دیدنی های بجنورد

شهر بجنورد برای کسانی که از مسیرهای شمالی وارد استان‌های خراسان می‌شوند بیشتر با تفرجگاه بابا امان شناخته شده است و حتما در عبور از این شهر سری هم به این تفرجگاه زیبا می‌زنند. قصد داریم تا در این مطلب شما را با خاص‌ترین و زیباترین جاذبه‌های گردشگری شهر بجنورد آشنا کنیم. اگر به این شهر سفر کردید مقاله زیر راهنمای خوبی برای شما خواهد بود.

گردشگاه بابا امان

بابا امان بجنورد یکی از زیباترین و قدیمی‌ترین پارک‌های گردشگری کشور است. این گردشگاه مکانی زیبا و دلنشین برای مسافرانی است که قصد سفر به شهرهای شمالی کشور و به ویژه سفر به مشهد مقدس را دارند. در این تفرجگاه آرامگاهی وجود دارد که منصوب به شاهزاده اسماعیل فرزند امام موسی کاظم (ع) و مشهور به امام‌زاده بابا امان است.

وجود ۴۰۰ هزار اصله درخت از جمله درختان اقاقیا، چنار، زالزالک، زردآلو، زبان گنجشک، بوته‌های تمشک وحشی و... جلوه‌ای زیبا به این مکان بخشیده که چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. همچنین این پارک دارای پوشش گیاهی و درختان قطور چنار ۴۰۰ ساله و نیز چشمه‌هایی است که در مرکز و اطراف باباامان جوشیده‌اند و بر زیبایی‌های خدادادی این پارک طبیعی افزوده‌اند.

از مناظر زیبا و دیدنی این پارک، حیات وحش پردیسان در زمینی به مساحت ۲۵۰ هکتار در غرب پارک تفریحی بابا امان است که در آن تنوع گیاهی و جانوری خراسان شمالی یافت می‌شود.

گردشگاه بش‌قارداش

تفرجگاه طبیعی و تاریخی بش قارداش در هفت کیلومتری بجنورد و در ابتدای جاده بجنورد به اسفراین قرار دارد. بشقارداش در زبان ترکی به معنی پنج برادر است. پیش از اسلام در زمان اشکانیان و ساسانیان در این محل، عبادتگاه پیشوایان زرتشتی قرار داشته و به سبب اقامت چهار فصل مغ «بزرگان دینی زرتشتی» به چهار مغان شهرت یافته است.

نام این مکان یعنی بش قارداش بر اساس داستانی تاریخی است که در بین مردم شهر جریان دارد. طبق این افسانه در روزگاران قدیم پنج برادر در شهر بجنورد زندگی میکردند که به دلیل مخالفت با ظلم و ستم حکمران تحت تعقیب ماموران قرار داشتند. این پنج برادر به همراه هم گریختند و ماموران نیز آنها را تا این مکان تعقیب کردند. پنج برادر از خدا طلب کمک کردند، در این هنگام پنج سوراخ در کوه ایجاد شد که برادران به آنها پناه بردند و از سوراخها آب گوارایی جاری شد. تا سالها قبل و پیش از خشکسالیهای شدید تعداد چشمهها پنج عدد بود که تمامی آنها آب بسیار داشتند. البته بعضی از افراد ناآگاه این موضوع را این چنین نقل میکنند که چون پنج چشمه غار مانند سنگی وجود دارد نامشان بش قارداش شده است. آب چشمه بش قارداش در آبشناسی پزشکی جهت درمان بیماریهای تغذیهای، اشکالات کبدی، صفرایی و ناراحتیهای دستگاه ادراری اهمیت خاصی دارد.

