کدبانوهای ایرانی به سفره و طعم غذاهایشان اهمیت زیادی می‌دهند و می‌خواهند برای مهمانان‌شان سنگ تمام بگذارند، می‌توانند با یادگیری غذاهای سنتی و خوشمزه‌ی استان بوشهر هنر خود را به همه نشان دهند. غذاهای متنوع این استان سفره‌ی شما را رنگین و فرصت تجربه‌ی طعم‌های تند و بی‌نظیر غذاهای جنوبی و دریایی را در اختیارتان می‌گذارد. یادتان باشد برای طبخ این غذاها، علاوه بر دستور پخت، باید در انتخاب مواد غذایی تازه به‌خصوص ماهی و میگو دقت زیادی به خرج دهید، چراکه کیفیت این مواد می‌تواند طعم غذایتان را تحت تاثیر خود قرار دهد.

دمی لخلاخ

لخلاخ از کلمه عربی «لخلخه» به‌معنای بوی خوش می‌آید. این غذا از سواحل عربی خلیج همیشه فارس گرفته شده و بیشتر در سواحل ایران جا افتاده است. مردم محلی معمولا این دمی را با ماهی‌هایی مثل هامور، سنگسر، سبیتی و سرخو تهیه می‌کنند. برای تهیه‌ی این غذای خوشمزه علاوه بر ماهی، از برنج، سیر، پیاز، کره یا روغن، شوید (شبت) و ادویه‌جات نیز استفاده می‌کنند. البته گاهی در کنار شوید، گشنیز و مقدار کمی شنبلیه هم در پخت آن به کار می‌برند. این پلو در بوشهر از محبوبیت زیادی برخوردار است.

یتیمک بوشهری

یتیمک یکی از غذاهای محلی استان بوشهر که گوشتی نیست و به‌دلیل وجود موادی همچون لوبیا، ارزش غذایی و رژیمی بالایی دارد. یکی دیگر از موادی که در بوشهر و جنوب کشور جزئی از فرهنگ غذایی به شمار می‌رود، تمر هندی است که یکی از مواد اصلی یتیمک را تشکیل و به‌همراه بادمجان طعمی بسیار لذیذ به آن می‌دهد. ویژگی اصلی این غذا تند بودن آن است که اغلب غذاهای جنوبی چنین مشخصه‌ای دارند. این غذا با یتیمچه که در برخی از نقاط ایران به روش‌های مختلفی طبخ می‌شود، تفاوت دارد. مواد تشکیل‌دهنده‌ی اصلی یتیمک شامل بادمجان، لوبیا چشم‌بلبلی، پیاز و تمر هندی می‌شود.

گمنه

گمنه یا للک (بلغور ریز دانه گندم) یکی از غذاهای سنتی بوشهر، خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد (لرها به این غذا گِوِنه می‌گویند) است. این غذا را در خوزستان به‌عنوان پشت پای مسافر یا برای منزل نو طبخ می‌کنند.  این غذا به شیوه‌های مختلفی طبخ می‌شود. مواد اولیه‌ی آن شامل للک یا گمنه، پیاز و روغن است. برخی برای پخت بلغور گندم به‌جای آب معمولی از آب مرغ استفاده می‌کنند که طعمی متفاوت به غذا می‌دهد. این غذا را می‌توان به‌جای پلو به‌همراه خورشت گوشت، قلیه‌ماهی یا قیمه سرو کرد. به‌دلیل استفاده از بلغور، این غذا برای کاهش کلسترول و پیشگیری از بیماری‌های قلبی، جلوگیری از دیابت (به‌دلیل وجود فیبر فراوان)، تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از سرطان پستان در خانم‌ها مفید است.

