فرزاد برهمند‌پور ؛ کارشناس ارشد تغذیه و ارتقای سلامت
علت عصبانیت در کودکان
بسیاری از والدین کودکان پرخاشگر از این مورد گله دارند که نمی‌دانند علت پرخاشگری و عصبانیت کودکان‌شان چیست؟ و همیشه به دنبال راهی برای بهبود وضعیت روحی کودک خود هستند. از دیدگاه پزشکی در بیشتر موارد علت عصبانیت و پرخاشگری کودکان به وضعیت نامناسب انتقال دهنده‌های عصبی در مغز برمی‌گردد که در برخی موارد کمبود برخی مواد مغذی می‌توانند این مشکل را تشدید نمایند، بنابراین متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که در اولین قدم باید به مواد مغذی توجه نمود که کمبودشان می‌تواند در بروز پرخاشگری در کودک موثر باشد و در قدم دوم مواد غذایی باید در رژیم غذایی این کودکان موجود باشند که کمبود این ریزمغذی‌ها را در بدن‌شان برطرف نمایند، البته از طرف دیگر برخی مواد غذایی فرآیند شده و آماده هم هستند که می‌توانند بر بدن کودکان حساس تاثیر بگذارند و باعث تشدید حالت‌های پرخاشگری و عصبانیت در آنها شوند.
مواد مغذی موثر در پیشگیری از بروز پرخاشگری در کودکان
منیزیم
یکی از مواد مغذی است که تحقیقات علمی در مورد آن نشان داده که کاهش سطوحش در بدن کودک با تغییر خلق و خوی کودک در ارتباط مستقیم می‌باشد، البته در صورتی که دریافت این ریزمغذی به حالت مطلوب در بدن کودک برسد با بهبود عملکردهای مغزی و سیستم عصبی از بروز مشکلات مرتبط با عصبانیت در کودک جلوگیری می‌شود.
روی
نقش مهمی در انتقال‌دهنده‌های اعصاب در مغز دارد و به همین دلیل کمبود آن می‌تواند با مشکلاتی مانند بی‌قراری، ناآرامی و تحریک‌پذیری بیش از اندازه به‌خصوص در کودکان کم سن و سال در ارتباط باشد. از آنجایی که کمبود روی به‌خصوص در مناطق مرکزی ایران شیوع بالایی دارد، بنابراین توجه به این ریزمغذی برای بدن کودکان بسیار مهم می‌باشد، البته باید توجه شود که در موارد کمبودهای شدید روی در کودکان نیاز به مصرف مکمل‌های غذایی آن می‌باشد.
امگا 3
از جمله اسیدهای چرب ضروری می‌باشد که مطالعات علمی نشان داده که نیاز کودکان پسر 3 برابر نیاز کودکان دختر به این اسیدچرب می‌باشد. در مورد کودکان عصبانی و بی‌قراری که در رژیم غذایی‌شان غذاهای دریایی کم باشد، یکی از احتمال‌ها می‌تواند کمبود اسیدچرب امگا 3 باشد. در بسیاری از موارد با گنجاندن غذاهای دریایی در رژیم غذایی هفتگی کودک کمبود به این ماده مغذی مرتفع می‌شود؛ اما با این وجود برخی از پزشکان و متخصصان تغذیه ترجیح می‌دهند که از قطره‌های حاوی ترکیب امگا 3 برای بهبود وضعیت دریافت این ماده مغذی در کودکان بی‌قرار در سنین پایین استفاده نمایند.
ویتامین D
این ویتامین به عنوان یک ویتامین محلول در چربی که مسئول بهبود عملکردهای طبیعی در سلول‌ها است نام برده می‌شود. اگر مقدارش در بدن کودک پایین بیاید می‌تواند با مشکلاتی در خواب و حالات روحی در کودک در ارتباط باشد. به همین دلیل به والدین کودکان بی‌قرار و پرخاشگر توصیه می‌شود که کودکان خود را حداقل نیم ساعت در روز روشن برای بازی و فعالیت بدنی به پارک ببرند تا در این مدت در معرض تابش نور آفتاب قرار گیرد و ویتامین D مورد نیاز برای بدن او سنتز شود.
