احکام شرعی انتخابات
برای ورود به میدان انتخابات چه ضوابط شرعی را باید مراعات نمود؟ نامزدهای انتخابات و هواداران آن‌ها و همچنین رأی‌دهندگان چگونه باید اقدام کنند تا نتیجه‌ی آن مورد رضایت شارع مقدس اسلام باشد؟
پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR مجموعه‌ای از احکام و نظرات فقهی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره‌ی قواعد و ضوابط شرعی انتخابات را در آستانه‌ی انتخابات دوازدهمین دوره‌ی ریاست جمهوری و پنجمین دوره‌ی شوراهای اسلامی شهر و روستا منتشر می‌کند.
۱. آیا شرکت در انتخابات جمهوری اسلامی ایران شرعاً واجب و عدم شرکت حرام است؟
پاسخ: شرکت در انتخابات نظام جمهوری اسلامی برای افراد واجد شرایط، یک وظیفه‌ی شرعی، اسلامی و الهی است.
۲. آیا شرکت در انتخابات جمهوری اسلامی ایران واجب عینی است یا کفایی؟
پاسخ: واجب عینی است.
۳. با توجه به نزدیکی زمان انتخابات آیا دعوت بسیج از کاندیداها برای تبیین مواضع خود در مسجد اشکال دارد؟
پاسخ: باید بر طبق قوانین و مقررات نظام اسلامی عمل شود.
۴. شخصی توانایی انجام مسئولیت را در خود می‌بیند، آیا خود را در معرض مسئولیت قرار دادن و ثبت‌نام در انتخابات بر او واجب است؟
پاسخ: بر کسانی که حقیقتاً خود را دارای شرایط برای خدمتگزاری به نظام اسلامی می‌دانند، واجب کفایی است.
۵. عمل به تکلیف مقدم است یا رسیدن به نتیجه؟ چگونه می‌توان هم به تکلیف عمل کرد و هم به‌دنبال نتیجه‌ی مطلوب بود؟
پاسخ: تکلیف‌گرایی منافاتی با دنبال نتیجه‌ی قانونی و شرعی بودن ندارد هر چند در انجام تکلیف، تحقق نتیجه نیز مورد توجه است.
۶. در ایام انتخابات جهت شناخت کاندیدای مناسب، می‌بایست نواقص و عیوب و امتیازات آن‌ها را در گذشته و حال تفحص کرد تا فرد لایق را پیدا نمود؛ آیا صحبت کردن پشت سر کاندیداها برای انتخاب فرد اصلح، جایز است؟ ملاک چیست؟
پاسخ: در امور مربوط به انتخابات در حد مشاوره، اشکال ندارد.
۷. وظیفه‌ی روحانیون و خواص در قبال شناساندن فرد اصلح چیست؟ آیا از لحاظ شرعی تکلیفی بر عهده‌ی آن‌ها می‌باشد؟
پاسخ: همگان به‌ویژه خواص و علما وظیفه دارند با حداکثر دقت افراد اصلح را با حجت شرعی شناسایی کرده و به مردم معرفی کنند و مردم را در انتخاب درست یاری دهند. عدم دخالت خطرناک است؛ دخالت بدون بصیرت و حجت هم خطرناک است.
۸. به نظر معظم‌له معیارهای نامزد اصلح چه مواردی است؟
پاسخ: با وجود شرایط قانونی، اهم معیارهای اصلح به شرح زیر است:
- تدین
- تعهد و خوش‌نامی
- وفاداری به انقلاب و ایستادگی در راه آن
- عزم و اراده و نفوذناپذیری در مقابل دشمن و افراد ناصالح
- دارای برنامه و کفایت لازم
- مرعوب نشدن در مقابل دشمنان
- ساده‌زیستی و دوری خود و بستگان از اشرافیگری
- مردمی و آشنا به درد مردم، خدمتگزاری
- اعتقاد واقعی به راه امام راحل (ره)
- تقید به مسائل اخلاقی، نظیر: پرهیز از معامله‌گری، رشوه و توصیه‌پذیری، توجه به منافع طبقات برخوردار جامعه
- تثبیت مواضع عزت‌آفرین، صحیح، عاقلانه و حکیمانه‌ی انقلاب و نظام
- پرهیز از اسراف یا هزینه از بیت‌المال یا اموال شبهه‌ناک در تبلیغات و غیر آن
- پرهیز از طرح اموری که در اختیار آن‌ها نیست
- شناخت اولویت‌ها و فوریت‌های نظام و مردم و پرداختن به آن‌ها
۹. اگر اصلح را نشناسیم وظیفه چیست؟ از طرفی اگر تحقیق کنیم و به شخص اصلح نرسیم می‌توانیم در انتخابات شرکت نکنیم؟
پاسخ: در تشخیص فرد اصلح می‌توانید از کسانی که به لحاظ دین تعهد و بصیرت مورد اعتمادند، کمک بگیرید و در هر صورت شرکت در انتخابات نظام جمهوری اسلامی برای افراد واجد شرایط، یک وظیفه‌ی شرعی است.