کبه

کبه در واقع غذایی عربی است که به‌شکل‌های بسیار متفاوتی در ایران هم پخت می‌شود. مانند یتیمک، بلغور ریز گندم یا للک شالوده‌ی اصلی این غذا را تشکیل می‌دهد. مواد اصلی تشکیل‌دهنده‌ی این غذا با توجه به روش‌های مختلف طبخ شامل گوشت چرخ کرده، بلغور ریز گندم، پیاز، گشنیز، عدس قرمز، دارچین، فلفل سیاه، آبلیمو، گردوی خردشده، بادام زمینی خردشده، زرشک و کشمش استفاده می‌کنند. البته بسته به سلیقه خودتان می‌توانید از مواد متنوع دیگری هم استفاده کنید. کبه را می‌توان با سیب‌زمینی و برنج هم تهیه کرد. این غذا به‌دلیل اینکه باید در روغن داغ غوطه‌ور شود، شاید برای برخی مناسب نباشد. البته میزان جذب روغن به مواد اولیه هم بستگی دارد. این غذا با ظاهر زیبایش می‌تواند سفره‌ی شما را مزین و سلیقه‌تان را به‌خوبی نمایان کند.

قلیه میگو

ماهی و میگو پای ثابت بیشتر غذاهای جنوبی هستند. قلیه میگو یکی از غذاهای سنتی بسیار خوش‌طعم و پرطرفدار استان‌های بوشهر، خوزستان و هرمزگان است که البته طرز تهیه آن در هرکدام از این استان‌ها با دیگری کمی تفاوت دارد. مواد تشکیل‌دهنده‌ی این غذای لذیذ سبزی ماهی (گشنیز، شنبلیله)، میگو، سیر، پیاز، تمر هندی، آرد، روغن و ادویه ماهی است. از آنجایی که غذاهای جنوبی تند هستند، بهتر است طعم تندی به این غذا بدهید. میگو سرشار از امگا۳، سلنیوم و آهن است به همین دلیل در پیشگیری از ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند افزایش فشار خون، سرطان روده بزرگ، انواع سرطان خون مانند لوسمی، آلزایمر و کم‌خونی تاثیر بسزایی دارد. این غذا را می‌توانید همراه با گمنه سرو کنید.

قیمه بوشهری

قیمه بوشهری برخلاف اسمش با قیمه‌های معمولی تفاوت زیادی دارد. عمده این تفاوت مربوط به له کردن گوشت می‌شود، البته مزه‌ی آن هم تا حدودی فرق می‌کند. برای تهیه‌ی این قیمه، گوشت را با گوشت‌کوب له می‌کنند، به‌طوری که بعد از پخت غذا، اگر قاشق را درون آن بزنید، باید کش بیاید. این غذا طعمی شور و ترش دارد. لپه، پیاز، گوشت قرمز، رب گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، دارچین، زرچوبه، گرد لیمو عمانی، زعفران و نمک مواد اولیه‌ی این غذا را تشکیل می‌دهند. در بوشهر این غذا را اغلب همراه با شکرپلو که یکی دیگر از غذاهای سنتی استان است، سرو می‌کنند.

دوقوس ماهی

یکی دیگر از غذاهای سنتی استان بوشهر و بندر دیلم دوقوس ماهی است. دیلمی‌ها این غذا را با ماهی حلوای سفید (در زبان محلی زبیدی) که یکی از بهترین ماهیان جنوبی است، درست می‌کنند؛ اما می‌توان آن را با فیله ماهی شیر یا ماهی‌های بدون استخوان طبخ کنید. توضیح اینکه زبیدی به‌معنای برتر است و به‌دلیل کیفیت و قیمت بالای این ماهی، چنین نامی به آن داده‌اند. با توجه به ذائقه‌ی جنوبی‌ها، دوقوس ماهی طعمی بسیار تند دارد. این غذا سر سفره‌ی دیلمی‌ها و مردم استان بوشهر به‌همراه پلو سرو می‌شود.

