با اندک توجهی در نعمت هایی که خدا به انسان ارزانی داشته به روشنی می‌توان به این مطلب دست یافت که همه نعمت ها از زیبایی و ارزش خاص بالایی برخوردار هستند؛ چرا که این نعمت‌ها در جهت رفاه و آسایش انسان می‌باشند، تا اینکه انسان روزگار را به سختی و مشقت نگذراند.
در مورد ارزش گذاری نعمت هایی که در اختیار انسان است این سوال مطرح می‌شود که کدام یک از جایگاه برتری برخوردار می‌باشند؟
برای جواب این سوال خوب است کارایی نعمت هایی که در اختیار انسان است را مورد مطالعه قرار دهیم. بعضی از نعمت ها که در اختیار انسان قرار داده شده با توجه به اهمیت و فوائد فراوانی که دارند بیشترین استفاده‌ی آنها مختص به زندگی دنیایی است.
خدای سبحان در سوره مباركه «الرّحمن» فهرستی از موجودات جهان آفرینش و مجموعه‌هایی از نعمت های مادی و معنوی خود را بیان می‌‌فرماید؛ از دنیا و آخرت، از انسان و فرشته و جنّ، از آفرینش انسان و سیر كمالی او، از بهشت و سعادت های ابدی، از نعمت های ظاهری و باطنی و....
بهترین نعمت
لذا در حوزه های مختلف انسانی مواردی در روایات و آیات وارد شده که به عنوان بهترین نعمت معرفی شده است که در اینجا به چند نمونه اشاره می کنیم :
1 ـ حوزه هدایت انسان
الرَّحْمنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الْإِنْسانَ عَلَّمَهُ الْبَیانَ؛ [الرحمن/4-1] خداى رحمان، قرآن را یاد داد. انسان را آفرید، به او بیان آموخت.»
این آیات نورانی نشانگر این نكته است كه قرآن كریم، اولین و مهم‌ترین و پربارترین نعمت الهی است؛ زیرا انسان، تنها در سایه تعلیم خداوند و دریافت و تلقّی قرآن، به كمال نهایی خویش می‌رسد و تا قرآن نباشد، كسی به مقام انسانیّت راه نمی‌یابد.
2 ـ حوزه بدن وجسم
یکی از برترین نعمی که خداوند متعال در اختیار انسان نهاده است نعمت «سلامتی و صحت جسم و جان» است؛ چنانچه مولای متقیان علی(علیه السلام) نیز در این باره چنین فرموده اند: «اَلصِّحَّةُ اَفضَلُ النِّعَمِ؛ سلامتى بهترین نعمت است.»
3 ـ آخرت
در بیانی از حضرت رسول (ص) نیز آمده است که «الموت تحفه المومن» هیچ هدیه‌ای برای انسان بهتر از هدیه مرگ نیست چرا که انسان تمام وجودش از مرگ لذت می‌برد و بعد از مرگ اولیاء و انبیاء را می‌بیند و با آنها محشور می‌شود.
4 ـ حوزه راهنمایی و ارشاد
امام صادق(ع) مى‌فرمايد: «وقتى خداوند عقل را آفريد، فرمود: قسم به عزت و جلالم! موجودى را نيافريدم كه برمن از تو عزيزتر باشد»، (شيخ مفيد، الاختصاص، ص 243)
پيامبر صلي الله عليه و آله : يا عَلىُّ اَلْعَقْلُ مَا اكْتُسِبَتْ بِهِ الْجَنَّةُ وَ طُلِبَ بِهِ رِضَى الرَّحْمنِ؛
اى على! عقل چيزى است كه با آن، بهشت و خشنودى خداوند مهربان به دست مى آيد.[من لايحضره الفقيه، ج ۴، ص ۳۶۹،ح ۵۷۶۲]
پيامبر صلي الله عليه و آله : مَثَلُ الْعَقْلِ فِى الْقَلْبِ كَمَثَلِ السِّراجِ فى وَسَطِ الْبَيْتِ؛عقل در دل، همانند چراغ در ميان خانه است.[علل الشرايع، ص ۹۸، ح ۱]
عقل رانیز مي توان بهترين هديه خداوند به انسان دانست. توضيح اينكه خداوند نعمت هاي فراواني ارزاني انسان داشته، در بين اين نعمت ها، نعمت عقل از جايگاه ويژه و خاصي برخوردار است. به همين جهت است كه در جاي جاي روايات، اين نعمت را مخصوصاً به خداوند نسبت داده و هديه الهي دانسته است با اينكه تمام نعمت ها از آن اوست، در واقع اين يك نوع اضافه تشريفي به خداوند متعال است و کار عقل راهنمایی و ارشاد است .
