حقایق همدان، پایتخت کهن ایران زمین
همدان از سرزمین‌های کهن و پر رمز و راز ایران محسوب می‌شود. در این مقاله با حقایق و نکات جالبی از این شهر آشنا می‌شویم.
همدان از کلانشهرهای غربی ایران به شمار می‌رود. منطقه‌ای که به واسطه‌ی پیشینه و عقبه‌ی طولانی خود از آثار و جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی بسیاری برخوردار است. از طرفی موقعیت اقلیمی همدان پدیده‌های طبیعی کم‌نظیری را برای آن در پی داشته است. به هر ترتیب، همدان چالش‌های متعددی را از سرزمین کهن دیروز تا شهر امروز، به خود دیده است.
با این مقدمه به سراغ برخی از حقایق و نکات جالب این شهر می‌رویم.
۱. همدان از کلانشهرهای ایران در مناطق غربی و کوهستانی است که مرکز شهرستان و استان همدان نیز محسوب می‌شود.
۲. بر اساس مستندات و شواهد یافت شده، قدمت سکونت بشر در منطقه‌ی فعلی همدان به بیش از ۳ هزار سال پیش باز می‌گردد. همچنین پیدایش بنای اولیه شهر همدان به «دیاکو»، پادشاه ماد نسبت داده شده است.
۳. همدان در برهه‌های مختلفی از تاریخ، از هخامنشیان تا ساسانیان، به عنوان پایتخت ایران محسوب می‌شده است.
۴. بعد از انقراض مادها همدان هر چند مرکزیت نخستین را از دست داد ولی به عنوان یکی از سه پایتخت هخامنشیان مورد توجهٔ خاص بود. وجود کتیبه‌های گنجنامه بقایای ستون‌های سنگی کاخ‌های هخامنشی، جام‌ها و الواح زرین و سیمین به دست آمده از همدان، حاکی اهمیت این منطقه در دورهٔ هخامنشی‌است.
۵. در طول تاریخ نام‌های متعددی به این منطقه نسبت داده شده است. عده‌ای نام این منطقه را پیش از ورود مادها، «کار کاشی» به معنی «منزلگاه قوم کاس» می‌دانند.
در حدود ۱۱ قرن پیش از میلاد بود که نام «آمادانه» برای این منطقه ذکر شد. این واژه به معنی «محل اقامت مادها» است که به طبع، به قرارگیری آن‌ها در این محل اشاره دارد. از طرفی در دوران مادها، این شهر «هگمتانه» به معنی «محل تجمع» خوانده می‌شد که در زبان یونانی «اکباتان» همان هگمتانه است. سپس به مرور زمان این نام به «اهمتان»، «اهمدان» و «همدان» تغییر یافت.
۶. با توجه به پستی و بلندی‌های متعدد، دشت‌ها و مناطق کوهستانی، آب و هوای منطقه متغیر است. با این وجود همدان از زمستان‌های نسبتا سرد و تابستان‌های معتدل برخوردار است. میانگین دمای این منطقه در روزهای گرم سال ۳۰ درجه و میانگین دمای آن در روزهای سرد سال ۲- درجه اندازه‌گیری شده است.
۷. بلندترین نقطه منطقه، قله‌ی «الوند» با ۳۵۸۴ متر ارتقاع است. در حالی که متوسط ارتفاع آن از سطح دریا در حدود ۱۸۲۰ متر محاسبه شده است.
۸. امروزه همدان از جمعیتی نزدیک به ۶۰۰ هزار نفر برخوردار است.این شهر از لحاظ جمعیت چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران به شمار می‌آید و در مرداد سال ۱۳۸۸ به عنوان یکی از کلانشهرهای ایران معرفی شد
۹. همدان به دلیل موقعیت مکانی خود همواره میزبان اقوام مختلف بوده است. همین امر موجب حضور هموطنان مسیحی و یهودی در این منطقه شده است.
