باغ پهلوان پور؛ مهریز
باغ پهلوان پور مهریز یکی از باغ های تاریخی ایران و مربوط به اواخر دوره قاجار می باشد. این باغ در سال 2011 میلادی به ثبت فهرست میراث فرهنگی یونسکو رسید.
باغ پهلوان پور در اختیار یکی از تاجران یزدی به نام علی پهلوان پور بود و قدمت این باغ به اواخر دوره قاجار بر می گردد. باغ پهلوان پور مهریز از جمله بناهای فرهنگی و تاریخی است که هنر، معماری و طبیعت را در کنار هم دارا می باشد. آب روانی از داخل این باغ می گذرد که جاذبه خاصی را ایجاد نموده و این آب از قناتی به نام حسن آباد سرچشمه گرفته است. علاوه بر قنات حسن آباد، باغ پهلوان پور از قنات های شاه حسینی و مزویر آباد نیز آبیاری می شود. سهمیه آب این باغ هر 12 روز یکبار صورت می گیرد.
مساحت باغ پهلوان پور یزد، 5 هکتار است که شامل بخش های زیر است:
- بخش مرکزی : مجموعه ورودی، ساختمان کوشک
- بخش غربی : بنای زمستانخانه
- بخش جنوب شرقی : برج گلین
- بخش جنوبی : کارگاه های قالی بافی و ریسندگی، اصطبل و انبار
تزئیناتی که در برج گلین صورت پذیرفته همانند تزیینات دوره زندیه می باشد اگرچه این بنا مختص دوره قاجار است.
در آکس اصلی ترین مسیر باغ پهلوان پور یزد، زیباترین بنای باغ، کوشک یا شربتخانه قرار گرفته است. در بخش داخلی آن، حوض خانه، گوشواره و تالار قرار گرفته است و آب روان قنات حسن آباد پس از اینکه از وسط کوشک می گذرد، در باغ جاری می گردد. آشپزخانه، حمام و انباری در کنار کوشک قرار دارد.
بنای زمستخانه با توجه به اقلیم منطقه برای استفاده در زمستان و در زمان دوره پهلوی ساخته شد. این بنای یک طبقه ای شامل اتاق های نشیمن، مطبخ و پستو بود. بنایی به نام سرایداری که محل سکونت خدمه باغ بود در سمت شمالی باغ واقع شده است.
سبک معماری باغ پهلوان پور ترکیبی از معماری کوشکی و حیاط مرکزی می باشد و با توجه به وضعیت آب و هوا و خاک شکل گرفته است. در دو طرف جوی اصلی باغ درختان چناری به چشم می خورد. کوشک باغ پهلوان پور در دو طبقه ونیم و در زمان قاجار ساخته شده است.
در باغ پهلوان پور درختان انار، خرمالو و بادام دیده می شود و این نشان دهنده آب و هوای متفاوت این منطقه نسبت به گرمای زیاد استان یزد است که چنین درختانی ثمر می بخشد.
