همدان، یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است که در غرب ایران و در مرکز استانی به همین نام قرار گرفته است.

همدان در دامنه‌های کوهستان الوند قرار گرفته است. ارتفاع این شهر از سطح دریا در حدود ۱۷۴۰ متر است. مساحت این شهر حدود ۶۲ هزار هکتار است و نیز بر طبق آخرین سرشماری‌های انجام گرفته ۵۵۴ هزار نفر در آن زندگی می‌کنند که از این نظر، همدان چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران است.

همدان تابستان‌های نسبتا گرم و زمستان‌های سردی را دارد. میانگین دمای سالانه آن ۱۱٫۳ درجه سانتی‌گراد است.

در مورد موقعیت همدان باید گفت که همدان در غرب ایران و در مرکز استان همدان قرار گرفته است. نزدیک‌ترین شهرها به همدان از جنوب شهرهای تویسرکان و ملایر، از شرق شهر ساوه و از غرب شهرهای قروه و کنگاور هستند.

همدان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است. همدان به عنوان پایتخت پادشاهان مادها، نخستین شاهنشاهی ایران، بوده است. در محوطه‌های باستانی هگمتانه و کتیبه‌های گنجنامه نیز آثاری یافت می‌شود که مربوط به دوران هخامنشیان است. همدان در دوران هخامنشیان و اشکانیان به عنوان یک پایتخت تابستانی برای پادشاهان این سلسله‌ها شناخته شده است. بر طبق مطالبی که در اسناد تاریخی وجود دارد، به نظر می‌رسد که دیاکو، بنیان‌گذار شاهنشاهی ماد، همدان را تاسیس کرده است.

همدان در طول تاریخ نام‌های دیگری همچون «هگمتانه»، «اکباتان»، «امدانه» و «آمادای» داشته است. تاریخ این شهر آن قدر غنی است که در سال ۱۳۸۵ مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای آن‌ را «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» اعلام کند.

آرامگاه ابن سینا در همدان

غالب مردم شهر همدان به زبان فارسی با لهجه همدانی صحبت می‌کنند. درصد قابل توجهی از مردم همدان نیز ترک‌زبان هستند. همچنین اکثریت مردم همدان مسلمان هستند، هر چند جمعیت کمی از اقلیت‌های دینی دیگر همچون مسیحیان و یهودیان نیز در این شهر زندگی می‌کنند. مردم همدان همواره در طول تاریخ برای حفظ آداب و سنت‌های محلی خود و همچنین زبان خود تلاش نموده‌اند.

حال نگاهی به لباس‌های سنتی شهر همدان می‌اندازیم. برای مردان، عمده‌ترین تن‌پوش سنتی یک پیراهن یقه آخوندی به نام «کونیک» است که تا پایین کمر نیز می‌رسد. پاپوش آن‌ها نیز انواع مختلفی به نام‌های «گالش»، «کلاش»، «چاروق» و چند مورد دیگر دارد. در مورد لباس‌های سنتی زنان همدانی نیز باید گفت که سرپوش آن‌ها شامل «روبند»، «چارقد» و «عرقچین» می‌شود. تن‌پوش آنان شامل «کونیک» کت‌هایی به نام «آز خالق» و پیش‌بندی به نام «دوش لوق» و پاپوش آن‌ها نیز شامل «بوتون»، «ساغری» و «ارسی» است که گونه‌های مختلف پای افزار هستند.

شهر همدان از دیرباز در قالی بافی و چرم‌سازی بسیار شناخته شده است. قالی‌های همدان در مقایسه‌ با قالی‌های سایر مناطق ایران کمی سنگین‌تر هستند که علت آن وجود ریشه‌های پر پشم‌تر و بلندتر در قالی‌های این خطه است. چرم‌بافی نیز چنان در همدان ریشه‌دار و قدیمی است که به این شهر عنوان «شهر دباغ خانه‌ها» نیز داده‌اند.

از غذا‌های محلی همدان که حتما باید آن‌ها را امتحان کنید، می‌توان به «آبگوشت بزباش»، «آش کاچی»، «آش برنج»، «آبگوشت یخنی»، «سرداشی» و «آبگوشت کلم قمری»، «آبگوشت فلفل همدانی»، «ترحلوا»  بسیاری دیگر اشاره کرد. همچنین باید اشاره کنیم که انواع مختلفی از مرباها  و ترشی‌ها نیز در همدان تهیه می‌شوند که هر کدام در نوع خود بسیار لذیذ هستند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در همدان بیش از ۱۰۰ نوع ترشی مختلف تهیه می‌شود.

سوغاتی‌های متنوعی می‌توانید از همدان تهیه کنید. «انگشت پیچ»، «شیرمال»، «کماج»، «شیره»، «سمنو»، «صنایع دستی»، «حلوازرده»، انواع وسایل سفالی و چرمی را از سفرتان به همدان به یادگار ببرید.

حلوازرده، یکی از سوغاتی‌های همدان

با توجه به قدمت این شهر، طبیعی است که جاذبه‌های تاریخی زیادی برای گردشگران در آن یافت شود. مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی شهر همدان شامل «تپه هگمتانه»، «گورستان پارتی»، «کتیبه‌های تاریخی گنجنامه»، «مجسمه شیرسنگی»، «گنبد علویان»، «آرامگاه استر و مردخای»، «آرامگاه باباطاهر عریان»، «آرامگاه بوعلی سینا»، «برج قربان»، «پل آبشینه»، «مسجد جامع همدان» و «بازار همدان» می‌شوند. همچنین تعداد زیادی موزه نیز در شهر همدان قرار دارند که از آن دست می‌توان موزه تاریخ طبیعی همدان، موزه بوعلی سینا، موزه سفال، موزه مشاهیر همدان و موزه صنایع دستی همدان را نام برد.

آبشار زیبای گنجنامه در اطراف همدان

در بخش جاذبه‌های طبیعی همدان نیز باید به «دره عباس‌آباد»، «دره و آبشار گنج نامه»، «دریاچه و سد اکباتان» و «دره امامزاده کوه»  و «دره مراد بیک» اشاره کرد. اگر به  مجتمع توریستی گنجنامه سفر کردید، علاوه بر بازدید از آبشار و کتیبه‌ها، تجربه سوار شدن به تله کابین گنجنامه را نیز از دست ندهید.

مجتمع توریستی گنجنامه همدان

همچنین  «غار علیصدر» که بزرگترین غار آبی جهان است و در حوزه جغرافیایی شهر کبودر آهنگ نیز قرار دارد، حدود ۷۰ کیلومتر با شهر همدان فاصله دارد و می‌تواند یک مقصد عالی برای گردشگران باشد.

غار علیصدر، بزرگترین غار آبی جهان واقع در استان همدان و شهرستان کبودرآهنگ