قلعه سنگی چهریق مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در نزدیکی روستای چهریق علیا در ۲۵ کیلومتری شهرستان سلماس استان آذربایجان غربی قرار دارد. قلعه سنگی چهریق در تاریخ ۲۹ تیر ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۷۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. قلعه سنگی چهریق در تاریخ پرفرازونشیب خود،در قیاس با سایر قلعه‌های تاریخی ایران،یکی از مشهورترین و پر حادثه‌ترین قلعه‌های تاریخ به‌ویژه در تاریخ معاصر ایران است. مکان قلعه سنگی چهریق در میان رودی بنام زولاچای و بر فراز صخره مرتفعی قرار داشته است.
چهریق نام دو روستای همجوار کردنشین است که دو به دوستای چهریق سفلی و چهریق علیا تقسیم شده است. مشخصات این دو روستا چنین است:چهریق سفلی دهی از دهستان چهریق،بخش مرکزی شهرستان سلماس(استان آذربایجان غربی)است و در طول جغرافیایی ۳۷-۴۴ و عرض جغرافیایی ۰۵-۳۸ واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵۸۰ متر و هوای آن سرد و خشک است.روستا در ۲۲ کیلومتری جنوب غربی سلماس واقع شده است.رودخانه زودلا از شمال آبادی می‌گذرد و دره سوسن در باختر آبادی است.جمعیت روستا ۳۳ خانوار را دربرمی‌گیرد.زبان مردم کردی با گویش کرمانجی و مذهبشان اهل سنت و جماعت و پیرو امام شافعی می‌باشند.کار و پیشه آنان اغلب کشاوری و باغداری و دامداری و کارگری است.کشت آنان از طریق آبی و دیمی،آب کشاورزی و آشامیدنی انجام می‌گیرد و آب روستا از رودخانه و چشمه(از طریق لوله‌کشی)تأمین می‌گردد.
طبق بررسی‌های باستان شناسای قدمت قلعه به هزاره اول قبل از میلاد مسیح می‌رسد . اولین بار اورارتوها در آن ساکن شده اند. علاوه بر مستندات تاریخی ؛ آثار کنده شده بر روی سنگهای اطراف و استفاده از آبهای جاری بوسیله آبراهها و زهکشی‌های به شیوه، دوره اوراتوی گواه این مدعاست که قلعه در زمان تمدن اوراتو ساخته شده‌است . چهریق از دوره افشار و زندیه به بعد شهرت فراوانی یافت و به واسطهٔ قلعهای که در آن ساخته شده بود همواره مورد توجه حاکمان و اولیای امور وقت بود.
در جریان جنگ روسها با مجاهدان و مشروطه خواهان در سال ۱۲۹۰ شمسی امیر حشمت نیساری، میرزا آقا بلوری و حاج اسماعیل امیرخیزی جهت ادامه مبارزه با روسها در قلعه چهریق مستقر شدند. در جریان جنگ جهانی اول در سال‌های ۱۲۹۶ شمسی، مارشیمون(رئیس مذهبی آسوریان و مسیحیان ارومیه) در حمایت از سپاه روس و اجرای نقشه متفقین، سپاهی را برای جلوگیری از پیشرفت عثمانیان در آذربایجان تشکیل داد و برای مقاومت با تشکیل اتحاد با کردها، در قلعه چهریق مستقر گردیدند و تا سال‌های بعد و تا زمان سقوط سلسله قاجار در قلعه چهریق ماندند و برای استقلال دایماً با حکومت مرکزی در جنگ بودند . بدلیل موقعیت جغرافیایی منطقه، همواره بر قوای دولتی پیروز می شدند. سرانجام در زمان رضا شاه قلعه بمباران و به تصرف دولت مرکزی درآمد.
منابع:گردشگری ایران-ویکیپدیا
