گنبد بى‌بى شهربانو
در دامنهٔ جنوبى کوه رى که به گنبد بى‌بى شهربانو مشهور است، در جنوبى‌ترين حد قصران، بقعه‌اى است با گنبد مينايى رنگ. اين بنا به روايتى، محل آرامگاه مادر حضرت سجاد امام چهارم عليه‌‌السلام و دختر يزدگرد سوم ساسانى است. در مقابل اين بقعه بر دامنهٔ شمالى کوه، قلعهٔ زردشتيان (برج خاموشي) واقع است که در زمان‌هاى گذشته پيروان زردشت مردگان خود را در آن قرار مى‌دادند. در قسمت غربى اين کوه – در شرق کارخانه سيمان – از قديم تا چند سال پيش چهار بناى سنگى مکعبى شکل قرار گرفته بود که وسط آن‌ها حفره‌اى خالى وجود داشت. اين بناها که در سال‌هاى گذشته به دست سنگ فروشان سودجو خراب شده است، بى‌گمان استودان زردشتيان شهرستان بود. جايى که در آن استخوان مرده‌هاى خود را براساس آموزه‌هاى ونديداد اوستا مى‌گذاشتند. در جنوب شرقى اين بقعه استودان بزرجوميد، بر فراز تپه نقاره‌خانه واقع شده است. مشخصات بنا چنين است: محوطه‌اى به طول ۳۳ متر (شمالى – جنوبي) و عرض ۲۲ متر (شرقى – غربي) که با ديوار سنگى بسيار قديمى محصور شده است. در سمت شمال آن سنگ طبيعى کوهستان قرار دارد. در جنوب اين محوطه نيز چند بناى محکم و استوار سنگى با پوشش‌هاى گنبدى شکل از سنگ و آجر ساخته شده است. در دوره‌هاى بعد با احداث ديواره‌هاى جديد، رواق‌ها، اتاق‌ها و راهروها محوطه اصلى آن را به دو صحن تقسيم کردند. گنبد بقعه از عهد ديلميان است. اکنون کهن‌ترين اثر تاريخ‌دار بقعه، صندوق روى مرقد است که تاريخ آن ۸۸۸ است و نشان مى‌دهد که شکل کنونى بنا در آن تاريخ به وجود آمده است. در اين تاريخ، رى و ناحيه‌هاى آن از جمله تهران، در تصرف خاندان آق‌قويونلو بود. درِ نفيس و منبت‌کارى بقعه از يادگارهاى زمان شاه تهماسب است. در نزديکى گنبد بى‌بى شهربانو غارى بزرگ وجود دارد و نزديک آن هم چشمهٔ آبى است در زير کوه که آب آشاميدنى بقعه و زائران را تأمين مى‌کند و منظرهٔ آن هم بسيار زيبا و جالب است. زائران به در ورودى پله‌اى که به چشمهٔ آب زيرزمينى منتهى مى‌شود دخيل مى‌بندند. در گذشته به درخت توتى که در آنجا بود نيز دخيل مى‌‌بستند. نقشه گردشگری ، نقشه راهنمای مسیر
+−
