ویژگی های خانواده مقتدر

منظور از خانواده مقتدر، سالم و یا دموکرات، خانواده ای است که کودک را به شیوه ای که در نظر او اطمینان بخش و قاطع است، آزاد می گذارند

۱۴ دی ۱۳۹۸ 25 55.9 KB 2 0

ویژگی های خانواده مقتدر

منظور از خانواده مقتدر، سالم و یا دموکرات، خانواده ای است که کودک را به شیوه ای که در نظر او اطمینان بخش و قاطع است، آزاد می گذارند. در چنین خانواده ای فرزند به استقلال و آزادی فکری تشویق می شود، در حالی که نوعی محدودیت و کنترل از سوی والدین نیز بر او اعمال می گردد. در این خانواده ها اظهار نظر و ارتباط کلامی وسیعی در تعامل کودک و والدین وجود دارد؛ گرمی و صمیمیت که اساس برقراری ارتباط است به شیوه ای منطقی و عقلانی اظهار می شود.

در این خانواده ها اظهار نظر و ارتباط کلامی وسیعی در تعامل کودک و والدین وجود دارد.

از ویژگی های تربیتی این نوع خانواده (تربیت مقتدرانه) این است که هر یک از اعضای خانواده به تناسب امکان و توان خود، در تعیین و انتخاب اهداف و تلاش برای دست یابی به آن ها شرکت دارند.همچنین در این شیوه تربیتی، هم خوانی، بین انتظارات والدین و توانایی های فرزندان از اهمیت فراوانی برخوردار است.

یکی دیگر از ویژگی های خانواده مقتدر، انضباط همراه با رفتار خودمختارانه است. والدین هرگاه کودک را از چیزی منع کنند یا از وی انتظاری خاص داشته باشند، مسأله را به خوبی برای او تبیین می کنند و دلیل آن را ارائه می دهند. در این صورت، اگر فرزندان در کارهای خود کوتاهی کنند یا برخلاف آنچه که از سوی خانواده تعیین شده، عملی انجام دهند، تمام اعضای خانواده در تعیین مجازات او شرکت می کنند. برای تعیین مجازات به مقرراتی استناد می شود که افراد از قبل در این باره وضع کرده اند و حال، وقت آن رسیده که آن مقررات به کار گرفته شود. برای جلوگیری از ارتکاب رفتارهای نابهنجار و نادرست از سوی فرزندان، والدین در هر مورد می کوشند که فرزندان را متوجه آثار اعمال خود سازند و به آن ها کمک کنند تا خودشان اعمال خویش را اداره کنند. بنابراین برای اجرای انضباط در خانه و اجتماع، خودکنترلی، جانشین دیگرکنترلی می شود.

ویژگی مهم تربیت مقتدرانه، روش زندگی در این نوع تربیت است. روش زندگی این خانواده، بر اساس مشورت و پیروی از مبنای عقلی و مصلحت اندیشی انتخاب می شود. در شیوه تربیتی والدین مقتدر، آزادی یا محدودیت مطلق وجود ندارد؛ بلکه معیار رابطه والدین و فرزندان آزادی نسبی و متعادل و همچنین انضباط هدایت شده ای خواهد بود که فرصت کافی برای اظهار نظر به فرزندان می دهد تا مشکلات و خواسته های خود را با والدین شان در میان گذارند. در چنین فضایی، فرزندان می توانند آزادانه عقیده خود را بیان کنند و هنرها و مهارت های بالقوه خویش را بروز دهند و در نتیجه از امنیت روانی کافی برخوردار شوند.

روش زندگی این خانواده، بر اساس مشورت و پیروی از مبنای عقلی و مصلحت اندیشی انتخاب می شود.

به طور خلاصه می توان اساس آموزش و پرورش در خانواده های مقتدر را به ترتیب ذیل بیان کرد:

- اعضای خانواده، صلاحیت اظهار نظر درباره مسائل و مشکلات مربوط به خود را دارند.

- همه افراد خانواده حق دارند در تصمیماتی که درباره آنان یا کارشان گرفته می شود، دخالت کنند و در عین حال مسئولیت دارند که در تصمیم گیری ها و انجام وظایف، عاقلانه، مطابق با مصالح خانواده و طبق قوانین پذیرفته شده عمل کنند.

- روش عقلایی در تمامی جنبه ها و شئون زندگی این خانواده دیده می شود.

- اساس این نوع زندگی بر همکاری و همیاری است.

- افراد خانواده سرزنده و با محبت هستند و همه رفتار و اعمال آنان از ثبات برخوردار است.

- روابط افراد خانواده با یکدیگر از هماهنگی و صداقت برخوردار است و با لحنی صمیمانه با یکدیگر سخن می گویند.

- در این نوع خانواده، پدر و مادر مدیر یا رهبر خانواده هستند، نه رئیس یا ارباب خانواده به گونه ای که فرزندان از آن ها بترسند.

- آنچه والدین به فرزندان خود می گویند یا توصیه می کنند خود نیز به آن عمل می کنند؛ یعنی بین رفتار و گفتار آن ها مطابقت کامل وجود دارد.