شکر پلو

شکرپلو یکی از غذاهایی است که در بوشهر و برخی از شهرهای جنوبی به‌همراه قیمه‌ی بوشهری در مجالس و ضیافت‌ها و عزاداری‌ها سرو می‌شود. طعم شیرین این غذا ممکن است با هر سلیقه‌ای سازگار نباشد، اما در کنار قیمه‌ی بوشهری که طعمی ترش و شور دارد، ترکیبی مناسب را می‌سازد. شکرپلو را می‌توان همان شیرین‌پلوی سایر شهرهای ایران نامید، اما با تفاوت‌هایی که آن را متمایز می‌کند. به‌علاوه رنگ زرد و زیبای این پلو که ناشی از وجود زعفران در ترکیبات آن است، ظاهر زیبایی به سفره‌ی کدبانوهای ایرانی می‌دهد. محتویات اصلی این پلوی لذیذ بوشهری شامل برنج، شکر و زعفران است. البته در حالت سنتی برای تزئین آن از خلال پسته هم استفاده می‌کنند.

دال عدس بوشهری

دال عدس سرشار از بتاکاروتن (پیش‌ساز ویتامین آ) است، ازاین‌رو مصرف این منبع غنی غذایی برای تقویت سیستم ایمنی بدن و قوه‌ی بینایی فواید بسیاری دارد. علاوه بر این مصرف دال عدس برای تقویت سلول‌های مغزی و حافظه و برای افراد کم‌خون (به‌دلیل وجود آهن) مفید است. این نوع عدس در فرهنگ غذایی مردم جنوب ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. اگر روزی به بوشهر سفر کردید و مهمان مردم محلی شدید، احتمالا یکی از غذاهایی که برای پذیرایی از شما سر سفره حاضر خواهد بود، دال عدس است. مصرف این غذا به‌همراه ترشی و سبزی خوردن لذت زیادی به‌همراه دارد.

میگو پلو بوشهری

میگو پلو یکی از غذاهای محلی بوشهر است که در سراسر این استان طبخ می‌شود. طبق ذائقه‌ی جنوبی‌ها این غذا طعمی تند دارد که البته می‌توانید میزان تندی آن را بر اساس میل خودتان تنظیم کنید. تفاوت اصلی میگو پلوی بوشهری با میگو پلویی که در سراسر کشور پخت می‌شود، در استفاده از تمر هندی است که طعمی خاص به آن می‌دهد. میگو یکی از موجودات دریایی است که در کشور ما به‌خصوص در میان جنوبی‌ها طرفداران زیادی دارد. این ماده‌ی غذایی ارزشمند، سرشار از پروتئین، امگا ۳، مواد معدنی، و همچنین دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و آنزیمی است که برای مقابله با بیماری‌هایی همچون سرطان، آلزایمر، فشارخون، کم‌خونی، بیماری‌های قلبی عروقی و تقویت سیستم ایمنی بدن کاربرد دارد، پس از مصرف این ماده‌ی مغذی غافل نشوید. به‌علاوه اگر به گوشت قرمز علاقه‌ای ندارید، میگو جایگزین خوبی برای آن خواهد بود.

ته انداز مرغ و بادنجان

ته‌انداز مرغ و بادمجان یکی از غذاهای بسیار قدیمی و خوشمزه‌ی بوشهری است که می‌تواند باعث مباهات و مزین شدن سفره‌ی هر ایرانی شود. البته بوشهری‌ها ته‌اندازمرغ و ته‌‌انداز بادمجان هم دارند که شاید از ترکیب این دو غذا ته‌انداز مرغ و بادمجان را درست کرده باشند. اگر بادمجان دوست داشته باشید، بهتر است برای یک‌بار هم که شده این غذای لذیذ را تهیه و میل کنید. محتویات این غذا علاوه بر مرغ و بادمجان شامل برنج، پیاز، نمک و فلفل، پودر لیموعمانی و زعفران می‌شود. 

