علت «اولوا العزم» شدن ۵ پیامبر از پیامبران خدا

یک پژوهشگر مطالعات دینی با اشاره به روایتی از امام باقر(ع) درباره سرّ اولوا العزمی برخی از پیامبران(ع) گفت: این انبیاء و رسولان در موضوعی خاص از سایرین سبقت گرفتند.

احسان عبادی، پژوهشگر مطالعات دینی و مهدوی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا با اشاره به روایتی از امام محمدباقر(ع) درباره علت نامیدن پنج نفر از رسولان الهی به اولوا العزم گفت: یکی از صفاتی که خداوند به پنج رسول برتر خود اختصاص داده است، اولوا العزم است. در آیه 46 احقاف خداوند خطاب به پیامبر(ص) می‌فرماید: «فَاصْبِرْ كَمَا صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ؛ مانند رسولان اولوا العزم صبر پیشه کن». امام محمد باقر(ع) در روایتی با اشاره به علت نامیدن پنج نفر از رسولان الهی به اولوا العزمی فرمود: «فَثَبَتَتِ الْعَزِیمَةُ لِهَؤُلَاءِ الْخَمْسَةِ فِی الْمَهْدِی؛ عزم این پنج نفر نسبت به مهدی به اثبات رسید‏» این روایت را شیخ کلینی در صفحه هشت از جلد اول الکافی  نقل کرده است. در سایر کتب روایی مثل بصائر الدرجات نیز وجود دارد. 

یکی از وظایف پیامبران(ع) معرفی اهل‌عترت(ع) به قومشان بود
وی در این باره ادامه داد: این ماجرا به عالم میثاق یعنی زمانی که خداوند از خلایق نسبت به یاری اهل‌بیت(ع) عهد گرفت، باز می‌گردد که در این بین انبیاء و رسولان از سایرین سبقت گرفتند.  لذا یکی از کارهایی که انبیاء در زمان خویش انجام دادند، معرفی این انوار مقدس به اقوامشان بود. در این باره خداوند در یکی از آیات قرآن می‌فرماید: «وَ إِذْ قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْكُم مُّصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ یَأْتِی مِن بَعْدِی اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جاءَهُمْ بِالْبَیِّناتِ قالُوا هذا سِحْرٌ مُبینٌ؛ و ( به یاد آورید ) هنگامی را که عیسی بن مریم گفت: «ای بنی اسرائیل! من فرستاده خدا به سوی شما هستم در حالی که تصدیق کننده کتابی که قبل از من فرستاده شده [ تورات ]هستم و بشارت‌دهنده به رسولی که بعد از من می آید و نام او احمد است!» هنگامی که او [ احمد ] با معجزات و دلایل روشن به سراغ آنان آمد ، گفتند: «این سحری است آشکار». (صف، 6)

پیامبران در عصر رجعت اهل‌بیت(ع) را یاری می‌کنند
این پژوهشگر مطالعات مهدوی با بیان اینکه ممکن است سؤال شود انبیاء چگونه اهل‌بیت(ع) را یاری خواهند کرد، افزود: در اینجا موضوع رجعت پیامبران موضوعیت پیدا می‌کند. اهل‌بیت(ع) ذیل آیات متعدی از قرآن  به بازگشت پیامبران در دوره‌ای از آخرالزمان یا پس از ظهور برای یاری امام زمان(عج)  اشاره کرده‌اند. روایات رجعت و بازگشت پیامبران و خوبان بشریت به قدری زیاد است که شاید بتوان گفت بیشترین روایات موضوعی اهل‌بیت(ع) را به خود اختصاص داده است که متأسفانه در جامعه دینی و مراکز علمی اسلامی ما مورد توجه جدی قرار نمی‌گیرد. 

با مطالعه سیر زندگی انبیاء(ع) بخشی از معمای ظهور حل می‌شود
عبادی با اشاره به اینکه با توجه به روایتی که از امام محمدباقر(ع) درباره عزم پیامبران نسبت به مهدویت بیان شد، می‌توان مصداق این عزم را علاوه بر زمان رجعتشان در عصر خود پیامبران هم یافت، گفت: به عنوان نمونه موسی(ع) به عنوان یکی از رسولان صاحب عزم یا به تعبیر قران «اولوالعزم من‌َ الرسل» شیوه حرکت مردم به سوی أرض موعود یا حرکت قوم از ظلمت فرعونیان به سوی سرزمین نور را به آیندگان آموخت. خداوند در آیه‌ای از قرآن می‌فرماید: «وَ لَقَدْ أَرْسلْنَا مُوسی بِئَایَتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَک مِنَ الظلُمَتِ إِلی النُّورِ..؛ ما موسی را با نشانه‌های خود فرستادیم و (گفتیم) قوم خود را از ظلمات به سوی نور خارج». رفتارشناسی موسی(ع) در قبال موضوعات اجتماعی عصر خویش، بخشی از معمای سرزمین ظهور را برایمان آشکار می‌کند. نکته جالب توجه آن است که پیامبر(ص) در حدیثی فرمود قوم من قدم در جای قدم بنی‌اسرائیل می‌گذارند. لذا مشاهده می‌کنیم بیشترین آیات قرآن به ماجرای موسی(ع) و قوم بنی‌اسرائیل اختصاص دارد. 

^{رفتارشناسی موسی(ع) در قبال موضوعات اجتماعی عصر خویش، بخشی از معمای سرزمین ظهور را برایمان آشکار می‌کند. نکته جالب توجه آن است که پیامبر(ص) در حدیثی فرمود قوم من قدم در جای قدم بنی‌اسرائیل می‌گذارند. لذا مشاهده می‌کنیم بیشترین آیات قرآن به ماجرای موسی(ع) و قوم بنی‌اسرائیل اختصاص دارد.} 

عدم رویکرد قرآنی به مهدویت ضعف مجموعه‌های مهدوی کشور
وی با انتقاد از فعالیت‌های برخی مؤسسات و بنیادهای مهدویت سطح کشور نسبت به عدم رویکرد قرآنی به بحث مهدویت گفت: در مطالعات خود نیاز داریم یک بار با رویکرد مهدویت از عصر حضرت آدم(ع) تاکنون را از منظر قرآن مورد بررسی قرار دهیم. یعنی نیاز است یک بار از منظر رفتارشناسی و یک بار از منظر دشمن‌شناسی تاریخ بشریت را مطالعه کنیم. یکی از بزرگ‌ترین ضعف‌های اساتید و مراکز مهدویت، عدم رویکرد قرآنی به مهدویت و امر ظهور است. حتی در آثار خود جایگاهی برای پیامبران الهی در نظر نگرفته‌اند. در حالی که خداوند در قرآن را دعوت به اقتدا از هدایت انبیاء کرده و فرموده است: «أُولئِكَ الَّذینَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ؛ آن‌ها کسانی هستند که خداوند هدایتشان کرده است، پس به هدایت آنان اقتدا کنید» (انعام،90) وقتی کتب مهدوی را مرور می‌کنیم، گویی اصلاً انبیاء(ع) هیچ نقشی در قبال مهدویت انجام نداده‌اند در حالی که امام باقر(ع) به ما یک شاه‌کلید داد و فرمود علت اولوالعزمی پیامبران، عزم در قبال مهدویت بود.