این اثر در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۵۷۵ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آبنبات (شکرپنیر) بجنوردی 

آبنبات بجنورد حدود هشتاد سال است که تولید می‌شود و توجه افراد زیادی را به خود جلب کرده است. بسیاری از ایرانی‌ها ترجیح می‌دهند در کنار چای خود به جای قند آبنبات داشته باشند. آبنبات‌های بجنورد به حدی خوش طعم است که اگر یکبار طعم آن را چشیده باشید، مشتری دائمی آن خواهید شد. آبنبات از شکر، آب، جوهر لیمو و سفیده تخم مرغ تهیه می‌شود. اوایل آبنبات به‌صورت ساده تهیه می‌شد و گزینه‌های زیادی برای انتخاب در دست نبود، اما امروزه می‌توان آبنیات‌هایی با طعم‌های مختلف در شهر بجنورد یافت که هر کدام مزه منحصربه‌فرد و فوق العاده‌ای دارند. هل، زرشک، نارگیل، زعفران، لیمو، پسته‌ای، دارچین، زنجیبل، کنجد، کاکائو و... از جمله این آبنبات‌ها هستند.

عمارت مفخم

عمارت مفخم یکی از بناهای تاریخی دوره قاجار در بجنورد است که در اوایل دهه ۱۳۰۰ هجری‌قمری به دستور یارمحمدخان شادلو، به‌عنوان محل سکونت وی و خانواده‌اش ساخته شده است. این عمارت ۳۴ اتاق با دو تالار بزرگ دارد. نمای اصلی ساختمان در سمت جنوب است که سراسر آن به با انواع کاشی‌کاری معرق، معقلی، هفت رنگ و با طرح‌ها و نقوش انسانی، حیوانی، اسلیمی، ختایی و هندسی تزیین شده است. مصالح به‌کار رفته در بنا شامل آجر با ملات گچ است. هر طبقه ساختمان دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است، سرتاسر بنا با کاشی‌های خشتی و هفت رنگ زیبا در اندازه و شکل‌های مختلف به رنگ‌های فیروزه‌ای، زرد، صورتی، بنفش، سفید، سبز، سرخ و سیاه کاشی‌کاری شده و هر ستون با طرح و نقش خاص خود زینت داده شده است. نمای بیرونی ساختمان تصاویری از دو فرشته بالدار، چهره‌های انسانی، نقاشی از گل و گیاه و پرنده، طبیعت و طرح‌های هندسی سده سیزدهم را به تماشا می‌گذارد. این بنای تاریخی با شماره ۹۵۲ در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است. بنای عمارت مفخم پس از مرمت و احیا به موزه بزرگ باستان‌شناسی و مردم شناسی استان تبدیل شده است.

عمارت آیینه‌خانه مفخم

بنای آیینه‌خانه یکی از آثار تاریخی مربوطه دوره قاجار بجنورد است. در دوره قاجار بنای آیینه‌خانه همراه با بناهای دیگری از جمله عمارت مفخم، کلاه‌فرنگی، حوضخانه و سردر در باغ بزرگی قرار داشته و مجموعه دارالحکومه‌ مفخم را تشکیل داده است. این بنا در انتهای خیابان شریعتی شمالی در شهر بجنورد قرار دارد و ۴ مناره در طرفین ورودی اصلی قرار دارد که روی ۲ مناره کلمه محمد ۱۲ بار به شیوه کاشی‌کاری معقلی نوشته شده، همچنین در طبقه دوم، اتاق آیینه‌کاری شده‌ای وجود دارد که بنا، نام خود را از آن گرفته است.

این بنا در دهه ۱۳۰۰ هجری، همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه به دستور یارمحمد خان شادلو، معروف به سردار مفخم، ساخته شد و به‌عنوان فضای اداری و دیوانی، برای انجام دیدارهای رسمی سردار مفخم با رجال سیاسی عهد قاجار و نیز انجام مراسم تشریفات نظامی و رایزنی در باب مسائل سیاسی و اجتماعی با سران ایل شادلو و دیگر رجال سیاسی دوره قاجار مورد استفاده قرار می‌گرفت. طراحی نقشه ساختمانی آیینه‌خانه به دست میرزا مهدی خانشقاقی (ممتحن‌الدوله)، اولین مهندس معمار ایرانی که از دانشکده معماری پاریس فارغ‌التحصیل شده بود، انجام شده است.

