سلامت نیوز:اعتياد يکي از معضلات اساسي حال‌حاضر و عامل بروز بسياري از آسيب‌ها و نابساماني‌هاي فردي و اجتماعي در جوامع مختلف سراسر دنيا محسوب مي‌شود. در اين گزارش، توصيه‌هايي در راستاي مراقبت و پيشگيري از اعتياد براي والدين و فرزندان ارائه مي‌شود.
اعتياد يک بيماري است که به دلايل متعددي به‌صورت فزاينده در ميان اقشار گوناگون مردم در حال گسترش است و همه‌روزه شاهد گرفتار شدن طيف وسيعي از فرزندان اين مرز و بوم در دام اين بلاي خانمان‌سوز هستيم. در چنين شرايطي به‌نظر مي‌رسد فرهنگ‌سازي و آگاهي‌بخشي به خانواده‌ها و جوانان بتواند بيش از هر اقدام ديگري به پيشگيري و کاهش اين معضل اجتماعي کمک کرده و از اثرات تخريبي آن بکاهد.
توصيه‌هايي خطاب به والدين
والدين گرامي، بسياري از نوجوانان اعتياد را در منزل دوستان‌شان آغاز کرده‌اند. آيا فکر کرده‌ايد فرزند شما اکنون کجاست؟ چه مي‌کند و با چه کسي است؟ تا اين لحظه براي پيشگيري از اعتياد فرزندان خود چه برنامه‌هايي داشته‌ايد؟ بايد درباره اعتياد و خطرهاي آن آموزش‌هاي لازم را کسب کرده و صريح و بي‌پرده با نوجوان خود متناسب با سن تقويمي، شخصيتي و عقلي او حرف بزنند:
1- اگر مصرف سيگار فرزندتان را پذيرفته‌ايد، براي اعتياد او به مواد خطرناک‌تر آماده باشيد.
2- اگر به سوالات فرزندتان درباره موادمخدر و روانگردانها پاسخ صحيح ندهيد، آنها پاسخ غلط را از دوستان‌شان خواهند شنيد.3- اگر نوجوان شما سيگار مي‌کشد نسبت به خطر اعتياد او هوشيار باشيد.
حدود نيمي از معتادان کشور، مصرف مواد را بين 15 تا 22 سالگي آغاز کرده‌اند. فرزند شما اکنون چند ساله است؟
4-براي محافظت فرزندان از اعتياد، نه آزادي و نه سختگيري بلکه نظارت و حمايت دائمي راهگشا است. آيا مي‌دانيد بسياري از معتادان فعلي، همان دانش‌آموزان ترک‌تحصيلي گذشته هستند. افت تحصيلي، ترک‌تحصيل و بيزاري از مدرسه و محيط آن، از عوامل خطر مصرف مواد در نوجوانان است.
5- والديني که مواد را به صورت آزمايشي و تفنني مصرف مي‌کنند فرزندان خود را در خطر مصرف دائمي مواد قرار مي‌دهند.6- درباره عوارض و پيامدهاي ناشي از سوءمصرف موادمخدر و روانگردانها صريح و بي‌پرده با نوجوان خود گفت‌وگو کنيد.
آيا مي‌دانيد بايد حداقل روزانه 30 دقيقه از وقت خود را براي ارتباط موثر با فرزند خود اختصاص دهيد.
7- به خاطر بسپاريم داشتن عزت‌نفس بالا، مانعي جدي در برابر مصرف موادمخدر و روانگردان‌هاست. اعتماد‌به نفس، مانع از لغزش جوانان در مقابل وسوسه دوستان ناباب براي مصرف مواد مخدر مي‌شود. 8- حفظ روابط محبت‌آميز درميان اعضاي خانواده يکي از موارد مهم در پيشگيري از اعتياد است.
آيا مي‌دانيد کودکان کم‌تحرک و بي‌نشاط کانديداي اعتياد هستند در حالي که با مقداري صرف وقت مي‌توانيد فضاي مناسبي را براي بازي و رشد آنان فراهم آوريد. در واقع وجود صميميت و محبت در بين اعضاي خانواده مانع از گرايش جوانان به مصرف موادمخدر مي‌شود.
