استان آذربایجان غربی، از استان‌های سردسیر و کوهستانی است که در شمال غربی کشور قرار دارد و مرکز آن شهر ارومیه است. این استان با کشورهای جمهوری آذربایجان، ترکیه و عراق، مرز مشترک دارد و گذرگاه مرزی بازرگان، تنها مرز بین‌المللی ایران و ترکیه و یکی از مهم‌ترین نقاط گمرکی کشور در این استان قرار دارد.
استان آذربایجان غربی، سیزدهمین استان پهناور و هشتمین استان پرجمعیت کشور است و ترک‌های آذربایجانی و کردها، بیشتر جمعیت استان را تشکیل می‌دهند. این استان، جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و طبیعی بسیاری دارد و مقصدی مناسب برای گردشگری است. کلیسای طاووس شهرستان چالدران، به‌عنوان اولین کلیسای جامع جهان مسیحیت در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. از آنجایی که این کلیسا محل دفن تادئوس مقدس، یکی از حواریون حضرت عیسی (ع) است، هر ساله در ایام مصادف با واقعه‌ی تاریخی قتل تادئوس و پیروانش، مراسم خاصی در این کلیسا برگزار می‌شود که مسیحیان از سراسر جهان در آن شرکت می‌کنند.
محوطه‌ی باستانی تخت سلیمان شهرستان تکاب، بقایای یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ایران باستان است و آثار تاریخی مربوط‌به تمدن‌ها و حکومت‌های مختلفی در آن قرار دارد؛ مادها، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان. آتشکده‌ی آذرگشسب، آتشکده‌ی ویژه‌ی ارتشیان و سومین آتشکده‌ی بزرگ ایران در زمان ساسانیان، در این محوطه‌ی باستانی قرار دارد. تپه‌های باستانی شهرستان شاهین‌دژ که بیشتر آن‌ها مربوط‌به هزاره‌ی اول پیش از میلاد هستند. شبه‌جزیره‌ی صخره‌ای کاظم‌‌داشی دریاچه‌ی ارومیه که بقایای قلعه‌ای مربوط‌به دوره‌ی ایلخانان و آرامگاه شمس تبریزی در شهرستان خوی قرار دارد.
استان آذربایجان غربی، به غیر از دریاچه‌ی ارومیه که به‌عنوان دومین دریاچه‌ی بزرگ آب شور دنیا شناخته می‌شود و یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های حیات وحش در ایران است، جاذبه‌های طبیعی ویژه‌ای دارد. مانند غار آبی سهولان در شهرستان مهاباد که عمق آب در برخی نقاط آن از ۳۰ متر هم می‌گذرد و تالاب بین‌المللی کانی برازان که پذیرای بیشترین جمعیت پرندگان مهاجر در ایران است.
برای آشنایی بیشتر با سایر جاهای دیدنی ارومیه می‌توانید فهرست کاملی از آن را در کجارو همراه با اطلاعات کامل درباره آن‌ها بخوانید.
سوغات آذربایجان غربی
سوغاتی‌های خوراکی
نقل
معروف‌ترین سوغات آذربایجان شرقی، به‌ویژه شهر ارومیه، نقل است که تولید آن در استان، سابقه‌ای دیرینه دارد. نقل نوعی شیرینی مغزدار است که روکش بیرونی آن از شیره‌ی شکر که با جوشاندن شکر در آب به دست می‌آید، تهیه می‌شود. نقل‌ها براساس مغز به کار رفته در آن‌ها و همچنین طعم‌دهنده‌ی روکش بیرونی، انواع گوناگونی دارند. مشهورترین نقل ارومیه، نقل بیدمشکی یا ابریشمی است. در این نوع نقل، مغز داخلی خلال‌های بادامی است که با گل‌های بیدمشک معطر شده است و طعم‌دهنده‌ی روکش آن نیز عرق بیدمشک است.
یکی دیگر از نقل‌های مشهور ارومیه، نقل زعفرانی است که مغز داخلی آن، گردوی خردشده است. امروزه مراکز تولید و عرضه‌ی نقل در ارومیه برای تأمین سلیقه‌ی مشتریان، نقل‌های بسیار متنوعی تولید می‌کنند. در این نقل‌ها از طعم‌دهنده‌های طبیعی متفاوتی مانند دارچین، هل، گل محمدی، بذرهای گیاهی مانند زیره و تخم گشنیز و مغزهای گوناگون مانند پسته، بادام زمینی و فندق استفاده می‌شود.
