نگاهی به گردشگری در کرمان

حمام گنجعلیخان؛ شاهکاری از هنر معماری و سنن کرمان

کرمان - حمام گنجعلیخان شاهکار معماری صفوی و تلفیقی از هنر معماری کهن و سنن تمدن کارمانیا است و به عنوان یکی از زیباترین بناهای تاریخی نمایی از زندگی پیشینیان این دیار را منعکس می کند.

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: حمام گنجعلیخان کرمان یکی از حمام‌های ایران است که بدلیل قدمت و نوع معماری و همچنین به تصویر کشیده شدن سنتهای اقشار مختلف کرمان کهن در لیست اولین حمام‌های مطرح ایران و همچنین قطب‌های گردشگری جای گرفته است.

حمامی که در زمان حکومت صفویه و در دوران حکومت حاکم عدل گستر کرمان یعنی گنجعلیخان بنا و بعد از او توسط پسرش علیمردان خان تکمیل شد و به شکل امروزی درآمد.

این حمام تاریخی که اکنون در میانه بازار گنجعلی خان کرمان واقع شده است مملو از هنرهای مختلفی چون گچ بری، کاشی کاری، مجسمه سازی، نگار گری، مقرنس کاری، حجاری و سنگ کاری است و بگونه ای که از این حمام به عنوان شاهکاری از معماری دوران صفوی یاد می‌کنند.

حمام گنجعلی خان کرمان از جمله آثار مهمی است که در میانه بازار راسته بزرگ کرمان و به قول کارشناسان فرهنگی در مسیر گردشگری توریست‌های استان یعنی مسیر بازار و آثار فرهنگی اطراف بازار بزرگ کرمان قرار دارد این حمام زیبا که با کاشی‌های آبی در ورودی درب اصلی متمایز شده یکی از چندین اثر هنری گذشتگان است که در کرمان زمین قرار گرفته است.

مام گنجعلی خان بی شک یکی از زیباترین آثار تاریخی شهر کرمان است که حاصل دست معمار بزرگی چون "سلطان محمد معمار یزدی" است و در و دیوارش با کارهای خطاطی زیبای هنرمند معروف یعنی "علیرضا عباسی" مزین شده است

درباره قدمت این حمام زیبا گفته‌اند در سالهای ۱۰۰۷ تا ۱۰۲۹ هجری قمری در زمان اوج شکوفایی اقتصادی صفویه توسط گنجعلی خان حاکم دلیر و سلحشور که به دستور شاه عباس و در سال ۱۰۰۵ به حکومت کرمان منصوب شد، ساخته شده است.

حمام گنجعلی خان بی شک یکی از زیباترین آثار تاریخی شهر کرمان است که حاصل دست معمار بزرگی چون سلطان محمد معمار یزدی است و در و دیوارش با کارهای خطاطی زیبای هنرمند معروف یعنی علیرضا عباسی مزین شده است و وجود همین دو نام در لیست هنرمندانی که در این حمام کارهای خود را به نمایش گذاشته‌اند کافی است تا شاهکار بودن آثار هنری به کار رفته در این حمام اثبات شود.

این حمام تا ۵۰ سال گذشته از جمله حمام‌های دایر شهر کرمان بوده است ولی از مدتها قبل و از حدود سالهای ۱۳۴۷ با آغاز مرمت این بنای تاریخی عملاً از حالت حمام به موزه گنجعلیخان تغییر نام داد و امروزه به نام موزه مردم شناسی یکی از پرجاذبه‌ترین نقاط دیدنی شهر و استان کرمان است و همه ساله در فصول مختلف میزبان گردشگران زیادی از سراسر دنیا است.

اما فضای داخلی این حمام از قسمت‌های کلی چون سر درورودی، گرمخانه، نظافت خانه، حاکم نشین و رختکن تشکیل شده است به طور مثال رختکن این حمام از قسمت‌های مختلفی شامل شش غرفه جداگانه تشکیل شده است که نور هر کدام از سوراخی که توسط معمار در سقف ایجاد شده تأمین می‌شود و جالب اینکه نوع نور پردازی به گونه‌ای است که فضای تمام حجره‌ها نور مخصوص به خود را دارد.

قسمت دوم این حمام گرمخانه است که در فضایی هشتی مانند و با پیچ و خم‌های جالب خود مانع از دید عموم و همچنین هدر رفت گرمای درون گرمخانه می‌شود نکته جالب درباره گرمخانه این است که در این قسمت دو سنگ تقریباً قرمز رنگ وجود دارد که حکم ساعت را دارند و با گردش آفتاب زمان طلوع و غروب آفتاب را مشخص می‌کنند.

حمام گنجعلیخان نمایی از فرهنگ کرمان قدیم

در دیگر قسمت‌ها نیز معماری‌های جالبی به کار رفته به طور مثال شبکه آب رسانی این حمام از نوع لوله کشی بوده و از قنات شهر تأمین می شده است و آب خزینه نیز با آتش زدن بوته‌های بیابانی دیر سوز که دوام بیشتری داشتند گرم می شده است.

اما یکی از اصلی ترین زیباییهای این حمام وجود مجسمه‌های مومی با هیبت انسانی در حال انجام فعالیت‌های مختلف است حمام گنجعلی خان با وجود این مجسمه‌های انسان نما است که زنده جلوه می‌کند امروز در یادها مانده است و به عنوان اثری منحصر بفرد و گویای تمدن کرمان تبدیل شده است.

مجسمه‌هایی که هر کدام در یکی از حالات انسانی در نگاه اول زنده بودنشان را در ذهن انسان جاری می‌کنند.

استقبال بی نظیر از حمام گنجعلیخان

مجسمه‌هایی در حال نماز، در حین چپق کشیدن و مشورت با هم، در حین کیسه کشیدن دلاک و دیگر اشکالی که در حمام‌های عصر صفویه در بین مردم آن زمان در حمام اتفاق می‌افتاد همگی و همگی در این حمام چشم نواز بازدید کنندگان هستند.

حمام گنجعلی خان در قالب مجموعه گنجعلی خان یکی از معروفترین آثار تاریخی کرمان است مجموعه شامل مسجد، حمام، بازار، آب انبار و کاروانسرا است و در قدیم محل حضور تجار و محل رفت و آمدهای زیادی بوده است که بازار گنجعلی خان امروزی یکی از چندین قسمت بازار سر پوشیده بزرگ کرمان است و کاروانسرا نیز یکی از مراکز خرید عمده تجار است.

حمام گنجعلی خان همچنین آثاری از حاکم عدل گستر صفوی گنجعلی خان را نیز در خود دارد آثاری چون ظروف چای خوری زیبا و دیگر آثار دستی وقت، این حمام تاریخی زیر بنایی حدود ۱۳۰۰ متر دارد.

محمد مهدی افضلی، رئیس روابط عمومی میراث فرهنگی کرمان در خصوص این حمام به خبرنگار مهر گفت: این موزه یکی از پر بازدید ترین مکان‌های گردشگری استان کرمان در ایام نوروز است و هر سال بیش از ۵۰ هزار نفر از در ایام نوروز از این مکان بازدید می‌کنند.

وی تصریح کرد: در این موزه در بخشهای مختلف فرهنگ، نوع لباس پوشیدن و چهره اقشار مختلف مردم به نمایش گذاشته شده است.

افضلی افزود: این موزه در بازار کرمان و در مجاور میدان تاریخی گنجعلیخان واقع شده است در واقع در بازار کرمان صدها اثرتاریخی منحصر به فرد وجود دارد و گردشگران با حضور در این میدان می‌توانند از ویژه برنامه‌های نوروزی هم بهره مند شوند.