گروه اجتماعی: مسجد تاریخی مورک مربوط به دوران صفویه در سال ۷۹ با شماره ۳۵۵۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در بافت قدیم دهدشت واقع شده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) از کهگیلویه و بویراحمد، سید حمید موسوی اصل، مدیر امور فرهنگی و روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد، با اشاره به معرفی مسجد مورک، اظهار کرد: مسجد تاریخی مورک مربوط به دوران صفویه در تاریخ ۲۵/۱۲/۷۹ با شماره ۳۵۵۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در بافت قدیم دهدشت واقع شده است.
سیر تحول مساجد در ایران
وی با بیان اینکه با ورود اسلام به ایران و وارد شدن تمامی ارزش‌های راستین الهی به این مرزوبوم تاروپود جامعه طبقاتی ساسانی یک‌باره بهم ریخت و طرحی نو برای زندگی در حیات آدمیان پی ریزی شد، افزود: جامعه متفرق ایرانی که نتیجه منطقی اختلافات ادیان جاهلی بوده با پیام جدیدی که ارتش اسلام از سرزمین رسول خدا(ص) برای آنها به ارمغان آورد به ندای فطرت خداپرستانه انسانی خویش گوش فرا می دهد و پس از مدت کمی جامعه ایرانی به دین جدیدی روی آورد از همین رو نیاز به فضایی عبادی، سیاسی جماعت مسلمین را وا داشت تا به ساختن اولین مسجد در ایران اسلامی اقدام کنند.
مدیر امور فرهنگی و روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه از این تاریخ مساجد ایرانی سه طریق از جمله ساخت مسجد به سبک، اسلوب و شیوه مساجد اولیه مسلمانان در سرزمین عربستان، تبدیل وتغییر مکان مذهبی جاهلی و بازسازی آنها به‌صورت معماری مساجد اسلامی و شروع حرکت مستقلانه معماری اسلامی نیز را طی می‌کنند، اضافه کرد: مسجد مورک، مسجد جامع بافت تاریخی دهدشت و مسجد چهل ستون مساجد تاریخی استان هستند.
دوره ساخت بنای مسجد مورک
موسوی اصل با بیان اینکه نخستین دوره ساخت بنای مسجد را مربوط به دوره صفویه می‌دانیم که بافت تاریخی دهدشت به روزهایی که حکومت مقتدر صفوی در ایران حکم می‌راند می‌توانست به عنوان شهری خدماتی که بر سر راه پایتخت به بنادر جنوب واقع شده، نقشی مهم را ایفا کند، ابراز کرد: وجود بناهای ارزشمند به ویژه کاروانسراها، حمام‌ها و بازار بافت تاریخی می‌توانند گواهی بر این گفته باشند.
وی ادامه داد: همچنین پل‌های مهمی که در منطقه می‌توانستند به عنوان حلقه‌های ارتباطی، اصفهان پایتخت آن زمان و بنادر جنوبی مانند بوشهر را نمی‌توان به این منظور از یاد برد، همانند پل صفوی خیری محمد خان که در ۳۰ کیلومتر بافت تاریخی دهدشت بر روی رودخانه خیرآباد بنا شده است.
موقعیت بنای مسجد مورک(مهر یا مور)
مدیر امور فرهنگی و روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه این مسجد در میان بافت قدیمی شهر دهدشت واقع شده و فضای این مسجد دارای سه بخش اصلی ورودی، شبستان، حیاط است که ورودی با پوشش گنبدی و تاسیسات جنبی(وضوخانه، حلقه چاه و اتاق کناری) است، افزود: شبستان دارای سه چشمه طاق روبه حیاط با پوشش گنبدی ساده است که بر چهار پایه ضخیم مکعب شکل ودیوار جنوبی استوار شده و ساختمان پایه‌ها و دیوار جنوبی، اسپرهای شرقی وغربی شبستان ازلاشه سنگ وملاط گچ بر پاشده و قوس‌های باربر که بر شاخه‌های گچی شکل گرفته‌اند، از سنگ وگچ ساخته شده‌اند که بر دیواره جنوبی و پایه‌های چهارگانه متکی هستند.
موسوی اصل اضافه کرد: پوشش طاق‌های سه گانه مسجد از سنگ با ملاط گچ است و برروی آنها با لایه‌ای از کاه‌گل پوشانده شده و محراب اصلی بر روی دیوار جنوبی طاق میانی شبستان جاسازی شده است. وضوخانه در سمت شمالی دالان ورودی جای گرفته است، چاه آب در گوشه جنوب غربی فضای حوض خانه قرار دارد.
اقدامات انجام گرفته در این مسجد
وی مرمت بنا، بام سازی، تقویت پی بنا و اجرای کانال دفع نم، کفسازی بنا و محوطه، بازسازی کامل بخش وضوخانه، اجرای تاسیسات مکانیکی بنا، تقویت جرزها و جداره‌های بیرونی بنا، بازسازی و مرمت محراب بنا، دفع آب‌های سطحی، نصب ناودان‌های سنگی، تقویت سازه‌ای طاق‌ها وساماندهی محوطه بیرونی جهت محوطه سازی را از جمله اقدامات انجام گرفته دراین مکان رویداد مهم اعلام کرد.