9- نتايج مطالعات نشان مي‌دهد نوجواناني که با والدين خود رابطه صميمي و عميق دارند، کمتر به سوءمصرف موادمخدر و روانگردانها گرايش پيدا مي‌کنند.
10- شرکت نکردن در مجالس اعتياد، تاثير بسزايي در پيشگيري از اعتياد دارد.
11- تقويت و گسترش آموزه‌هاي ديني و اخلاقي در خانواده، مصونيت فرزندان‌مان را در جامعه در مقابل انواع آسيب‌هاي اجتماعي از جمله اعتياد، تضمين مي‌کند.
12- قهرماني و پهلواني در ورزش در پرتو سلامت جسماني، رواني و اخلاقي حاصل مي‌شود.
براي سلامت جسمي و رواني کودک خود و جهت جلوگيري از بروز اعتياد وقت کافي براي تفريح و ورزش کودکان به وجود آوريد. سلامتي، نشاط و امنيت، پيام اصلي جام‌جهاني فوتبال است و اين مهم در جهاني عاري از موادمخدر امکان پذير است.
13- مصرف موادمخدر و روانگردانها تخريب‌کننده دنياي آرزوهاي فرزندان‌مان است. اميد به آينده‌اي درخشان با پرهيز از مصرف موادمخدر و روانگردانها محقق مي‌شود لذا از موادمخدر دوري کنيد.
14- اعتياد زلزله‌اي خاموش است که با قدرت تخريب چندين برابري، خسارات هنگفتي را به فرد، خانواده و جامعه وارد مي‌سازد.
همه مي‌دانند اعتياد بد است. پس چرا بعضي افراد معتاد مي‌شوند؟ آگاه باشيد فقدان مهارت‌هاي لازم موجبات آسيب‌پذيري فرزندان را فراهم خواهد کرد.15- مدرسه اصلي‌ترين محيط هدف براي اجراي برنامه‌هاي آموزش پيشگيري اوليه از اعتياد است.
نوجواناني که مواد مصرف مي‌کنند غالبا مشکلات رفتاري دارند، عملکرد تحصيلي‌شان ضعيف است و ممکن است ترک‌تحصيل کنند. اين‌گونه نوجوانان در خطر خشونت و بيماري‌هاي عفوني هستند.16- فرزندان خانواده‌هاي سختگير، بي‌تفاوت، گسسته و پريشان در لب پرتگاه آسيب‌هاي اجتماعي ناشي از موادمخدر و روانگردانها هستند.
تقويت انواع مهارت‌هاي زندگي در جوانان و خانواده، موجب کاهش مخاطرات و آسيب‌هاي اجتماعي بالاخص اعتياد در جامعه مي‌شود.
17- در يک خانواده سالم، ضروري است که والدين در کنار فرزندان باشند، براي آنان وقت و انرژي بگذارند و بر کارها و فعاليت‌هاي آنها نظارت و سرپرستي داشته باشند. والدين نوجواناني که نسبت به مصرف مواد دغدغه دارند، فرزند آنها کمتر به سمت مصرف مواد خواهد رفت.
18- تحقيقات نشان مي‌دهد نظارت والدين مي‌تواند از مصرف مواد توسط نوجوان جلوگيري کند.
براي پيشگيري از مصرف مواد توسط نوجوانان و جوانان هيچ سلاح جادويي وجود ندارد، اما والدين مي‌توانند با صحبت کردن درباره خطرات مصرف حشيش، شيشه و هروئين فشرده اکستيسي، با فرزندشان بسيار تاثيرگذار باشند.
19- اغلب معتادان مواد را نخستين‌بار در جمع دوستان مصرف کرده‌اند؛ دوستان فرزندان‌تان را بشناسيد. درهاي ورود به اعتياد شامل کسب لذت کاذب، کنجکاوي، رفع مشکلات روحي، فشار دوستان و... است؛ براي عدم ورود فرزندتان به اين‌گونه درها چه‌کار کرده‌ايد؟ زماني دور از چشم شما ممکن است به فرزندتان مواد تعارف کنند.
