گذرى بر زندگى امام محمد باقر (ع )

ويژگيهاى زندگى امام باقر (ع)

امام محمّد باقر (عليه السلام ) در بين برادرانش ، خليفه و جانشين پدرش امام سجّاد (عليه السلام ) بود و بعد از او به مقام امامت رسيد.

امام باقر (عليه السلام ) در فضايل انسانى و علم و پارسايى ، بر همه برادرانش برترى داشت و نامش در ميان شيعه و سنّى ،از همه آنان بلندتر بود و در مقامهاى معنوى از همه بزرگتر و ارجمندتر بود.

در ميان فرزندان امام حسن و امام حسين (عليهماالسلام ) از هيچ كس مانند امام باقر (عليه السلام ) علم دين ، آثار، روايات ، علوم قرآن و انواع فنون و آداب ، آشكار نشد.

باقى ماندگان از اصحاب رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ) و بزرگان تابعين و رؤ ساى فقها و دانشمندان مسلمين ،اركان دين و احكام اسلام را از آن حضرت نقل كرده اند و او در فضل و دانش ، نشانه عظيم علما و دانشمندان بود به طورى كه در اين راستا، ضرب المثل همه شده بود، نويسندگان و شاعران در وصف او، نثرها نوشته اند و شعرها سروده اند.

((قرظى )) (يكى از شاعران ) مى گويد:

يا باقِرَ الْعِلْمِ لاَِهْلِ التُّقى

وَخَيْرُ مَنْ لَبّى عَلَى الاَْجْبُلِ

((اى شكافنده و آشكار كننده علم براى پرهيزكاران ! و اى برترين انسانى كه برفراز كوهها(ى حجاز) لَبّيك گفتى !)).

و مالك بن اعين جهنى (شاعر ديگر) در تمجيد آن حضرت مى گويد:

اِذا طَلَبَ النّاسُ عِلْمَ الْقُرآنِ

كانَتْ قُرَيشُ عَلَيهِ عَيالاً

وَاِنْ قِيلَ اَيْنَ بْنُ بِنْتِ النَّبِىِّ

نِلْتَ بِذاكَ فرُوعاً طِوالاً

نُجُومَ تُهَلِّلْ لِلْمُدْ لِجِينَ

جِبال تُورِثُ عِلْماً حِبالاً

يعنى :

((هرگاه مردم به كسب دانش قرآن بپردازند، قريشيان جيره خوار (سفره علم ) امام باقر (عليه السلام ) هستند و اگر گفته شود پسر دختر پيامبر (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ) در كجاست ؟

با اين جستجو به شاخه هاى بلند (علم و دين كه وجود امام باقر (عليه السلام ) سرشار از آن است ) دست يافته اى ، شاخه هايى به بلنداى ستارگانى كه نوربخش ‍ روندگان شب هستند و به بلنداى كوههايى كه دانش بسيار از آنها سرازير گردد)).

ابلاغ سلام پيامبر (ص ) به امام باقر (ع)

امام باقر (عليه السلام ) به سال 57 هجرى (سوم صفر يا آغاز ماه رجب ) در مدينه متولّد شد و به سال 114 هجرى (هفتم ذيحجّه ) در سنّ 57 سالگى در مدينه از دنيا رفت .

نسبت او، هم از ناحيه پدر و هم از ناحيه مادر به هاشم (جدّ دوّم رسول خدا( صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ) مى رسد و هم از دوطرف به اميرمؤ منان على (عليه السلام ) مى رسد (زيرا مادرش ((اُمّ عبداللّه )) دختر امام حسن مجتبى (عليه السلام ) بود) پس او هم هاشمى است و هم علوى . قبر شريفش در بقيع (واقع در مدينه ) مى باشد.

امام صادق (عليه السلام ) مى گويد:

پدرم فرمود: نزد جابر بن عبداللّه انصارى (صحابى بزرگ ) رفتم سلام كردم و او جواب سلام مرا داد و سپس گفت :((تو كيستى ؟))

(اين در وقتى بود كه جابر نابينا شده بود)

گفتم :((محمّد بن علىّ بن حسين هستم )).

گفت : پسر جان ! نزديك بيا،

نزديك او رفتم ، دستم را بوسيد و سپس خم شد كه پايم را ببوسد من كنار رفتم و نگذاشتم .

سپس گفت :((رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ) به تو سلام رساند)).

گفتم :((سلام و رحمت و بركات خدا بر رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ) باد، او چگونه به من سلام رساند؟!)).

جابر گفت :((روزى به حضور رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ) رفتم ، به من فرمود:

اى جابر! شايد تو زنده بمانى تا با مردى از فرزندان من ملاقات كنى كه محمّد بن على نام دارد)).

((يَهِبُ اللّهُ لَهُ النُّورَ وَالْحِكْمَةَ فَاقْرَاءْهُ مِنِّى السَّلامُ؛ خداوند نور و حكمت به او ببخشد، سلام مرا به او ابلاغ كن )).

دلايل امامت امام باقر (ع)

1 - در وصيّت اميرمؤ منان على (عليه السلام ) به فرزندانش ، نام امام باقر (عليه السلام ) آمده و به او سفارش شده است .

