سمنان مرکز استان سمنان، در جنوب غربی رشته‌کوه البرز و شمال دشت کویر در راه تهران به خراسان قرار دارد. در مورد این شهر حقایقی وجود دارد که در این مقاله به آن‌ها می‌پردازیم.
سمنان یکی از شهرهای ایران است که در جنوب رشته‌کوه البرز قرار گرفته است. این شهر در کنار جاذبه‌های طبیعی، جاذبه‌های تاریخی زیبایی هم دارد. سمنان یکی از شهرهایی است که پیشینه تاریخی پرماجرایی دارد و به این شهر می‌توان با دید یک شهر تاریخی پرافتخار نگاه کرد.
ارگ سمنان
سمنان از شرق با شهرهای دامغان شاهرود، از شمال به درجزین، مهدی‌شهر و شهمیرزاد و از غرب با سرخه همسایه است. فاصله آن تا تهران ۲۱۶ کیلومتر است و به راه‌آهن سراسری تهران_مشهد، متصل است و دو فرودگاه دارد. سمنان پرجمعیت‌ترین شهر استان سمنان است. آب و هوای سمنان خشک و معتدل بوده و نژاد مردم آن آریایی است و به زبان فارسی سخن می‌گویند.
در این مطلب به سراغ حقایق جالب در رابطه با این شهر رفته‌ایم، با ما همراه باشید تا بیشتر در رابطه با سمنان بدانید:
۱. در زمان شاهنشاهی ماد، سرتاسر استان سمنان امروزی جزئی از امپراتوری بزرگ ماد بود. پس از مادها کوروش بزرگ پس از تسخیر آسیای صغیر به نواحی شرقی ایران رفت و تا رود سیحون پیشروی کرد.
۲. کوروش ایالت پارت که شامل خراسان و کومش (قومس، به‌طور تقریبی استان سمنان امروزی) می‌شد را به‌علاوه سیستان (زرنگ) و خوارزم را به قلمرو خود اضافه کرد. پس از کوروش، کمبوجیه به پادشاهی رسید، بر اساس وصیت کوروش حکومت خوارزم، پارت و کارمانیا (کرمان) به عهده بردیا گذاشته شد. در این دوره، سمنان مثل پلی، سه ایالت راگا (ری)، خراسان و استرآباد (گرگان) را به هم وصل می‌کرد.
مسجد جامع سمنان
۳. بعد از حمله اسکندر مقدونی و حکومت سلوکیان، سلوکیان برای رضایت ایرانیان و عدم شورش آن‌ها، اختیارات بسیاری به ایرانیان پارتی دادند. حکمرانان پارتی هم برای راضی نگه‌داشتن مردم، شصت شهر در ایالت کومش ساختند که می‌توان به آپاما (لاسجرد کنونی از روستاهای شهرستان سرخه) و هکاتم‌پلیس (صددروازه یا دامغان کنونی) اشاره کرد. در دوره اشکانیان کومش یکی از ایالات هجده‌گانه اشکانی بود و با نام‌های کمیسن و قومیس شناخته می‌شد.
مسجد امام سمنان
۴. در عصر ساسانیان سمنان به دلیل قرار داشتن در مرکز تردد شمال و جنوب و شرق و غرب، همیشه محل کشمکش بر سر قدرت بوده است. در دوره ساسانیان و پس از اسلام محل تمرکز پایگاه‌های دولت‌های مرکزی در این ناحیه بوده است.
۵. بسیاری از بناهای به‌جامانده در این شهر مربوط به دوره غزنویان و زمان سلطان مسعود غزنوی و پس‌ازآن است که از این میان می‌توان از «منار مسجد جامع سمنان» و «بقعه پیر علمدار» اشاره کرد.
بقعه پیر علمدار،دامغان
۶. در دوره اسماعیلیان، سمنان از کانون‌های مهم این دولت بوده به شکلی که حدود ۱۵۰ قلعه در سمنان در اختیار اسماعیلیان قرار داشته است.
۷. سمنان در دوران مغول، هم چون سایر نقاط ایران از حمله و کشت و کشتار این قوم در امان نماند و متحمل خسارات جانی و مالی بسیار شد. این کشت و کشتار، در زمان تیمور لنگ نیز که از سال ۷۸۳ هجری حمله به ایران را شروع کرد، ادامه یافت.
نمای نزدیک بقعه پیر علمدار
۸. پس از ظهور و استقرار حکومت صفویان، شاه اسماعیل صفوی به سرکوب گردن کشان ولایت‌ها پرداخت. ازجمله، حاکم قلعه فیروزکوه را دستگیر کرد و به‌این‌ترتیب، ولایت فیروزکوه و خوار، سمنان و سنگسر و سرخه به تصرف صفویان درآمد.
۹. کریم‌خان زند با عنوان وکیل‌الرعایا مدت ۲۹ سال در ایران سلطنت کرد، ولی در این مدت شهرهای سمنان، دامغان، شاهرود، بسطام، سرخه را در اختیار بزرگان خانواده قاجار قرارداد. بعد از مرگ خان زند، آغا محمدخان شیراز را ترک کرد و به‌طرف کومش و دامغان رفت و با گردآوردن عده‌ای از افراد قبیله خود، سرانجام توانست به ولایت کومش (سمنان، دامغان و بسطام و سرخه و میامی) و ولایت جنوبی دریای خزر دست یابد.