- اعضای خانواده می توانند بدون ترس از اینکه مورد قضاوت، سرزنش، تمسخر و انتقاد قرار گیرند درباره هر موضوعی با یکدیگر صحبت و درد دل کنند.

- افراد خانواده برای کارهای خود برنامه ریزی می کنند و اگر در اجرای برنامه های خود با مشکلی مواجه شوند، انعطاف پذیرند و به سادگی خود را با آن تطبیق می دهند. در نتیجه توانایی حل و فصل بیشتر مشکلات زندگی خود را دارند.

- اگر یکی از افراد خانواده مرتکب اشتباهی شد و ناخواسته خسارتی ایجاد کرد، پدر و مادر و سایر بزرگ ترها به جای آنکه وی را مورد سرزنش قرار دهند، در کنار او قرار می گیرند تا از او حمایت کنند. این رفتار باعث می شود تا فرزند، بر احساس ترس یا گناه خود غلبه کند و از اشتباه خود درس بگیرد.

اساس این نوع زندگی بر همکاری و همیاری است.

پیامدهای شیوه تربیت مقتدرانه بر تربیت فرزندان

این شیوه تربیتی، آثار مثبت فراوانی بر تربیت فرزندان دارد که به بعضی از مهم ترین آن ها اشاره می شود:

- به سبب احترامی که والدین مقتدر به کودک خود می گذارند، روحیه استقلال و اعتماد به نفس را در او تقویت می کند و به رشد سالم شخصیت وی کمک می کنند. این امر، باعث محبوبیت کودک در میان همسالانش می شود و به تدریج، استعداد او در پذیرش و ایفای نقش رهبری و مدیریت شکوفا خواهد شد.

- بر اساس بررسی های روان شناسان اجتماعی، افرادی که در دوران کودکی از آزادی مناسبی برخوردار بوده اند و به آن ها احترام گذاشته شده است، در بزرگسالی با ناروایی ها مخالفت کرده اند و به اصلاحات بزرگ اجتماعی توفیق یافته اند؛ در چنین افرادی معمولاً جنبه های خلاقیت نیرومند است و آنان از دنیا و عمر خود لذت بیشتری می برند.

- وقتی فرزندان بتوانند با والدین و دیگر اعضای خانواده خود، در یک فضای عاطفی متعادل زندگی کنند، در مدرسه و دیگر مکان های آموزشی و غیرآموزشی می توانند با معلم و همکلاسی های خود ارتباط عاطفی و اجتماعی صحیحی برقرار کنند. آنان می توانند با دوستان و همسالان خود همکاری و همفکری داشته باشند، به آن ها و عقایدشان احترام بگذارند و به هیچ وجه درصدد تجاوز به حریم دیگران نباشند.

در سایه چنین شیوه تربیتی، توان مندی ها و استعدادهای کودکان هدر نمی رود؛ بلکه در جهت و هدفی معین هدایت می شود و والدین می توانند نیروهای بالقوه موجود در فرزندان خود را به سمت دست یابی به رشد و کمال مطلوب شوق دهند. چنین فرزندانی معمولاً خویشتن دار، کارآمد و متکی به خود بار می آیند.

در سایه چنین شیوه تربیتی، توان مندی ها و استعدادهای کودکان هدر نمی رود.

- خودداری بچه های والدین مقتدر از اعمال ناشایست، به سبب ترس از والدین یا تنبیه و سرزنش نیست، بلکه علت اساسی آن رعایت قوانین و مقررات اجتماعی و اخلاقی و احترام به دیگران و التزام عملی به هنجارهای اجتماعی و خانوادگی است.

- کودکانِ والدین مقتدر، به هنگام اشتباه، دچار ناامنی روانی نمی شوند؛ زیرا مطمئن هستند که راهنمایی و هدایت والدین مقتدر به یاری شان می شتابد و برای رفع اشتباه به آن ها کمک می کند که بار دیگر مرتکب این خطاها نشوند.

- کودکانی که پرورش یافته والدین مقتدر هستند، هماهنگی کامل بین رشد اخلاقی، اجتماعی، روانی، عاطفی و شخصیتی آن ها وجود دارد و این هماهنگی سبب شکل گیری منش و خلقیات مثبت در آنان می شود، چنین کودکانی از خودمحوری به قانون محوری می رسند.

- در چنین کودکانی شادابی، نشاط و رضایت درونی ناشی از اعطای آزادی متعادل موجب شجاعت، جرأت، غلبه بر خودخواهی و خودمداری، مقابله با مشکلات و دشواری های زندگی می شود و در نهایت عامل حرکت و فعالیت در جهت رشد و پیشرفت است.

- از ویژگی های کودکانی که با شیوه تربیتی مقتدرانه تربیت شده اند، این است که رفتارهای هدفمند و پیشرفت گرا دارند.[1]

منبع: کتاب فرزندانی برای آینده: آشنایی با شیوه های تربیت کودک، ص150-146.

پی نوشت ها:

[1]. روان شناسی رشد (2) با نگرش به منابع اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ص881-870.

• سبک زندگی
• خانواده موفق
• تربیت مقتدرانه