آيا براي جلوگيري از ضربه‌پذيري فرزندتان به راهکاري انديشيده‌ايد؟
20- غيبت مکرر از کار و مدرسه، تغييرات ناگهاني در رفتار و خلق و خو، آشفتگي و بي‌توجهي به وضع ظاهر، جاي ز‌خم يا اثر سوزن روي ساعد يا بازو، کاهش وزن و از دست دادن اشتها، قرض کردن مکرر پول، فروش يا سرقت لوازم منزل، انزوا‌طلبي و رفتن به مکان‌هاي خلوت، مصرف مکرر داروهاي مسکن و آرام‌بخش و تمايل به برقراري ارتباط با افراد معتاد ازجمله علائم مصرف موادمخدر از سوي فرزندان‌مان است.
21- هوشيار باشيم؛ کراک موجود در کشور همان هروئين فشرده است و اين ابزار خطرناک هستند: فندک اتمي، پيپ شيشه‌اي، سيخ و سنجاق سياه شده، لوله‌هاي کوتاه ني يا خودکار. گول نخوريد؛ مصرف حشيش اعتيادآور است.
22- يک نوجوان معتاد ممکن است بگويد که «هرگز باور نمي‌کردم يک فاميل نزديک مرا معتاد کند.»؛ براي اعتياد فقط يک‌بار مصرف مواد کافي است.
به ياد داشته باشيم کودکان از رفتار ما، بيشتر از گفتار ما الگو مي‌گيرند.23- واقعيتي تکان‌دهنده از گزارش‌هاي پليس؛ مصرف شيشه ريشه اصلي قتل‌هاي خانوادگي است.24- نوجواناني که اکثر اوقات‌شان را بيرون از منزل و با دوستان نامناسب سپري مي‌کنند به آستانه اعتياد نزديک‌ترند.
25- هشدار! مواد اعتيادآورند؛ چه مخدر، چه محرک. برخي از پايگاه‌هاي اينترنتي، وبلاگ‌ها و شبکه‌هاي ماهواره‌اي با تبليغات وسيع براي معتاد کردن فرزندان‌مان در حال فعاليت هستند. آگاه باشيم که اعتياد اکنون با ايجاد راه‌هاي جديد به منزل‌مان وارد شده است. 26- روزانه چند دقيقه را با فرزند خود سپري مي‌کنيد؟
نوجواناني که با والدين خود رابطه صميمي و عميق دارند کمتر به سمت اعتياد مي‌روند. بياييد کيفيت ارتباط با فرزند خود را افزايش دهيم. اين‌گونه خانواده‌ها مراقب فرزندان خود باشند؛ خانواده‌هاي ازهم‌پاشيده و بي‌انسجام، بي‌بندوبار و بي‌تفاوت و سختگير و کم‌اطلاع در مورد اعتياد.
27- هر معتاد در طول زندگي خود 10 نفر را معتاد مي‌کند چقدر دوستان فرزندان خود را مي‌شناسيد؟ نيمي از خانواده‌ها پنج سال بعد از اعتياد فرزندان خود مطلع مي‌شوند.
28- دزدي، خشونت، فرار از خانه و ...؛ اعتياد دروازه ورود به انواع آسيب‌هاي اجتماعي است. خانواده با‌ثبات؛ سد راه اعتياد است. 29- کنجکاوي از علل عمده گرايش نوجوانان به مواد است.
والدين و مربيان عزيز به سوالات نوجوان با صبر و حوصله پاسخ دهيد.30- مسئوليت پيشگيري از اعتياد فرزندت را خود عهده‌دار شو و منتظر هيچ‌کس نباش. والدين همواره بايد به سه سوال پاسخ دهند: فرزندشان الان کجاست؟ چه کار مي‌کند؟ با چه کسي است؟
توصيه‌هايي براي جوانان و نوجوانان
1- هيچ‌گاه به تبليغات سوء قاچاقچيان در خصوص مواد روانگردان مبني‌بر اينکه اين مواد اعتيادآور نيستند، شادي آوردند و حافظه را تقويت مي‌کنند توجه نکرده و مصرف آنها را حتي يک‌بار هم تجربه نکنيد.
2- آسيب‌هاي مغزي ناشي از مصرف مواد صنعتي و شيميايي همچون شيشه جبران‌ناپذير است.