ساختمان آیینه‌خانه همزمان با عصر ناصری در داخل باغ بزرگی به نام دلگشا ساخته شد. پلان این بنا مستطیل شکل بوده و در دو طبقه به ابعاد تقریبی ۱۱×۱۸ متر و به ارتفاع حدود ۱۰ متر ساخته شده که در مجموع ۹ اتاق دارد. یکی از اتاق‌های طبقه فوقانی تالاری است به ابعاد ۸×۳ متر که تمام دیوارها و سقف آن با طرح‌های زیبایی آیینه‌کاری شده است. بنای آیینه خانه به شماره ۱۱۶۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و از سال ۱۳۷۹ تاکنون به‌عنوان موزه اسناد و نسخ‌خطی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آتشکده اسپاخو

آتشکده اسپاخو یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی استان خراسان شمالی است که در ۱۰۰ کیلومتری غرب شهر بجنورد و در مجاورت روستای اسپاخو قرار دارد و متعلق به دوره ساسانیان است. مردم محلی این آتشکده را با نام کلیسا می‌شناسند، اما تاکنون هیچ گونه شواهدی مبنی بر حضور مسیحیان در این منطقه پیدا نشده است و از طرف دیگر شکل دایره‌ای محراب، آتشدان و سوراخ‌های درون سقف گنبد که روزنه‌هایی برای خروج دود است، نشان می‌دهد این جایگاه آتشکده‌ای است که زرتشتیان باستان آن را بنا کرده‌اند.

واژه اسپاخو برگرفته از واژه «هسپ» یا «اسپ» است که واژه‌ای پهلوی است و در گذر زمان دگرگون شده و به صورت «اسب» درآمده است و آن گونه که برمی‌آید در این منطقه در گذشته اسب پرورش می‌دادند.

امامزاده سلطان سید عباس

امامزاده سلطان سیدعباس در دامنه تپه ماهورهای جنوب شهر بجنورد واقع شده و مدفن فرزند امام موسی کاظم (ع) است که در دوران حکومت بنی‌عباس از مدینه به خراسان آمده و در اواخر سده دوم هجری قمری وفات یافته است. هسته مرکزی حرم، بنای چهارگوشی است که در وسط هر ضلع آن یک ورودی قرار دارد. بنا دو ایوان تازه‌ساز و دو شبستان دارد. در دو سوی ایوان شرقی، دو برج در گوشه‌های بنا ایجاد شده است. بر روی ساقه یا گردن بنا، طرح‌های مکرر طاق‌نما مانند ایجاد شده و گنبد نیز از کاشی‌های فیروزه‌ای و نقش زیبای «لا اله الا الله» به رنگ لاجوردی پوشیده شده است. در نمای ایوان اصلی کتیبه‌ای از کاشی معرق شامل آیه‌های قرآنی دیده می‌شود. این امامزاده در محل به نام «معصوم‌زاده» معروف و زیارتگاه مردم شهر بجنورد و محل دفن اموات و شهدای شهرستان بجنورد است.

این مقبره در حمله مغول ویران و در سال ۱۲۲۳ هجری قمری توسط فتحعلی شاه قاجار مرمت شد و در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به‌ طور کامل بازسازی شد.

