گل ارکیده زنبوری در طول روند تکاملی چند میلیون ساله خود توانسته است به شکل گونه‌ای از زنبورهای ماده درآمده که زنبورهای نر را به خود جذب کرده و به‌این‌ترتیب بدون دردسر قادر است گرده‌افشانی کند

گیاهی که به شکل زنبور ماده درآمد

حشرات و گیاهان در طبیعت همواره با یکدیگر در ارتباط بوده و نوعی همزیستی بین برخی از گونه‌های حشرات و گیاهان شکل‌گرفته و از سوی دیگر حشرات را می‌توان در گروه دشمنان گیاهان محسوب کرد که به شکل آفات مختلف به گیاهان حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برند.

این موضوع باعث شده است تا گروهی از گیاهان در مسیر تکاملی خود به‌گونه‌ای شکل بگیرند که ظاهر خود را شبیه به برخی حشراتی کنند که دشمن طبیعی آفات محسوب می‌شوند. 

گروهی دیگر از این گیاهان نیز برای گرده‌افشانی و تکثیر خود به حشرات نیازمند بوده و به این دلیل خود را به شکل حشرات درمی‌آورند. برای نمونه گیاه ارکیده زنبوری یا ابرویی زنبوری بانام علمی (Ophrys apifera) دارای ظاهری شبیه به نوع ماده یکی از انواع گونه‌های زنبور است.

این ساختار سبب می‌شود تا زنبورهای نر در فصل جفت‌گیری فریب ظاهر این گل ارکیده که از خانواده ثعلب‌ها محسوب می‌شود را خورده و به سمت آن جذب شوند. وقتی زنبور نر وارد این گل می‌شود، تمام بدن وی توسط گرده‌های گل پوشیده شده و پس از خروج از گل، این گرده‌ها را با خود به سایر نقاطی که پرواز می‌کند منتقل و به تکثیر ارکیده زنبوری کمک بزرگی می‌کند.

این گیاه از روش هوشمندانه‌ای برای بقای خود استفاده کرده و بدون داشتن سیستم عصبی، به‌نوعی تکامل دست پیداکرده است که به ساده‌ترین روش از حشرات برای تکثیر نژاد خود، بهره می‌برد.

مطالعات پژوهشگران نشان می‌دهد که اجداد این گل احتمالاً مانند سایر گونه‌های گل‌ها و گیاهان از شیره خود برای جذب حشرات استفاده کرده و آن‌ها را به سمت خود می‌کشاندند. به‌مرورزمان با ایجاد یک جهش ژنتیکی در این گیاه، گل ارکیده زنبوری توانست به‌گونه‌ای تکامل پیدا کند که جذابیت بیشتری برای زنبورها داشته و در رقابت با سایر گل‌ها، به میزان بیشتری این حشرات را به سمت خود جذب کند.

این موضوع سبب شد که ظاهر این گل شبیه به زنبورهای ماده شده و دیگر نیازی به تولید شیره و گرده‌های موردتوجه حشرات نداشته و علی‌رغم این موضوع، حشرات گرده‌افشان بیشتری به تکثیر و گسترش آن‌ها کمک کنند.

به‌این‌ترتیب روند تکاملی این گیاه سبب شد تا دردسر کمتری برای بقا داشته و با تلاش کمتر، نتیجه بهتری کسب کند. این فرایند تکاملی در طول چند میلیون سال شکل‌گرفته و ماحصل یک رویداد کوتاه‌مدت نبوده است.

منبع: sinapress.ir