خانه پدری امام خمینی (ره) در خمین یکی از بناهای زیبا و مثال زدنی دوره قاجاریه در بافت تاریخی خمین به‌شمار می‌رود این خانه زیبا و بزرگ نمونه‌ای از معماری خانه‌های ایران است با این خانه زیبا آشنا شوید.
شهرستان خمین یکی از شهرستان‌های استان مرکزی ایران است. این شهرستان از دو بخش به نام‌های مرکزی و کمره تشکیل شده‌است. شهر خمین مرکز این شهرستان است.
خُمین را برخی عربی‌شده هُمایون می‌دانندولی این واژه درست نیست. بر پایه اسطوره‌های ایرانی این شهر به دست همای دختر بهمن ساخته شد، برخی نیز آن را برگرفته از نام «خمیهن» که واژه‌ای فارسی اوستایی است. ریشۀ نام «خُمین» واژه «هو مَئیثَن» یا «خو مَئیثَن» به معنای «میهن خوب» است. (خمیهَـن) یا همان خمین امروزی و (خـُرمِیثـَن) روستایی در بخارا نیز است، این دو واژه نیز از همین ریشه‌اند .خرمیثن (خور میهن) به معنی خورشید میهن است .
بیت پدری امام که درحاشیه شمالی رودخانه خمین در محله قدیمی سرپل قرار دارد، میراث تاریخی با ارزشی است که مورد بازدید خیل عظیمی از ایرانگردان و جهانگردان است و بدون تردید در آینده نیزمشتاقان بسیاری را به خود جلب خواهدکرد. این خانه از بناهای دوره قاجار است و حدود۱۵۰ سال قدمت دارد. معماری این بنا نیز همانند معماری خانه های ایران متناسب با اقلیم خمین واستان مرکزی ساخته شده است و مصالح اصلی به کار رفته در آن نیز ازخشت ،گل و چوب است. متاسفانه برج جنوبی بنا طی سالیان گذشته از بین رفته است.
تاریخچه بنا
این بنا توسط پدربزرگ حضرت امام، مرحوم حاج سید احمد درسال ۱۲۵۵ قمری از شحصی به نام محسن خان به قیمت ۹۰ تومان خریداری شده است. برادر بزرگ حضرت امام در خاطراتشان نقل کرده‌اند، این خانه پناهگاه مردم در روزهای ناخوش حمله یاغیان به خمین بوده است.
در هنگام یورش یاغیان به دلیل بزرگ بودن و وجود بخشهای مختلف همه دراین خانه اجتماع کرده و زنان وکودکان در اتاق‌های متعدد بیتوته می‌کردند ومردان بر بالای برج‌ها از حریم قلعه دفاع می‌کردند و مهاجمان را به عقب می راندند.
پدر بزرگ و پدر حضرت امام هر دو از روحانیون محترم و تفنگدار بودند. حضرت امام یکی دوبار در سخنان خویش هم اشاره فرمودند که به همراه برادرشان از فراز این برج‌ها به سوی اشرار نشانه می رفتند و تیرمی انداختند. پدر امام - مرحوم حاج سید مصطفی - در همین خانه متولد شد.
امام و دو برادر و سه خواهرشان نیز در همین خانه متولد شدند و در همین خانه نیز برخی دروس مقدماتی را آموختند. حضرت امام در سن ۱۹ سالگی این خانه را برای ادامه تحصیل ترک کردند و به اراک و سپس به قم عزیمت نمودند، لیکن همچنان به این خانهی پدری رفت و آمد می کردند.
خانهی تاریخی خانواده حضرت امام (ره) علاوه بر جاذبه‌های تاریخی و سیاسی ، از نظر معماری نیز در خور تامل و توجه است و همین ویژگی آن نیز می تواند به عنوان یک عامل مهم در برنامه ریزی توسعه جهانگردی منطقه موثر واقع شود.
مشخصات معماری
این بنای تاریخی حدود ۲۵۰۰ متر مربع مساحت دارد و شامل ۵بخش؛ حیاط اندرونی، حیاط بیرونی، حیاط دارای شبستان، حیاط موروثی امام (ره) و واحدهای ارتباطی و خدمات است.
حضرت آیت الله خمینی (ره) در یکی از اتاق‌های حیاط دار شبستان این خانه پا به عرصه گیتی گذاشت. این خانه در ابتدا دارای ۲ درب ورودی خروجی بود اما بعدها بر حسب ضرورت ۵ ورودی دیگر با آن اضافه شد. از خصوصیات این خانه، ارتفاع سطح خانه نسبت به کف حیاط آن است. به طوری که دیگر قسمت‌های مسکونی آن روی مصطبه (کرسی) قرار گرفته‌اند.
نوع مصالح ساختمانی این خانه در ابتدا، گل و خشت بوده ولی نما و روکش برخی از قسمت‌ها از جنس سنگ است.
جلوخان هایش که بخش نسبتا وسیعی است به صورت فرو رفتگی در کنار مسیر و در جلوی در اصلی قرار دارد و در اصلی این خانه در پیش خان قرار دارد و این در دو لنگه بوده و هر لنگه متشکل از چند ردیف تخته ضخیم طولی است.
پس از عبور از ورودی که درکنار یکی از اتاقها قرار دارد وارد فضایی کاملا سربسته به نام هشتی می شویم که یک هشت ضلعی کامل است و بعد از هشتی در راهرویی طویل و کم عرض و تاریکی قرار می‌گیریم که به آن دالان می گویند.
این خانه نیز مانند سایر خانه‌های ایرانی در شهر‌های مختلف، سلسله مراتبی جهت ورود به فضای باز حیاط دارد ودالان مانع ورود ناگهانی به فضای داخل عمارت است. وجودحوض و عنصر آب در کنار ساختار معماری بنا یکی دیگر از ویژگی‌های معماری ایرانی بوده که در این خانه نیز به چشم می‌خورد به طوری که در هر چهار حیاط آن وجود حوض‌های دایره شکل و هشت ضلعی و در یکی از حیاط‌ها حوضی به شکل قلب فضایی بسیار زیبا و دل انگیز را ایجاد کرده است.
این خانه علاوه بر اینکه منزل شخصیت بسیار مهم در تاریخ کشورمان است خود نیز دارای جذابیت‌های معماری و فضایی زیبا و ساده‌ایست که هر بازدید‌کننده‌ای را در فضاهای مختلف خود به آرامش و لذت عمیقی فرو می‌برد.
خانه حضرت امام خمینی (ره) در سال ۱۳۷۵ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۷۴۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. اگر چنانچه به شهرستان خمین سفر کردید از این خانهی زیبا نیز دیدن کنید.
