صبر، انسان سازست

صبر بر سه گونه است: صبر در برابر مصیبت، و صبر در برابر اطاعت، و صبر در برابر گناه.

صبر، انسان سازست

بی تردید زندگی سرشار از ناملایمات و رخدادهای گوناگون است و فرسایش و میرش و درد و رنج در ذات زندگی نهفته است و غم و رنج چاشنی زندگی است. کمبود و نبود در زندگی ها همواره وجود دارد، خواسته ها هیچ گاه بی کم و کاست و دلبخواه انجام نمی پذیرد و ...

در برابر این نوسان ها و رویدادهای رنج آور و ناخواسته، آدمی دو راه در پیش دارد:

1- بردباری و تاب آوردن و سنگ زیرین آسیا بودن

2- بی تابی و از میدان رمیدن و بی صبری

روشن است که بردباری صرفنظر از این که مقاومت و توان انسان را بالا می برد و او را آسیب ناپذیر می سازد و رویدادهای تلخ و غمبار را به دست گذر زمان می سپارد و پیروزی را نصیب می سازد؛ زندگی را آسان می کند و سستی و افسردگی را کنار می زند و سرانجام زمینه فزونی قدرت و مقاومت می گردد و این زیربنای اساسی کامیابی است.

در بعد خدایی و آخرتی نیز صبر پاداش هایی بزرگ و جاودان دارد. در آیات قرآن و احادیث معصومان (علیهم السلام) از پاداش های خدایی و آخرتی و بزرگ صبوری سخن رفته است و شاید کمتراخلاق و سرشتی بدین پایه ستایش شده باشد.

در بعد خدایی و آخرتی صبر پاداش هایی بزرگ و جاودان دارد

زیر و بم ها و ناکامی ها و درد و رنج های زندگی همه عواملی است که به انسان توانمندی، قدرت معنوی و روحی می بخشد و انسان را در پست و بلند زندگی آسیب ناپذیر و استوار می سازد و همین مایه دریافت پاداش بزرگ خدایی می گردد. از این رو در قرآن کریم آمده است که از «صبر» کمک بگیرید: «...استعینوا بالصبر...»؛ از صبر یاری بجویید...[1]

صبر بر خلاف تصور ظاهری از آن، سه قلمرو دارد:

1- صبر در ناملایمات

2- صبر برای انجام تکلیف ها و مسئولیت ها

3- صبر در برابر دست یازیدن به گناه

این هر سه صبر، سازنده و تکامل بخش انسانی است و هریک به گونه ای ابعاد کیان انسانی را شکوفا می سازد و به او برتری و تعالی می بخشد. پیامبر (ص) می فرماید: «صبر بر سه گونه است: صبر در برابر مصیبت و صبر (برای انجام تکلیف) در برابر اطاعت و صبر در برابر (جاذبه های) گناه.[2]

صبر بر سه گونه است: صبر در برابر مصیبت، صبر در برابر اطاعت و صبر در برابر (جاذبه های) گناه

روشن است که راهی برای پیشرفت و تکامل انسانی جز این سه راه وجود ندارد.

امام علی (ع) می فرماید: «صبر در برابر (هجوم) شهوت عفت است و در برابر (طغیان) خشم شجاعت است و در برابر (لذت های) گناه پرهیزگاری است.»[3]

به راستی آن گاه که حقوق مالی چون خمس، زکات و دیگر مسئولیت های مالی چون سیر کردن گرسنگان پیش می آید، باید انسان همتی بلند داشته باشد و از اخلاق خدایی صبر و شکیبایی مدد گیرد، تا بتواند حقوق مالی خویش را ادا کند و دلبستگی ها مانع او نگردد و خویش را از آنچه رنگ تعلق پذیرد آزاد سازد.

امام علی (ع) می فرماید: «هر کس خدا به او ثروتی دهد، باید برای خویشاوندان خود هزینه کند و از آن به بینوایان و بدهکاران بدهد.... و در راه ادای حقوق مالی صبر پیشه کند، چنانکه در برابر پیشامدهای ناگوار شکیبایی می ورزد برای رسیدن به پاداش (خدایی)....»[4]

منبع: کتاب سخنان حضرت فاطمه (ع)، محمد حکیمی

پی نوشت ها:

[1] . بقره،153.

[2] . کافی، 2/91.

[3] . میزان الحکمه، 6/2972.

[4] . نهج البلاغه،432، خطبه142.