حسینیه جاجرمی‌ها

حسینیه جاجرمی از بناهای اواخر دوره‌ی قاجار در شهر بجنورد است. با توجه به کتیبه موجود، بنا در سال ۱۳۲۵ هجری قمری به دست استاد غلامرضا بنا یزدی ساخته شده است. این بنا نمونه‌ای از معماری سنتی از نوع حیاط مرکزی است که نوعی معماری درونگرا قلمداد می‌شود و در آن تمام درب و پنجره‌ها و نورگیرهای رو به حیاط باز می‌شوند. طرح کلی پلان بنا مربع شکل است و در ضلع شرقی و غربی از دو طبقه تشکیل شده که در مجموع حدود ۶۰۰ مترمربع مساحت دارد. ورودی حسینیه از طریق یک هشتی به حیاط مرکزی متصل شده که با دو رشته پلکان در گوشه‌های شمال شرقی و جنوب غربی به مهتابی‌های طبقه فوقانی راه می‌یابد. سقف هشتی بنا در قسمت ورودی و تمام حجره‌های طبقه پایین با قوس کلیل پوشش یافته و طبقه بالا به صورت تیرپوش است. بخش­‌های مختلف بنا با آرایه‌های معماری از قبیل آجرکاری، گچ‌بری، مقرنس‌­کاری و کتیبه­‌هایی تزئین شده است. قسمت بالایی دیوار ایوان شرقی یک افریز تزیینی با کتیبه به خط نستعلیق دارد که در آن گزیده‌ای از ترکیب‌بند مشهور محتشم کاشانی در مرثیه شهدای کربلا (باز این چه شورش است) گچ‌بری شده است. این اشعار متناسب کاربری اصلی این بنا به‌عنوان حسینیه و محل عزاداری سوگواران سید الشهدا (ع) است. این اثر در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۰۵۱ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کوشک باغ علی آباد

در سه کیلومتری شمال شرقی بجنورد، در روستای علی آباد باغی بزرگ با درختانی کهنسال دیده می‌شود که نشان از قدمت طولانی آن دارد. در مرکز این باغ قدیمی بنای تاریخی دیده می‌شود که آن را کوشک علی آباد می‌نامند.  این ساختمان متعلق به حکمرانان شادلو بوده و مهم‌ترین الگوی باغ ایرانی در خراسان شمالی به شمار می‌رود. درباره معماری ساختمان آن باید گفت این کوشک چهار ورودی دارد که هر ورودی در یکی از جهت‌های اصلی قرار دارد. طرح کلی آن در طبقه همکف  شامل یک حوضخانه با سقف گنبدی در مرکز می‌شود که دو اتاق در ضلع شرقی و غربی دارد. پایه‌های آن از آجر و سنگ و سقف با استفاده از تیرهای چوبی ساخته شده است . 

بنا دربرگیرنده اتاق‌های مسکونی و حوضخانه‌ای بوده است که ساکنان از آنها استفاده می‌کرده‌اند. در زیر سقف حوضخانه رسمی‌بندی و کاربندی‌های زیبایی گچی دیده می‌شود که گویای هنر معماری ایرانی است. از این بنا در برخی از سفرنامه‌های قدیمی نیز نام برده شده، به‌عنوان نمونه چارلزمک گریگور در سفرنامه خود، به آن اشاره کرده است. ناصرالدین شاه قاجار هم در سفرنامه دوم خود به این باغ اشاره کرده و آن را از املاک سهام‌الدوله یا همان کلاه فرنگی دانسته است. در زمان حکمرانی سردار مفخم، حاکم بجنورد، این کوشک تفرجگاهی برای گذران وقت و شکار حکمرانان بوده است. این باغ و بنای تاریخی با شماره ۴۹۵۳ در سال ۱۳۷۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در سال‌های گذشته مرمت شده است.

