کنید و هم بزنید تا شکر در شیر کاملا حل شود.
مرحله سوم: آرد برنج، نشاسته و وانیل را با هم مخلوط کنید و یک لیوان آب به آن‌ها اضافه کنید. حین اضافه کردن آب ترکیب را مرتب هم بزنید تا کاملا صاف و یکدست شود. سپس زرده تخم مرغ را از سفیده جدا کنید و به این ترکیب اضافه کنید و با چنگال یا همزن دستی خوب هم بزنید. در نهایت باید یک مایه یکدست و کرمی داشته باشید. این مایه را به قابلمه‌ای که شیر در آن است اضافه کنید. شعله گاز باید ملایم باشد و این ترکیب را باید مرتب هم بزنید که ته نگیرد.
مرحله چهارم: حالا برنج پخته شده به همراه آبی که همراه آن داخل قابلمه باقی مانده به ترکیب مایه تخم مرغی و شیر اضافه کنید و باز هم بزنید. ۲ دقیقه هم زدن در این مرحله کافی است. شعله گاز را خاموش کنید و سوتلاچ را در ظرف‌های رمکین یا پیاله مناسب فر بریزید. سینی فر را از آب داغ پر کنید و در طبقه وسط فر بگذارید. ۱۰ الی ۱۵ دقیقه برای سرخ شدن روی سوتلاچ کافی است. در ۵ دقیقه پایانی گریل را روشن کنید. سوتلاچ را معمولا سرد میل می‌کنند پس بعد از خنک شدن در یخچال بگذارید تا سرد شود.
طرز تهیه دسر ترکی سوتلاچ با برنج و خامه
مواد لازم
- برنج نیم دانه: ۱ لیوان فرانسوی دسته‌دار
- شکر: ۱ لیوان فرانسوی دسته‌دار
- آب جوش: ۲ لیوان فرانسوی دسته‌دار
- شیر: ۱ لیتر (۴ لیوان فرانسوی دسته‌دار)
- خامه صبحانه: ۱ قاشق غذاخوری
- وانیل: ۱ قاشق مرباخوری
طرز تهیه
طرز تهیه دسر ترکی سوتلاچ با آرد برنج و برنج هر دو مرسوم است. برای تهیه شیربرنج ترکی سوتلاچ شیر را از یخچال بیرون بیاورید تا به دمای محیط برسد. برنج را چند بار با آب گرم بشورید و ابکش و سپس با ۲ لیوان آب جوش بپزید. ۳۰ دقیقه زمان برای پخت برنج کافی است. وقتی برنج خوب پخت و شفته شد، شیر را که به دمای محیط رسیده را به برنج پخته شده اضافه کنید. مدام ترکیب برنج و شیر را هم بزنید که ته نگیرد. ۴۰ دقیقه زمان کافی است تا شیر و برنج خوب بپزند و به خورد هم بروند.
سپس ۱ قاشق خامه صبحانه را اضافه کنید، حرارت را کم کنید و هم بزنید. کمی بعد شکر و وانیل را اضافه کنید، هم بزنید و گاز را خاموش کنید.
وقتی سوتلاچ خنک شد در رمکین یا پیاله مناسب فر بریزید و طبق دستور بالا در فر بگذارید تا روی آن طلایی شود. اگر فر ندارید برای تهیه سوتلاچ کافی است کاسه‌های پر شده با شیربرنج را در یک ماهیتابه بزرگ بگذارید. در ماهیتابه تا نیمه آب بریزید و روی شعله ملایم گاز قرار دهید.
روی سوتلاچ‌ها کمی شکر بریزید و با پشت یک قاشق خیلی داغ روی شکر‌ها با آرامی فشار دهید تا شکر‌ها کاراملی شوند. می‌توانید از فندک آشپزخانه هم استفاده کنید و چند دقیقه روی شکر نگه دارید تا روی شیربرنج ترکی کاراملی شود.
