موقعیت و تاریخچه
روستای گچسر از توابع بخش آسارای شهرستان کرج است. ارتفاع این روستا از سطح دریا ۲۲۳۰ متر و آب‌وهوای آن در زمستان‌ها سرد و پربرف و در تابستان‌ها مطبوع و دلپذیر است.
روستای گچسر از قدمتی طولانی برخوردار است و با توجه به آثار برجا مانده از گذشته قدمت این روستا به دوره صفوی می‌رسد. این روستا در حال حاضر نیز به دلیل استقرار در جاده چالوس هتل قدیم، نزدیکی به پیست دیزین و غار طبیعی یخ مراد اشتهار منطقه‌ای دارد. مردم روستای گچسر به زبان‌های فارسی و گیلکی سخن می‌گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
اقتصاد روستا
درآمد بیشتر مردم روستای گچسر از فعالیت‌های زراعی، باغداری، دامداری سنتی، امور خدماتی و تولید صنایع دستی تامین می‌شود. گندم، جو، انواع میوه‌های درختی مانند گردو، سیب، آلبالو و گیلاس از محصولات زراعی و باغی این روستاست.
انواع فرآورده‌های دامی از قبیل ماست، پنیر، شیر و کشک نیز در گچسر به عمل می‌آید که علاوه بر مصرف داخلی به بازارهای اطراف نیز عرضه می‌شود. روستای گچسر در یک ناحیه کوهستانی استقرار یافته و بافت مسکونی متمرکزی دارد. خانه‌های مسکونی این روستا در شیبی ملایم در کنار هم بنا شده‌اند. اغلب کوچه‌های روستا به صورت پلکانی باریک، پیچ در پیچ و دارای شیب تندی هستند که به وسیله پله با یکدیگر مرتبط می‌شوند.
شکل خانه‌های روستاییان از نوع معیشت و فعالیت ساکنین تاثیر پذیرفته است. مصالح به کار رفته در ساخت خانه‌های قدیم روستا از لاشه سنگ، چوب، گل، گچ و آجر است. در ساخت خانه‌های جدید از مصالح جدید آهن، سیمان، سنگ تزیینی و مانند این‌ها استفاده شده است. عبور رودخانه محلی از میان روستا و چشمه‌ساران متعدد پیرامون آن سرسبزی ویژه‌ای به سیمای عمومی روستا بخشیده است.
جاذبه‌های گردشگری
پیست دیزین در ۱۲ کیلومتری روستای گچسر و در ارتفاع ۳۸۰۰ متری واقع شده است. این پیست، ۲۳ بالابر در مسیر اسکی، سه تله کابین، دو تله سی یژ، هفت تله اسکی و بالابرهای دوچرخه و امکانات آموزشی مختلف مانند زمین‌های تنیس، والیبال، زمین بازی کودکان و پیست اسکی روی چمن دارد. همچنین در این پیست امکاناتی برای اسب‌سواری، راهپیمایی و دوچرخه‌سواری فراهم شده است و آموزش و اجاره لوازم اسکی نیز در آن صورت می‌گیرد.
زمان مناسب جهت استفاده از پیست روی چمن از ۱۵ خرداد تا ۱۵ شهریور است و در صورت ریزش برف در مهر ماه در ۱۵ مهر مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد در این پیست امکانات رفاهی مانند هتل و رستوران‌های زیبا، مجهز و مطلوب نیز برای آرامش خاطر اسکی بازان و گردشگران احداث شده است.
روستای گچسر به دلیل استقرار در یک ناحیه کوهستانی جاذبه‌های طبیعی متنوع و زیبایی دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
چشمه ولد که در جنوب غربی گچسر و شمال غربی دهکده ولد واقع شده و تا هتل گچسر دو کیلومتر فاصله دارد. آب این چشمه از گروه آب‌های بی‌کربنات کلسیم گوگردی سرد است که گوکرد آن از احیای سولفات حاصل می‌شود. استفاده از این آب معدنی برای درمان بیماری‌های جلدی، مجاری تنفسی و روماتیسم توصیه شده است. چشمه ولد از مشهورترین جاذبه طبیعی روستای گچسر است.