ویتامین‌های گروه B
محققان علوم پزشکی و سلامت بر این باورند که ویتامین‌های گروه B نقش بسیار مهمی در انتقال امواج عصبی در بدن دارند و کمبود هر کدام از این ویتامین‌ها با بروز مشکلات عصبی از حالت خفیف تا شدید در ارتباط می‌باشد. از آنجایی که بدن کودکان نسبت به بزرگسالان در برابر تغییرات و کمبودها حساس‌تر است، واکنش‌های آنها نیز به این کمبودها بیشتر می‌باشد. به همین دلیل یکی از راه‌های ساده تشخیص کمبود ویتامین‌های گروه B در کودکان، بی‌قراری، ناآرامی و گریه‌های بی‌دلیل می‌باشد.
آهن
منبع موثری در تامین انرژی و سلامت بدن می‌باشد که کمبود آن در بدن کودکان با بروز انواع کم‌خونی‌ها در ارتباط می‌باشد. امروزه ثابت شده که کم‌خونی با تغییر خلق و خو و به‌هم خوردن ریتم عصبی بدن به‌خصوص در کودکان در ارتباط مستقیم می‌باشد، بنابراین اولین راه برای رفع مشکلات عصبی در کودک درمان کم‌خونی او می‌باشد.
پروتئین
کم دریافت کردن پروتئین در کودک باعث سوءتغذیه در او می‌شود. هرچند سوءتغذیه از درجات خفیف تا شدید می‌باشد، اما در صورتی که کودکی پرخاشگر است و در رژیم غذایی خود از منابع پروتئینی به‌خصوص پروتئین‌های حیوانی کمتر استفاده می‌نماید، یکی از دلایل این تغییر رفتار و خلق و خوی او کم دریافت کردن منابع پروتئینی می‌باشد و با افزایش تدریجی پروتئین مرغوب در رژیم غذایی کودک می‌توان این مشکل را در بدن او به راحتی مرتفع نمود.
توجه به مواد غذاییموثر برای پیشگیری و درمان عصبانیت در کودکان
مصرف کمتر مواد شیرین‌کننده موجود در محصولات کارخانه‌ای مانند دکسترین، دکستروز، مالتودکسترین، مالتودکستروز، شیره غلیظ فروکتوز یا شیره غلیظ ذرت، نشاسته‌های بهبود یافته، انواع آدامس‌های شیرین، ترکیبات حاوی سوربیتول و بسیاری دیگر از مواد شیرین‌کننده سنتتیک. این مواد شیرین‌کننده که در بسیاری از محصولات غذایی بسته‌بندی شده مورد استفاده قرار می‌گیرند، در صورتی که به مقدار زیاد توسط کودک استفاده شوند، می‌توانند باعث تحریک‌پذیری بیشتر سلول‌های عصبی در بدن کودک شوند و او را برای ناآرام شدن و بی‌قراری و عصبانیت آماده کنند، بنابراین به والدین توصیه می‌شود که به کودکان خود از این مواد غذایی حاوی حجم بالایی از مواد شیرین‌کننده کمتر بدهند.
مصرف آردهای فاقد گلوتن برای کودکان با تحریک‌پذیری بالا. برخی از پزشکان و متخصصان تغذیه به کودکانی که بسیار تحریک‌پذیر و حساس هستند و با کوچک‌ترین تغییری در شرایط محیطی دچار بی‌قراری می‌شوند، توصیه می‌کنند که از بیسکویت‌ها و نان‌های فاقد گلوتن استفاده نمایند، چون که ترکیبات فاقد گلوتن هضم راحت‌تری دارند و به سرعت می‌توانند انرژی مورد نیاز سلول‌های مغزی را تامین نمایند و از بروز خستگی سلول‌های مغزی که منجر به بی‌قراری در کودک می‌شوند، جلوگیری نمایند.
عدم مصرف زیاد ذرت و ترکیبات حاوی ذرت. مطالعات علمی نشان داده‌اند که مصرف ذرت، چیپس ذرت و هر نوع ترکیب حاوی ذرت به دفعات زیاد در روز و هفته در کودکان می‌تواند با به‌هم زدن تعادل بدن با بروز بی‌قراری و عصبانیت در کودک در ارتباط باشند، بنابراین مصرف این نوع مواد غذایی در کودکان باید محدود شوند.
توجه به مصرف کینوا به عنوان درمان‌کننده عصبانیت کودکان. از آنجایی که ارزش مواد مغذی موجود در کینوا و به‌خصوص پروتئین دریافتی آن بالا می‌باشد، برخی از متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که در رژیم غذایی کودکان پرخاشگر به تدریج کینوا وارد و میزان مصرف آن افزایش یابد.