3- دعوت به مصرف موادمخدر از سوي دوستان و همسالان، دعوت به تباهي و ضلالت است، «نه گفتن به مصرف موادمخدر را تمرين کن». برخي معتادان مي‌گويند هيچ‌گاه فکر نمي‌کردم با يک‌بار مصرف موادمخدر به اين وضعيت نابسامان شخصيتي، اجتماعي و اقتصادي برسم.
4- قهرماني و پهلواني در ورزش در پرتو سلامت جسماني، رواني، و اخلاقي حاصل مي‌شود. ورزش يکي از مهم‌ترين عوامل پيشگيري از اعتياد در جوانان است.
5- با تقويت اعتماد‌به‌نفس راحت به مواد نه بگوييد.
اميد به آينده‌اي درخشان با پرهيز از مصرف موادمخدر و روانگردانها محقق مي‌شود پس از موادمخدر دوري کنيد. دانش‌آموزان عزيز! نه گفتن هميشه به معناي سرکشي نيست. به فرد تعارف‌کننده مواد هميشه با قدرت نه بگو.6- موادمخدر و روانگردانها با نام‌هاي مختلف و در اماکن متفاوت به اشخاص عرضه مي‌شود. به خاطر بسپاريم مصرف نکردن مواد بسيار آسان‌تر از ترک آن است و يک تبليغ دروغ اين است که مصرف مواد به درمان بعضي بيماري‌ها کمک مي‌کند.
7- يک باور غلط ديگر اين است که با مصرف آزمايشي و تفنني مواد، کسي معتاد نمي‌شود. آمارها حاکي است بسياري از معتادان با يک‌بار مصرف مواد معتاد شده‌اند.
8- درهاي ورود اعتياد عبارتند از کنجکاوي و کسب لذت، ماجراجويي، فشار دوستان، فرار از اضطراب، تفريح و سرگرمي و... . 9- به اين جمله فکر کن؛ معتادان روز اول فکر مي‌کردند با بقيه متفاوت هستند و اصلا معتاد نمي‌شوند.
ترسو! کلمه‌اي که بارها هنگام نه گفتن به تعارف‌کنندگان مواد خواهيد شنيد. نوجوان عزيز! براي نه گفتن به مواد هيچ‌وقت دير نيست. قاطع و محکم به مواد بگو «نه».10- هشدار! مصرف مواد براي درمان بيماري‌هايي مانند دردهاي رماتيسمي، تنظيم قند و فشار خون و اختلالات جنسي حتي يک‌بار هم اعتيادآور است.11- يافته‌ها نشان مي‌دهند نوجوانان مذهبي کمتر از ساير نوجوانان در دام اعتياد گرفتار مي‌شوند.
12- داروهاي اعتيادآور را مي‌شناسيد؟
ترامادول، ريتالين و استامينوفن کدئين، ديفنوکسيلات و کلرو‌ديازپوکسايد همه از داروهاي اعتيادآورند.13- يک معتاد فکر مي‌کند که مي‌تواند هر وقت که بخواهد مواد را کنار بگذارد. 14- نوجوانان عزيز اشتباه نکن! چهره فرد تعارف‌کننده موادمخدر و روانگردان زشت، کثيف و خلاف نيست. چشمانت را باز کن و علائم اعتياد را بشناس.
افراد معتاد هميشه ژوليده و بي‌خانمان نيستند. 15- يک تبليغ دروغ اين است که شيشه اعتيادآور نيست. آيا مي‌دانيد بسياري از معتادان به شيشه، در بيمارستان‌هاي روانپزشکي بستري هستند. اختلال حافظه، توهم، بدبيني به همسر و جنون رواني، تبعات مصرف ماده شيشه است؛ مصرف شيشه مساوي است با جنوان رواني.
16- اين تبليغات دروغ را باور نکن: ترک يک روزه مواد، ترک اعتياد آسان، ترک تضميني و ترک بدون بازگشت.17- مصرف کم يا زياد، تفنني يا دائمي، محرک، مخدر يا توهم‌زا فرقي نمي‌کند! مهم اين است که بدانيم مصرف مواد به هر شکلي موجب اعتياد مي‌شود.18- آيا مي‌دانيد قدرت سرطان‌زايي حشيش پنج برابر سيگار است؟
