لهجه و گویش محلی از میراث‌های ماندگار فرهنگی هر جامعه، قوم و ملتی محسوب می‌شود ولی از آنجا که مانند تخریب محراب ۹۰۰ ساله قابل رویت نیست، نمی‌توان تخریب آن را شاهد بود. کشور پهناور ایران دارای گویش‌های مختلفی است اما خیلی از آنها دستخوش تغییر شده‌اند هرچند در این میان گویش‌هایی هستند که کمتر دستخوش این تغییرات شده‌اند.
از جمله گویش‌های کمتر مورد تعرض واقع شده می‌توان به گویش یزدی اشاره کرد به نحوی که این خطه از کشورمان توانسته است تا حدودی از گویش محلی خود محافظت کند هر چند مردم یزد به ویژه در شهرستان‌های تابعه استان به گویش‌های مختلف سخن می‌گویند. البته در این زمینه پژوهشگرانی چون «حسین‌مسرت» برای جلوگیری از فراموش‌شدن این گویش‌ها در ۳۰ سال گذشته سعی کرده‌اند با جمع‌آوری واژگان یزدی و انتشار آنها در قالب کتاب، در این مسیر گام بردارند.
لهجه یزدی فراتر از یک گویش محلی همیشه برای یزدی‌ها با خوشنامی و نیک نامی همراه بوده است به نحوی که این لهجه شیرین و اصیل برای تمام هموطنان ایرانی، یادآور قناعت، نجابت، مذهب و انسانیت این مردمان است. مردم یزد به دلیل محصور ماندن در کویر از دست‌نخورده‌ترین گویش‌های محلی کشور برخوردار هستند به طوری که یزد از شهرهای سنتی ایران است که گویش سنتی خود را حفظ کرده است. خصوصیت اصلی لهجه یزدی و تفاوت عمده آن با فارسی معیار جز تفاوت آوایی و واژگانی در تکیه و آهنگ کلام آن است. مردم یزد به جز زرتشتیان و یهودیان ساکن این دیار که به ویژه در مراسم مذهبی خود به زبان نیاکان خود سخن می‌گویند اکثرا به این گویش محلی و باستانی سخن می‌گویند و این موضوع را بیش از سایر نقاط می‌توان در بافت تاریخی و محلات قدیمی یزد مشاهده کرد در حالی که این اصالت و سنت کمتر در دیگر شهرهای کشور دیده می‌شود.