بسطام
۱۰. سمنان در دوره قاجار و به‌ویژه در زمان فتحعلی‌شان (که زادگاهش سمنان بود) بسیار مورد توجه قرار گرفت. فتحعلی شاه سه برادر سمنانی‌اش را برای حکومت سمنان برگزید، اما ظلمی که او بر مردم سمنان روا کرد، درنهایت باعث قیام مردم به رهبری بزرگان و اندیشمندان و پیوستن ایشان به‌صف مشروطه‌خواهان شد.
میامی ،سمنان
۱۱. در آغاز سال ۱۳۴۰ هجری شمسی در زمان نخست‌وزیری دکتر علی امینی و وزارت کشور سپهبد عزیزی، به پیروی از سنت تاریخی، طبق تصویب‌نامه هیئت‌وزیران، ایالت کومش (سمنان، دامغان، شاهرود، بسطام و سرخه) و جنوب طبرستان یعنی سنگسر (مهدی‌شهر و شهمیرزاد و نقاط تابعه آن‌ها) از نظر تقسیمات کشوری به نام فرمانداری کل سمنان نام‌گذاری شد. مرکز حکومت آن نیز در شهر سمنان تعیین و مستقر شد.
شاهرود
۱۲. شهر سمنان ۷ محله معروف قدیمی دارد. این محله‌ها عبارت‌اند از: اسفنجان (اسپنژان)، لتیبار یا سی‌سر، شاهجو یا جهادیه کنونی، ناسار، زاوغان، کوشمغان، کدیور، عمرانکو و ملحی.
۱۳. در اطراف شهر سمنان معادن گچ، نمک، زئولیت، بنتونیت، سلستین وجود دارند. از موارد مهم منابع زیرزمینی شهر سمنان به چاه نفت خوریان دلازیان در جنوب این شهر می‌توان اشاره کرد. مواد معدنی موجود در این معادن عبارت‌اند از: سنگ گچ، نمک، سنگ‌آهن، سنگ لاشه، سنگ‌آهک، سنگ تزئینی، سنگ چینی، زغال‌سنگ، سولفات سدیم، میکا، بنتونیت، زئولیت، کائولن، بوکیست، خاک صنعتی، سیلیس، دولومیت، فلدسپات، فیروزه، سلستین، سرب، مرمریت، تراورتن، فلورین و منگنز.
معادن سمنان
۱۴. سمنان از آغاز دهه ۱۳۵۰ تا امروز، مرکز فضایی ایران بوده است. سازمان صنایع هوافضا در ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی سمنان دارای پایگاه هوایی و در ۸۰ کیلومتری جنوب شرقی این شهر دارای پایگاه فضایی است که پرتاب ماهواره سفیر امید و دیگر ماهواره‌ها و موشک‌های دوربرد از این پایگاه و مرکز انجام می‌گیرد. از سال ۱۳۸۷ هجری خورشیدی جاده نظامی راه مواصلاتی سمنان به پایگاه‌های هوا، فضا به بلوار سفیر امید تغییر نام یافت. همچنین پایگاه فضایی سمنان از پانزده خرداد ۱۳۹۱ به نام پایگاه فضایی امام خمینی نیز نامیده می‌شود.
ماهواره سفیر امید،عکاس :وحید رضا علایی
۱۵. سمنان از گزینه‌های مهم برای انتقال پایتخت سیاسی کشور در سال ۱۳۹۲ بود.
۱۶. سمنان به دلیل موقعیت جغرافیایی محل گذر بسیاری از اقوام در طول تاریخ بوده است، ازجمله مهم‌ترین ابنیه تاریخی سمنان می‌توان به مسجد جامع سمنان، منار سلجوقی مسجد جامع، بنای دارالحکومه، مسجد امام سمنان، برج چهل‌دختران، قلعه‌های سارو، پاچنار، کوشمغان، کهن دژ و کاروانسرای سنگی اشاره کرد.
برج چهل دختران دامغان
۱۷. مسجد جامع سمنان بنایی بسیار کهن و باارزش در سمنان است. در طول زمان تغییرات و تحولات زیادی در این مسجد به وجود آمده است، اما امروز در آن آثار دوران سلجوقی و تیموری دیده می‌شود. محققان بر این باور هستند که این مسجد در قرن نخست هجری و بر روی خرابه‌های آتشکده بنا شده است. مسجد جامع سمنان در طول تاریخ ازلحاظ مذهبی، فرهنگی و اجتماعی از ارزش و اعتبار زیادی برخوردار بوده است. سبک معماری این بنا، به شیوه معماری آذری است.
مسجد جامع سمنان
۱۸. مناره مسجد جامع سمنان یکی از منارهای تاریخی ایران متعلق به دوره سلجوقیان به‌شمار می‌رود که در گوشه شمال شرقی مسجد جامع قرار دارد. ارتفاع این منار از سطح زمین ۳۱/۲۰ متر است و از روی بام به ارتفاع ۲ متر کتیبه‌ای با طرح و نقش بسیار زیبا از آجر و با خط کوفی تزئین شده است. این بنا قدیمی‌ترین منارجنبان ایران است در مرکز این منار محوری چوبی قرار دارد که با تکان دادن آن کل منار حرکت می‌کند.
مناره مسجد جامع سمنان
۱۹. اکثر اهالی سمنان به زبان فارسی سخن می‌گویند. از بین شهرهای استان تنها اهالی شهرهای سنگسر و ایوانکی فارسی‌زبان نیستند و به زبان‌های سنگسری و تاتی صحبت می‌کنند. زبان سمنانی که بومی‌ترین زبان استان است، جای خود را در مرکز استان تقریبا به فارسی داده، اما گونه‌های مختلف آن هنوز در بسیاری از شهرها و روستاها مانند مهدی‌شهر، سرخه یا لاسجرد رایج است.