بهترین نعمت ( ولایت )
بهترین نعمت، نعمت ولایت است ، چون همه نعمت ها در سایه ولایت معنا و مفهوم می یابد حتی نعمت توحید چه اینکه از امام باقر (ع) چنین وارد شده است:
بِنا عُبِدَالله. وَ بِنا عُرِفَ اللهُ. وَ بِنا وُحِدَ اللهُ تَبارَکَ وَ تَعالی. وَ مُحَّمَدٌ (ص) حِجابٌ اللهِ تَبارَکَ وَ تَعالی.( اصول کافی، کتاب التوحید، باب النوادر، ح 10)
به وسیله ما خدا بندگی می شود. و به وسیله ما خدا شناخته می شود. و به وسیله ما توحید خداوند متعال تحقق می یابد. و حضرت محمد (ص) حجاب خدای متعال است.
تحقق بندگی به وسیله اهل بیت (ع) هم مربوط می شود به آن عبادت و معرفتی که خود اینها نسبت به خدای متعال دارند و هم به وساطتِ ایشان در این امر برای دیگران زیرا وسیله هدایت همه خلایق به سوی خدا اینها هستند. و بنابراین هر موحدی که در عالم یافت شود، به برکتِ وجود ایشان به توحید نایل شده و به همین جهت حضرت محمد (ص) را حجاب خدا نامیده اند.
«حجاب» یعنی واسطه. و پیامبر (ص) و اهل بیت گرامی اش چون واسطه بین خدا و خلق هستند، حجابِ خدا میان او و خلقش می باشند. و مسلم است که حجاب به این معنا نیست که چیزی خلق خدا را از خدا محبوب نماید یا اینکه خدا از خلق محبوب باشد. بلکه خودِ خدا معرفتِ ایشان را واسطه و وسیله بندگی و معرفت خود قرار داده است، به طوری که اگر ایشان نبودند اصلاً خداوند شناخته و بندگی نمی شد.
امام باقر(ع) مى فرمايد: «نعمت آشكار پيامبر و معرفةالله و توحيد است كه پيامبر(ص) آورده ؛ اما نعمت پنهان ولايت ما اهل بيت(ع) و پيمان دوستى با ما است». (مجمع البيان، ج 7، ص 460) آيه 3 سوره «مائده» هم شاهد سخن بالا است: {/Bاَلْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي{w51-58w}{I5:3I}/}. در اين آيه - چنان كه بسيارى از مفسران اسلامى گفته‌اند - منظور از نعمت امر ولايت است كه خداوند آن را از طريق وجوب طاعت از «اولى الامر» به اكمال رساند ؛ يعنى اين نعمتى كه قبل از زمان نزول آيه وجود داشت، از نظر استمرار زمانى داراى نوعى نقصان بود كه با وجوب ولايت و امامت، به حد كمال و تمام رسيد بنابراين «ولايت» نعمتى است كه دين اسلام، متكى بر آن است و واسطه بين خالق و مخلوق به شمار مى‌آيد ازاين‌رو بهترين نعمتى است كه خداوند روى آن حساسيت خاصى نشان داده است (براى مطالعه بيشتر ر.ك: تفسير الميزان، ج 5، ص 192)
ولي و سرپرست حقيقي انسان خداي متعال است و پس از خداوند، انبيا و جانشينان معصوم آنها بر انسان به اذن الهي ولايت دارند. قرآن كريم در اين زمينه فرموده :انما وليكم الله و رسوله و الذين آمنوا الذين يقيمون الصلاة و يؤتون الزكاة و هم راكعون ( 55 مائده) مراد از الذين آمنوا در اين آيه علي(ع) است كه پس از پيامبر(ص) خليفه و جانشين بلا فصل او در امر ولايت است. در زمان غيبت معصوم نيز، فقيه عادل جامع الشرايط، ولي و سرپرست مومنان است.