دریاچه سد شیرین دره

دریاچه سد شیرین دره در ۶۵ کیلومتری شمال غربی شهر بجنورد و در محدوده شهرستان مانه و سملقان قرار دارد. سد شیرین دره یکی از بزرگ‌ترین سدهای استان خراسان شمالی است که بر روی رودخانه شیرین دره (یکی از سرشاخه‌های رود اترک)، برای کنترل و مهار سیلاب‌ها، تامین آب آشامیدنی مورد نیاز برای شهر بجنورد و روستاهای مسیر خط انتقال، آب مورد نیاز صنایع و همچنین تامین آب لازم برای بهبود و توسعه کشاورزی زمین‌های پایین دست ساخته شده است. عملیات ساخت این سد در مهر ماه سال ۱۳۷۵ خورشیدی آغاز شد و در فروردین ماه سال ۱۳۸۴ به پایان رسید. دریاچه این سد از لحاظ شنا، قایقرانی، ماهیگیری و گردشگری، مکانی بسیار دیدنی و جالب توجه و مورد علاقه گردشگران است.

طبیعت باغ دره

رازو جرگلان یکی از مناطق و بخش‌های مربوط به شهرستان بجنورد است و طبیعت زیبا و در برخی مناطق بکر و دست‌نخورده‌ای دارد. این مکان در فاصله حدود ۱۰ کیلومتری جاده بین‌المللی بجنورد-آشخانه در سمت چپ جاده راه فرعی قرار گرفته است. باغ دره، دره‌ای بسیار زیبا و بکر همراه با طبیعت زیبا با مناظری چشم نواز در منطقه راز و جرگلان است که زبان هر بیننده‌ای را به تحسین وادار می‌کند. قارچ‌های سمی و گاها خوراکی و بوته‌های خاری که نیمکره‌ای از گل‌های صورتی بنفش را روی زمین ساخته، بسیار دیدنی است و گویی شعاع این نیم‌دایره‌ها را با پرگار دقیقا اندازه‌گیری کرده‌اند. در جاهای مختلف گیاهان دارویی کاکوتی، قله چای، آویشن، گل‌های بادرنج‌بویه و پونه در کنار رودخانه به چشم می‌خورد. درختان پرصلابت و استوار ارس نیز به فواصل خودنمایی می‌کند. چیزی که در این طبیعت سبز مخملی یکدست انسان را مسحور می‌کند، ترکیب دره‌های عمیق و وسیع مملو از درختچه‌های چتری سبز با صخره‌هایی که برش سنگ‌های آنها باورنکردنی است. صخره‌هایی بسیار بلند با چینش‌های فوق‌العاده از لایه‌های برش خورده افقی رودخانه‌های پر آب، بوته‌های زرک و ترشک و تمشک قسمتی از زیبایی‌های این منطقه است که به درستی عظمت خالق خود را انعکاس می‌دهند. دیدن طبیعت زیبا و بکر این منطقه برای علاقمندان طبیعت خالی از لطف نیست.

بند خاکی عبدل‌آباد

بند خاکی عبدل آباد-خراسان شمالی بند خاکی روستای عبدل آباد در شهر حصار گرم‌خان از توابع بجنورد است. این سد در زمستان از آب‌ رودخانه‌های اطراف پر می‌شود و در فصل‌های کم آبی برای تزریق به زمین‌های کشاورزی اطراف استفاده می‌شود. از این بند برای پرورش ماهیان گرم آبی نیز استفاده می‌شود.

غار سوله قواق

اين غار، که چشمه جوشانی از دهانه آن خارج می‌شود، در حوالی روستای تاريخی «اسپاخو» از توابع شهرستان بجنورد واقع شده است و از جمله غارهای زيبا و دیدنی منطقه محسوب می‌شود.

خانه بانک ملی

خانه‌ی بانک ملی یکی از خانه‌های دوره پهلوی در شهر بجنورد است که با تلفیق معماری سنتی و اروپایی ساخته شده است. پنجره‌ها و برخی ورودی‌های بنا با قوس کمانی پوشش یافته و بر بالای آنها قاب­‌های کاشی‌کاری شده‌ای ایجاد شده است. پلان بنا، سقف شیروانی معروف به کلاه فرنگی، سرستون­‌ها کورنتی و بسیاری ویژگی‌های دیگر این بنا از معماری اروپایی در سده های ۱۹ و ۱۸ میلادی اقتباس شده است.