ماهی حمام شکم پر

به‌طورکلی در سراسر ایران، به‌خصوص در شمال و جنوب کشور، ماهی شکم پر به روش‌های گوناگونی طبخ می‌شود. شاید بتوان مهم‌ترین تفاوت شیوه‌های پخت این غذا را در نوع ماهی، سبزی و ادویه به‌کار رفته در آن‌ها دانست که همین موضوع سبب طعم متفاوت این غذا در نقاط مختلف ایران می‌شود. به‌طور مثال شمالی‌ها بیشتر از ماهی سفید، گشنیز، سیر، جعفری، زعفران و زردچوبه استفاده می‌کنند، در حالی که مردم جنوبی بیشتر از ماهی سنگسر و حلوای سیاه، گیاهی مثل شنبلیله و ادویه‌جاتی مانند ادویه کاری به‌همراه تمر هندی و سیر در طبخ آن بهره می‌برند.

طبق معمول غذاهای جنوبی، طعم تند این غذا از ویژگی‌های آن به شمار می‌رود. برای تهیه آن ترکیبی از شنبلیله، تمر هندی، سیر، پیاز، کشمش، زرشک به‌همراه ادویه‌جات لازم را آماده و درون شکم ماهی می‌ریزند و سپس ماهی را سرخ می‌کنند. در گذشته با استفاده از رشته‌های نازکی از برگ درخت خرما (پیش نخل) شکم ماهی را بسته و سپس سرخ می‌کردند تا به کف ماهیتابه نچسبد. همچنین می‌توانید برای خوش‌طعم‌تر شدن ماهی در لحظه‌های آخر کمی آب‌لیمو به آن اضافه کنید و بگذارید مقداری بپزد. همچنین بهتر است ماهی حمام شکم‌پر را به‌جای سبزی‌پلو با پلوی ساده سرو کنید تا طعم و مزه‌ی آن دستخوش تغییر نشود.

نشا

نشا در واقع نوعی دسر است که بوشهری‌های عزیز در ماه مبارک رمضان و هنگام افطار آماده می‌کنند. این دسر رنگ‌زردی مانند شله‌زرد و طعمی بسیار عالی دارد. البته موادی مشابه شله‌زرد در تهیه‌ی آن به کار می‌رود که همین موضوع طعم آن‌ها را به هم نزدیک می‌کند. برای تهیه‌ی این دسر خاص و خوشمزه از نشاسته، شکر، آب، گلاب و زعفران استفاده می‌کنند.

قلیه ماهی

شاید بتوان قلیه ماهی را مشهورترین و پرطرفدارترین غذای بوشهر نامید. البته این غذا در شمال و جنوب کشور به شیوه‌های متفاوتی طبخ می‌شود. بدیهی است که دستور پخت بوشهری این غذا هم طعمی متفاوت نسبت به روش‌های دیگر دارد. این غذا در بوشهر قلیه خوانده می‌شود و اگر روزی مهمان مردم محلی این استان شدید، به احتمال زیاد یکی از غذاهایی است که بر سر سفره حاضر خواهد بود. محتویات اصلی این غذا شامل ماهی، سبزی قلیه (گشنیز و شنبلیله)، تمر هندی، پیاز، ادویه‌جات (نمک، زردچوبه و فلفل) و آرد گندم می‌شود.

بهترین نوع ماهی برای پخت این غذا سنگسر، هامور، شیر و سرخو است. یکی از نکته‌های مهم در طبخ قلیه ماهی بوشهری مخلوط کردن آرد و تمر هندی باهم است. در جنوب معمولا این غذا را که آماده کردن آن زمان کمی می‌برد، به‌همراه للک یا شکر پلو میل می‌کنند که البته طعم تند و ترشان در کنار پلوهای شیرین ترکیبی مناسب می‌سازد، اما شما می‌توانید از پلوی ساده یا زعفرانی هم استفاده کنید. یادتان باشد مانند اغلب غذاهای بوشهری، این غذا هم باید تندی زیادی داشته باشد.