از پاره اي از احاديث در ذيل بعضي از آيات مربوط به نعمت ،استفاده مي شود ، مهم ترين و عظيم ترين و مؤثر ترين نعمت خداوند به خلق ، نعمت ولايت اهل بيت (عليهم السلام) است .
اصبغ بن نباته از امير المؤمنين ( عليه السلام ) نقل مي كند كه حضرت فرمودند : « چه مي شود گروهي را كه سنت پيغمبر را تغيير دادند و از وصي او اعراض كردند ، آيا نمي ترسند از نزول عذاب الهي ؟ سپس اين آيه را تلاوت فرمود : « أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُواْ نِعْمَةَ اللّهِ كُفْراً وَأَحَلُّواْ قَوْمَهُمْ دَارَ الْبَوَارِ» ابراهيم ، 28
آيا نمي بيني كساني را كه نعمت هاي خدا را تبديل به كفر كردند و قوم خود را به نابودي كشاندند ، آنگاه فرمودند :
« نَحنُ النِّعمَهُ الّتي اَنعَمَ اللهُ بِها عَلي عِبادِه وَ بِنا يفوزُ مَن فازَ يومَ القِيامَهِ» آن نعمتي كه خداوند بر بندگانش نازل كرده است ماييم و به وسيله ي ما در قيامت رستگار مي شوند . اصول كافي ، ج 1 ، ص 217
در سخن ديگري ، امام صادق (عليه السلام) آيه « وَذكُروا آلاءَ اللّهِ» را تلاوت كرد سپس فرمودند : آيا مي داني مراد از نعمت هاي الهي چيست ؟ فرمود : « هِي اَعظَمُ نِعَمِ اللهِ عَلي خَلقِهِ وَ هي وِلايتُنا » همان
مراد بزرگترين نعمت خداوند بر خلقش مي باشد و آن ولايت ما اهل بيت است در ذيل آيه «وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً» از امام كاظم ( عليه السلام ) سؤال شد مراد از نعمت ظاهري و باطني چيست ؟
حضرت فرمودند : مراد از نعمت ظاهري امام ظاهر و مراد از نعمت باطني امام غائب است. راوي تعجب كرد كه مگر در بين شما ائمّه ، امامي هست كه غائب شود ؟ فرمود : « نِعَمَ يغيبُ عَن عَن اَبصار ِ النّاسِ شِخصُه و لا يغيبُ عَن قُلوبِ المُؤمِنينَ ذِكرُهُ و هو الثاني عَشَرَ مِنّا» بحار ، ج51 ، ص 150
امام كاظم( عليه السلام ) اين سخن را زماني فرمود كه هنوز امام زمان ( عليه السلام ) متولد نشده بود و اين امر به خاطر آماده كردن مردم و آگاه كردن آنها از آمدن آن امام غائب است .
اين احاديث ثابت مي كند اهل بيت عموماً و امام زمان (عج) خصوصاً ، نه تنها نعمت اند بلكه بزرگترين نعمت خداوند بر خلق اند . چرا كه خداوند به وسيله ي آنها به ديگران نعمت مي دهد .بي انصافي است كه كسي آب و نان و زمين و آسمان ، باد و باران ، سلامتي و عاقبت ، پدر و مادر و غيره را نعمت بداند امّا دين ، ولايت اهل بيت و امام معصوم را نعمت نداند !! نعمت بزرگي كه شكر فراواني نياز دارد و شكر آن چيزي جز محبت و اطاعت از ايشان نيست.
ولايت نعمتي گرانسنگ است كه درك وهضم آن وخود را در مسير هدايت ولائي قرار دادن,سبب مي شود انسان در صراط مستقيم قدم بگذارد وصراط مستقيم آخرش بهشت ورضوان الهي خواهد بود.
منبع : پرسمان دانشجویی