تبریز دوره‌ای از سلسله صفویان پایتخت کشور بوده است. در زمانی که تبریز پایتخت سلسله صفویان بود، آثار بسیاری در این شهر بنا شد یکی از این آثار مسجد صاحب الامر یا مسجد شاه طهماسب است.
معرفی مسجد صاحب‌الامر تبریز
مسجد صاحب‌الامر یا مسجد شاه طهماسب یکی از مسجدهای قدیمی شهر تبریز است. این بنا به دستور شاه طهماسب یکم بنا شد و در آغاز متعلق به وی بود. شکل گنبد و مناره‌های مسجد با سایر مساجد آن دوره متفاوت است. از زمان شاه طهاسب یکم، تنها دو طاق مرمرین در این مسجد باقی مانده که جنبه تاریخی دارد. در کنار یکی از طاق‌ها سنگ نوشته‌ای مرمرین و در بالای طاق دیگر سوره الجن نوشته شده است. مسجد صاحب‌لامر بعدها با حمله سپاهیان عثمانی به ایران به طور کامل ویران شد. اما بعد از عقب‌نشینی عثمانیان مسجد توسط میرزا محمد ابراهیم (وزیر آذربایجان در زمان شاه سلطان حسین) بازسازی شد.
عکس از: محمد فتاحی
مسجد صاحب الامر در مرکز شهر و در میدان صاحب‌آباد قدیم تبریز درست انتهای خیابان دارئی واقع شده است. این مسجد کنار مهران‌رود قرا دارد و امروزه موزه قرآن و کتابت تبریز در مسجد صاحب‌الامر دایر است.
عکس از: محمد فتاحی
شاه طهماسب یکم
شاه طهماسب یا تهماسب یکم، پسر ارشد اسماعیل یکم و دومین پادشاه سلسله صفویان بوده است. وی بعد از پدرش تاج شاهی را بدست آورد و در همان بدو حکومت با آشوب‌های داخلی و حمله ازبکان و عثمانیان مواجه شد. بعد از پشت سر گذاشتن این آشوب‌ها وی دوره‌ای طولانی در حدود ۵۴ سال در صلح و ثبات به ایران حکومت کرد. مذهب وی شیعه دوازده امامی بوده است .
شاه طهماسب شیفته هنر بود و در هنر خوشنویسی و نقاشی دست داشت. تنها تصویر بر جای مانده از وی مجلس بزمی است که در موزه توپ‌قاپو سرای ترکیه قرار دارد. وی بعد از اینکه پادشاه ایران شد به تبریز پایتخت کشور رفت و در مدتی که تبریز پایتخت حکومت وی بود، آثار بسیاری در این شهر ساخته شد که مسجد صاحب‌الامر یکی از این آثار است.
عکس از: نادر مزرعه شادی
معماری مسجد صاحب‌الامر
مسجد دارای یک گنبد و دو مناره است. شکل ظاهری گنبد با مساجد دوره صفویان متفاوت و از ارتفاع کمتری برخوردار است. مناره‌های مسجد نیز تفاوت بسیاری با دیگر مناره‌های آن عصر دارند.
عکس از: نادر مزرعه شادی
عکس از: نادر مزرعه شادی
همانطور که گفته شد مسجد دارای دو طاق پوشیده با سنگ مرمر است. بر روی یکی از طاق‌های مرمرین کتبیه‌ای با عبارت بسم الله الرحمن الرحیم وجود دارد که این بخش با نقوش زیبای اسلیمی و طرح گل و گیاه مزین شده است. کتیبه‌ای دیگر در این طاق قرار دارد که فرمان شاه طهماسب و عنایات وی به مردم تبریز را شامل می‌گردد. طاق دوم داخل شبستان مسجد قرار دارد.
عکس از: نادر مزرعه شادی
عکس از: نادر مزرعه شادی
در داخل مسجد صندوقی مشبک از جنس چوب به شکل مقبره‌ای چوبی وجود دارد که هیچ قبر یا آرامگاهی داخل آن قرار ندارد. امروزه در بخش‌هایی از مسجد آیینه‌کاری زیبا دیده می‌شود که این آیینه‌کاری‌ها در زمان قاجار به بنا اضافه شده است.
عکس از: نادر مزرعه شادی
ویژگی منحصر به فرد مسجد صاحب‌الامر
در ورودی مسجد صاحب‌الامر با صورتک‌های فلزی پوشیده شده است. در گذشته مردم برای دخیل بستن و دعا کردن این صورتک‌ها را تهیه می‌کردند و به در مسجد وصل می‌کردند.
موزه قرآن و کتابت تبریز
امروزه در مسجد صاحب‌الامر موزه‌ای تحت عنوان موزه قرآن و کتابت قرار دارد. در این موزه انواع قرآن‌های خطی و تاریخی و نسخه‌هایی از کتاب‌های دعا و ادعیه‌ها قدیمی به نمایش گذاشته شده است. این موزه بیش از ۲۲۰۰ اثر قرآنی دارد و در میان این آثار تابلوهای خوشنویسی و ظروف چینی نیز دیده می‌شود. مهم‌ترین اثرهای موجود در موزه، آثار ملا عبدالباقی تبریز استاد خط ثلث، آثار میرزا محمد شفیع تبریزی و میرزا طاهر خوشنویس از دیگر استادان خط نسخ است.