۱۰. حکم رأی دادن سفید و بی‌نام چیست؟ در صورت عدم شناخت و تحقیق، یا تحقیق کافی و عدم وصول به نتیجه و تحیّر در انتخاب اصلح چطور؟
پاسخ: در هر صورت اگر رأی سفید دادن موجب تضعیف نظام اسلامی باشد، حرام است.
۱۱. در دوره‌های اخیر که رأی دادن به یک لیست خاص که از طرف احزاب و گروه‌های سیاسی داده می‌شود و توسط افراد مشهور و غیر متخصص تشویق و تبلیغ می‌شود، آیا رأی دادن به این لیست‌ها بدون تحقیق در مورد افراد آن جایز است؟ و اگر این لیست یا برخی از افراد آن در انتخابات رأی آورند و صلاحیت منصب را نداشته باشند، ما در پیشگاه خدای متعال مسئول خواهیم بود؟
پاسخ: به فهرست و افرادی رأی دهید که معرفی‌کنندگان آن‌ها افرادی متعهد، مؤمن، بصیر و انقلابی و قابل اعتماد باشند مگر آنکه حجت شرعی برخلاف داشته باشید.
۱۲. خرید و فروش آراء در انتخابات چه حکمی دارد؟
پاسخ: جایز نیست.
۱۳. آیا استفاده از بیت‌المال جهت تبلیغات انتخابات اشکال دارد؟
پاسخ: استفاده از اموال بیت‌المال بدون مجوز شرعی و قانونی جایز نیست و موجب ضمان است.
۱۴. آیا پذیرش رأی مردم و التزام به آن برای نامزدهایی که در انتخابات حائز اکثریت آرا نشدند لازم است؟ آیا بر سایر نامزدها جایز است که دست به انتقاد و اعتراض در حیطه‌ی قانونی یا غیر قانونی بزنند؟
پاسخ: رعایت قانون و تمکین در برابر آن بر همگان لازم است. اصل اعتراض از راهِ قانونی و با مراعات مقررات و ضوابط ایرادی ندارد.
۱۵. در صورتی که به شخصی رأی داده شود و بعداً ایشان آن‌طور که باید به احکام اسلامی عمل نکند و موجب نارضایتی گردد، آیا فرد رأی‌دهنده در محضر خداوند متعال مسئول خواهد بود یا خیر؟
پاسخ: اگر بر طبق موازین شرعی عمل کرده است، مسئول نخواهد بود.
۱۶. حکم شرکت یا عدم شرکت در انتخابات سایر کشورها چیست؟ آیا در این حکم فرقی بین کشور اسلامی و غیر اسلامی و انتخابات رسمی کشوری و انتخابات غیر رسمی کوچک وجود دارد یا خیر؟ اگر فرق دارد، حکم هر کدام چیست؟
پاسخ: به‌طور کلی شرکت در انتخاباتی که موجب جلوگیری از فساد و یا فساد بیشتر شده و یا شرکت نکردن موجب تضعیف اسلام و مسلمین شود، واجب است.
۱۷. آیا تخریب نامزدها جهت رأی آوردن فردی که به نظر هواداران اصلح است، جایز است؟
پاسخ: بیان ضوابط و شرایط و نقد برای روشن شدن اذهان مانعی ندارد ولی باید از هتک حرمت و تهمت و توهین اجتناب کرد.
