تجلی وحدت در سیره امام رضا علیه السلام
در سیرة امام رضا علیه‌السلام ارتباط و مراوده با دیگرمسلمانان جایگاه خاصی داشت.
تجلی وحدت در سیره امام رضا علیه السلام
در سیرۀ امام رضا- علیه السلام- نیز همچون سایر ائمه بزرگوار شیعه ارتباط و مراوده با دیگرمسلمانان جایگاه خاصی داشت و همه مسلمانان چه در مدینه و چه در مرو، از محبت آن حضرت بهره مند بودند، همچنان‌که آن حضرت به شیعیان نیز در این باره توصیه هایی داشتند. آن گونه که مُعَمّر بن خَلَّاد نقل می کند:
به ابی الحسن الرضا علیه السلام گفتم: برای والدین‌ام که حق را نمی شناسند [و شیعه نیستند]دعا کنم؟ امام رضا علیه السلام فرمود: برای آن دو دعا كن و به نيابت آنان صدقه بده و اگر زنده اند و از مذهب حق بى اطلاع مى باشند با آنان مدارا و نیکی كن زيرا كه رسول خدا گفت: خداوند مرا با پيام مهر و شفقت مبعوث كرد نه عداوت و بريدن از پدر و مادر و خويشان.
تعامل علمی به دور از توهین به مقدسات
همه می دانند که اهل بیت- علیهم السلام- همواره با باطل و انحراف، به مبارزه می پرداختند و هیچگاه سر سازگاری با اهل باطل نداشتند. ولی منطق اهل بیت در این راه همواره تکیه بر روشنگری و استدلال و برهان بوده است و آن بزرگواران هیچ گاه از راه های باطلی همچون توهین و دشنام و تخریبِ مخالفانشان استفاده نکرده اند.
امام رضا – علیهم السلام- نیز در دوران ولایت عهدی با وجود آن که هیچ خطری ایشان را تهدید نمی‌کرد و کسی نمی توانست با ایشان برخورد عملی کند، همین سیره و روش را ادامه دادند و با آن‌که گزارش های بسیاری از گفتگو و مباحثه ایشان با علمای اهل‌سنت به دست ما رسیده است، ولی حتی یک مورد را نمی توان یافت که ایشان توهینی به عقاید اهل‌سنت نموده باشند و یا با سخنانشان تعصب و دشمنی آنها را برانگیخته باشند. اینها همه در حالی است که شخص خلیفه، یعنی مأمون نیز در مجالس عام و خاص اظهار تشیع می‌کرد و حتی به مباحثه با علمای اهل سنت درباره اثبات ولایت اهل بیت- علیهم السلام- پرداخته و انتقاداتی را نسبت به خلفای اهل سنت بیان می‌داشت. (2)
از همین رو اگر امام- علیه السلام- روشی دیگر در برخورد با اهل‌سنت را طلب می‌کردند چه بسا از ناحیه مأمون مورد استقبال قرار می‌گرفت، که ابواسحاق احمد بن ابراهیم ثعلبى نیشابورى در کتاب الکشف و البیان عن تفسیر القرآن با سند خویش از امام رضا- علیه السلام- و آن حضرت از پدرش و ایشان نیز از پدر بزرگوارش امام جعفر صادق- علیهم السلام- روایت می کند:
اجتَمَعَ آلُ مُحَمّدً على الجَهْرِ بِ(بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ) و عَلى أنْ یَقْضُوا مَا فَاتَهُم مِنْ صَلاةِ اللَیلِ بِالنَهار، و عَلى أنْ یَقُولُوا فِی أبی بِکرٍ و عُمَرَ أحْسَنَ القُولِ و فِی صاحبهِما.
آل‌محمد[- علیهم‌السلام- ] اجتماع کرده اند بر بلند گفتن: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» و اینکه قضاى نماز شب را در روز می توان به جا آورد و اینکه دربارۀ ابوبکر و عمر و پیروان آن ها باید نیکو سخن گفت. (3)
البته باید تصریح کرد که امام- علیه السلام- در این روایت در مقام مدح خلفا نیستند؛ بلکه می خواهند شیعیان را از توهین و دشنام های زشت و زننده به آنها باز دارند، بی شک این توهین ها و دشنام ها جز ایجاد کینه و حِقد برای اهل سنت، اثری دیگر ندارد و حتی با موضع گرفتن اهل سنت در مقابل این قضیه، باب نقد رفتار خلفا نیز برای آن ها مسدود می شود.
البته ممکن است عده ای بعضی از این روایات را بر تقیه حمل کنند یا آن ها را ساخته و پرداختۀ اهل سنت بدانند؛ اما مجموع روایات و سیرۀ عملی ائمه- علیهم السلام- شکی باقی نمی گذارد که آن بزرگواران به باورهاى اهل سنت حساس بودند و به تحریک احساسات آن ها نمی پرداختند.
اما متأسفانه امروز عدم توجه به توصیه های اهل بیت- علیهم السلام- موجب فتنه های مذهبی در جهان اسلام شده است، آن گونه که از یک طرف گروهی با زبان وگفتار احساسات مذهبی طرف مقابل را مجروح می سازد و گروه دیگر در مقابل با قتل و جنایت نسبت به مسلمانان، فتنه گری را مسلک خویش قرار داده اند، از این جهت است که امام رضا علیه السلام می فرمایند: الْمُسْلِمُ الَّذِي يَسْلَمُ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَ يَدِه؛ مسلمان آن كس است كه مسلمانان از زبان و دستش سلامت باشند!
#وحدت#امام_رضا#سیره
منبع: حدیث همدلی، مهدی مسائلی، فصل دوم
---------
پی نوشت:
1. محمد بن يعقوب كلينى، كافي، ج2، ص159.
2. شیخ صدوق،عيون أخبار الرضا عليه السلام، ترجمه غفارى و مستفيد، ج 2 ص433- 478.
3. ثعلبی نیشابوری، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، ج۱، ص ۱۰۶.
4. شیخ صدوق، عيون أخبار الرضا عليه السلام،ترجمه غفارى و مستفيد، ج2، ص4.