۱۰. از آثار تاریخی این منطقه می‌توان به «تپه هگمتانه»، به عنوان وسیع‌ترین تپه‌ی باستانی ایران، اشاره کرد. در طی حفاری‌های انجام گرفته در طول سده‌های گذشته، آثار ارزشمندی متعلق به دوران‌های مختلف از جمله هخامنشیان یافت شده است.
۱۱. باباطاهر عارف و شاعر ایرانی در قرن ۴ و ۵ خورشیدی از مشاهیر همدان است. آرامگاه باباطاهر که در آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، از سال ۱۳۴۴ در میدانی با نام وی در همدان قرار دارد.
۱۲. ابن سینا حکیم و دانشمند ایرانی متولد بخارا بود. او که بین قرن‌های ۴ و ۵ خورشیدی می‌زیست، از معروف‌ترین چهره‌های ایران‌زمین به شمار می‌رود. عمده شهرت وی به دستاوردهای پزشکی‌اش بازمی‌گردد. آرامگاه بوعلی سینا در محل وفاتش، همدان، در میدانی با نام او از سال ۱۳۳۳ بنا شده است.
۱۳. همدان از دیرباز تاکنون از قطب‌های تولید انواع گیاهان دارویی بوده است. همین امر موجب شد تا در سال ۱۳۷۵ «باغ گیاهان دارویی بو علی سینا» در این منطقه احداث گردد. امروزه این مرکز ۲۵۰ گونه از گیاهان دارویی و صنعتی را در خود جای داده است.
۱۴. در ۷۵ کیلومتری شمال غربی همدان، در روستای «علیصدر»، یکی از نمونه‌های نادر غارهای آبی، «غار علیصدر»، قرار گرفته است. قدمت سنگ‌های این کوه به دوره‌ی ژوراسیک برمی‌گردد. مشخصات اقلیمی این غار مانند عمق آن که در نقاطی به ۱۴ متر می‌رسد، از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن محسوب می‌شوند.
۱۵. پیش از پیوستین همدان به شبکه سراسری برق، اولین مولد برق این شهر با سوخت هیزمی در سال ۱۳۱۰ ساخته شد. امروزه نیز این مولد جز آثار قدیمی شهر، در این منطقه قرار دارد.
۱۶. در سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۴ خورشیدی مهندس آلمانی کارل فریش طرحی مدرن را برای همدان طراحی کرد که از نوع نقشه‌های شعاعی محسوب می‌شود اما امروزه به دلیل تراکم جمعیت و طرح شعاعی، ترافیک مرکز شهر بسیار زیاد است. به این میدان ۶ خیابان اصلی شهر وصل شده‌اند.
«میدان امام» همدان از اصلی‌ترین مناطق شهر است که در مرکز آن واقع شده است. نقشه‌ی این میدان، در سال ۱۳۰۷ توسط معمار شهرساز آلمانی، به سبک رایج وقت در اروپا، طراحی و تهیه شد.
۱۷. همدان از نظر ذخایر و معادن نیز بسیار غنی است. معادن سنگ گرانیت، سرب، نقره، روی، گچ و سنگ آهک از مهم‌ترین ذخایر این منطقه محسوب می‌شوند.
۱۸. توسعه‌ی همدان موجب پیشرفت صنعت منطقه نیز شد، تا جایی که شهرک‌های صنعتی متعددی در آن ساخته شده است. برای صنایع صنعتی همدان می‌توان از صنایع غذایی، سلولوزی، کانی، شیشه، ریخته‌گری و راه‌سازی نام برد.
۱۹. کشاورزی نیز در این منطقه از اهمیت بسیاری برخوردار است. گندم، چغندر قند، سیب‌زمینی، گردو و انگور در صدر تولیدات همدان در سطح کشور قرار دارند.
۲۰. از شاخص‌ترین صنایع دستی همدان می‌توان به منبت چوب، مصنوعات چرمی، قالی‌بافی، گیوه‌بافی، سفال و سرامیک اشاره کرد.
۲۱. برای آخرین مورد جالب است بدانید که همدان با ۴ شهر از کشورهای ترکیه، تاجیکستان، ازبکستان و روسیه پیمان خواهرخواندگی دارد.