2 - مطابق روايات (كه يك نمونه آن در جريان جابر، ذكر شد) رسول خدا( صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ) نام او راذكر كرده و به عنوان ((باقرالعلوم )) (شكافنده علوم ) ياد نموده است .

3 - در ((حديث لَوْح )) مطابق نقل علماى شيعه ، آمده است كه جبرئيل آن را از بهشت به حضور رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ) آورد و رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ) آن را به فاطمه - سلامُ اللّه عَلَيْها - داد و در آن ((لَوْح )) نام همه دوازده امام (عليهم السلام ) نوشته شده است و در آن نام ((محمّد بن على )) (امام باقر) به عنوان امام بعد از پدرش ، خاطرنشان شده است .(1)

4 - نيز از علماى شيعه نقل شده است كه خداوند ((نامه مهر شده ))اى كه داراى دوازده مهر بود، براى رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ) فرستاد و به پيامبر (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ) فرمان داد كه آن را به اميرمؤ منان على (عليه السلام ) بسپارد و به او دستور دهد كه اولين مهر آن را بشكند و طبق دستورهاى آن عمل كند و هنگام مرگش ‍ آن را به فرزندنش حسن (عليه السلام ) بسپارد و به او دستور دهد مهر دوّم را بشكند و به دستورات آن عمل كند و هنگام مرگش آن را به برادرش حسين (عليه السلام ) بدهد و به او دستور دهد كه مهر سوّم را بشكند و به دستورات آن عمل نمايد و هنگام مرگش ‍ آن را به پسرش علىّ بن حسين (عليهماالسلام ) بسپارد و
به او دستور دهد كه مهر چهارم را بشكند و به دستورات آن عمل نمايد و هنگام مرگش آن را به پسرش ((محمّد بن على )) امام باقر (عليه السلام ) بسپارد و به ترتيب مذكور به او دستور دهد كه هنگام مرگش آن را به پسرش بسپارد تا به آخرين امام برسد. 5 - روايات بسيارى از اميرمؤ منان و امام حسن و امام حسين و امام سجّاد (عليهم السلام ) نقل شده است كه به امامت امام باقر (عليه السلام ) بعد از پدرش صراحت دارد.

6 - و روايات بسيارى را ساير راويان در فضايل آن حضرت نقل كرده اند كه ذكر آنها به طول مى انجامد و در اين كتاب كه بنايش بر اختصار است ، به همين مقدار مذكور كه بيانگر معانى همان روايات است ، كفايت مى شود.


مدّت امامت امام باقر (عليه السلام ) و عهده دارى و خلافت آن حضرت بر شؤ ون مردم بعد از پدرش نوزده سال ادامه يافت .

 

پاورقی:

1- اين حديث از آغاز تا پايان ، در اصول كافى ، ج 1، ص 525 آمده است .

گفتارى از بزرگان در شأن امام باقر (ع)

1 - ((عبداللّه بن عطاء مكّى )) مى گويد:

((دانشمندان و بزرگان علم را نديده ام كه پيش ‍ هيچ كس كوچكتر از آن جلوه كنند كه در نزد امام باقر (عليه السلام ) آنگونه جلوه مى كنند)). (1)
و من خودم ((حكم بن عيينه )) را ديدم كه با آن مقام ارجمندى كه در نزد مردم داشت ، همانند كودكى كه در مقابل معلمش بنشيند، در حضور امام باقر (عليه السلام ) مى نشست .

2 - ((جابر بن يزيد جُعْفى )) (كه از اصحاب بزرگ امام باقر (عليه السلام ) بود) وقتى كه مطلبى را از آن حضرت نقل مى كرد، تعبيرش چنين بود:

((حَدَّثَنِى وَصِىُّ الاَْوْصِياءِ وَوارِثُ عُلُومِ الاَْنْبِياءِ مُحَمَّدَ بْنِ عَلِىِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَلَيهِمُالسّلامُ)).

((وصىّ اوصيا و وارث دانشهاى پيامبران ، محمّد بن على بن حسين (عليهم السلام ) براى من حديث كرد)).


فرزندان امام باقر (ع)

امام باقر (عليه السلام ) داراى هفت فرزند بود كه عبارتند از:
1 - ابوعبداللّه جعفر بن محمّد (امام صادق (عليه السلام ) ).
2 - عبداللّه (مادر اين دو ((اُمّ فروه )) دختر قاسم بن محمّد بن ابى بكر است).
3 - ابراهيم .
4 - عبيداللّه (اين دو در زمان كودكى از دنيا رفتند، مادرشان ((اُمّ حكيم )) دختر اسيد بن مغيره ، ثَقَفى است).
5 و 6 - على و زينب كه مادرشان ، امّ ولد بود.
7 - اُم سَلَمه . كه مادرش ، امّ ولد بود.
و در باره هيچيك از فرزندان امام باقر (عليه السلام ) كسى اعتقاد به امامت نداشته ،

جز در مورد جعفر بن محمد (امام صادق (عليه السلام ) ).

ضمنا بايد توجّه داشت كه عبداللّه برادر امام صادق (عليه السلام) به فضايل و نيكى شهرت داشت .(2)


 

خیلی خوب بود مرسی.