حلوای هویج و گردو
این حلوا از قدیمی‌ترین حلواهای محلی استان است که تهیه‌ی آن برای مراسم شب یلدا، بسیار رواج دارد و علاوه‌بر پخت آن در منازل در کارگاه‌های حلواپزی نیز به‌صورت عمده تولید می‌شود. این نوع حلوا بدون استفاده از آرد و با هویج و گردو پخته شده و با شیره‌ی انگور شیرین می‌شود و طعم‌دهنده‌ی آن، پودر هل و گلاب است.
باستخ (لوزانک)
پخت این شیرینی سنتی و ساده برای پذیرایی از مهمانان در ایام نوروز در مناطق مختلف استان مرسوم است. این شیرینی را با استفاده از نشاسته، شیره‌ی انگور، هل و گلاب می‌پزند و بعد از برش به قطعات دلخواه، با گردوی خردشده تزیین می‌کنند.
تنور‌شیرینی‌سی
نوعی نان محلی شیرین است که در تهیه‌ی خمیر آن به‌جای آب از ماست استفاده می‌کنند و برای زرد شدن روی آن، زرده‌ی تخم‌مرغ می‌مالند.
عسل
شهرستان خوی با داشتن بیش از ۳۶۰ هزار کندو و تولید ۲۰ درصد از عسل کشور، قطب تولید این محصول است. استقرار کندوها در دل طبیعت غنی منطقه، یکی از دلایل مرغوبیت عسل خوی است.
تخمه
شهرستان خوی، بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده‌ی تخمه‌های آفتابگردان و کدو در کشور است و ۷۰ درصد اراضی آبی این شهرستان، به کشت این محصولات اختصاص دارد. بازار تخمه و خشکبار خوی یکی از معروف‌ترین بازارهای اقتصادی ایران است و به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار این محصولات در خاورمیانه، شناخته می‌شود. مشاغل مرتبط با تولید و فروش تخمه‌های آجیلی، منبع درآمد تعداد زیادی از اهالی شهرستان خوی است. در این شهرستان، انواع تخمه آفتابگردان مانند شمشیری و دورسفید و انواع تخمه کدو مانند قلمی و گوشتی تولید می‌شود.
فرش دستباف
هم‌جواری با استان آذربایجان شرقی که از مهم‌ترین مراکز تولید فرش دستباف ایران است، باعث شده تا بافت قالی در مناطق مختلف استان رواج داشته باشد. در میان بافته‌های استان، فرش ریزماهی خوی به‌دلیل ظرافت بافت و قالی افشار تکاب که به فرش آهنین مشهور است، به‌دلیل استحکام و دوام، شهرت جهانی دارند و از جایگاه ویژه‌ای در صادرات فرش دستباف ایران برخوردار هستند.
ظرافت و دوام در این فرش‌ها، مربوط‌به روش بافت آن‌ها است که به گره ترکی معروف است. ظرافت از مزایای بافت با قلاب است و دوام، نتیجه‌ی استفاده از گره‌های متقارن.
منبت‌کاری
منبت‌کاری چوب، یکی از صنایع دستی قدیمی استان و به‌ویژه شهر ارومیه است که باتوجه‌به آثار به‌جامانده، قدمتی بیش از یک قرن دارد. منبت‌کاران استان، اغلب از چوب گردو برای تولیدات خود استفاده می‌کنند. از آنجایی که چوب سنندج، رنگ مطلوب و جنس مرغوبی دارد، هنرمندان استان، چوب‌های مورد نیاز خود را در زمان برش درختان (پاییز و زمستان) از سنندج خریداری می‌کنند.
از طرح‌های مشهور منبت ارومیه، می‌توان به گل و بوته، گل و مرغ و ختایی اشاره کرد. حاصل تلاش این هنرمندان، انواع تابلوهای تزیینی، جعبه‌ها و ظروف چوبی است که مورد استقبال مسافران قرار می‌گیرد. البته در سال‌های اخیر، برخی دیگر از هنرهای چوبی مانند معرق‌کاری، قلم‌زنی و پیکرتراشی نیز در ارومیه رونق گرفته است.