غار یخ مراد از جمله غارهای دیدنی و زیبای استان البرز است که در حوالی روستای کهنه ده منطقه گچسر در ۸۴ کیلومتری کرج قرار دارد.
طول غار از ابتدا تا انتهای آن نامشخص است و گفته می‌شود به علت وجود حفره‌های متعدد در آن، تاکنون کسی به انتهای غار دست نیافته است. مسیر غار عموما شیب‌دار و رو به پایین است که نهایتا با رسیدن به اعماق آن، چشمه‌های یخ‌زده در کف زمین و استالاکتیت‌های اسفنجی غار نمایان می‌شود. در داخل غار یخ مراد ۳ تالار، یک برکه یخی و یک آبشار یخی وجود دارد.
غار دارای بادگیر و هواکش‌های مخفی بی‌شماری است که هوای خارج با شدت از آن‌ها خارج شده و به همین دلیل هوای غار فوق‌العاده سرد و همین امر سبب شده است آب‌های موجود در غار به حال انجماد درآمده و توده‌های بزرگ یخ تشکیل شود. یخبندان غار از اسفند ماه آغاز و تقریبا تا اواسط بهار سال بعد ادامه دارد و سپس در طول تابستان و پاییز به علت خشکی هوا و عدم جریان آب، یخ‌ها شروع به ذوب شدن کرده و رو به کاهش می‌رود.
مقاله مرتبط:
- سلسله مقالات گردشگری روستایی- عشایری ایران
بین ۷۰ تا ۲۳۰ میلیون سال از عمر غار می‌گذرد. غار یخ مراد در ادوار گذشته در زیر آب بوده و در حقیقت یک غار زیردریایی به شمار می‌رود؛ این مطلب از وضعیت طبیعی غار و از بقایای یک فسیل کاریتا که بر روی سنگی در ورودی غار باقی مانده تایید می‌شود. کاریتا از نرم‌تنان دریایی متعلق به دوران سوم زمین‌شناسی است.
به گفته اهالی روستای کهنه ده، در گذشته بیماران با خوردن یخ‌های غار بهبود می‌یافتند. در واقع وجه تسمیه این غار (یخ مراد) از وجود قندیل‌ها و توده‌های یخی و کارکرد درمان بیماری‌ها گرفته شده است.
رودخانه گچسر از میان روستا عبور می‌کند. حاشیه رودخانه با درختان مختلفی مانند گردو و سیب به تفرجگاه و سایه سار تبدیل شده است.
از آثار تاریخی روستای گچسر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در دو کیلومتری گچسر، پلی سنگی با معماری ویژه وجود دارد و قدمت آن به دوره ایلخانی می‌رسد که احتمالا در دوره صفوی نیز مرمت شده است.
- کاخ روستای گچسر در زمان حکومت رضاشاه احداث شده و در حال حاضر، به‌عنوان هتل بهره‌برداری می‌شود.
- کوره‌های گچپزی در فاصله ۳ کیلومتری جنوب گچسر قرار دارند. قدمت این کوره‌ها به دوره قاجاریه منسوب شده است.
- حسینیه روستای ولایت در فاصله دو کیلومتری دیزین از آثار دوره قاجاری و واجد ارزش‌های تاریخی و گردشگری است.
- مردم روستای گچسر در اعیاد ملی و مذهبی به جشن و سرور و در ایام محرم و وفات و شهادت ائمه به سوگواری می‌پردازند.
- خواندن و نواختن انواع آهنگ‌ها و آوازهای بومی گیلکی و ترانه‌های فارسی در مراسم شادی و عروسی مردم روستای گچسر رایج است.
- انواع میوه‌ها و لبنیات از سوغات روستای گچسر به شمار می‌آیند.
- از غذاهای رایج روستا می‌توان به آبگوشت محلی، حلوا و انواع آش اشاره کرد.
راه دسترسی
روستای گچسر از طریق جاده کرج-چالوس قابل دسترسی است.
