چشمه بل

متن کامل: چشمه بل

میراث ملی چشمه بل که سرچشمهٔ آن در استان کرمانشاه، در کوه‌ های شاهو و بیشتر حوضهٔ آبریز آن در استان کردستان واقع شده ‌است، یکی از پرآب ترین چشمه ‌های هورامان و غرب ایران است.

این چشمه احتمالاً نام خود را از خدای آب بابل باستان که بَل نام داشت گرفته‌ است. چشمه بل که در دو کیلومتری روستای هجیج و در فاصله کمی از رودخانه سیروان واقع شده از پرآب ترین چشمه های دائمی منطقه هورامان بوده و پس از خروج پر فشار از دل کوه  "دالانی"، آبشاری تشکیل داده و به رودخانه می ‌ریزد، برخی به آن آۀ بشار بل نیز می گویند. رودی که از چشمه بل سرچشمه می ‌گیرد با ۱۵ متر طول، به عنوان کوتاه ‌ترین رودخانه دنیا شناخته شده ‌است. محل خروج آب اين چشمه از دل كوه شباهت بسياري به دهانه يك غار كه به علت ريزش مسدود شده باشد، دارد و هر بیننده ای جذب زیبایی مسحور کننده این چشمه و محل تلاقی آن با آب سیروان می شود.

این چشمهٔ پرآب که دبی آن در حدود ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ لیتر در ثانیه است، می ‌تواند آب آشامیدنی حدود دو میلیون نفر را تأمین کند. چشمه بل  در واقع بیش از دو برابر نیاز آبی کرمانشاه و سنندج را تامین می کند.

چشمه بل پس از طی حدود دویست متر با شیب تند به رودخانه سیروان می ریزد و روانه خاک کشور عراق می شود.

چشمه بل برای مردم منطقه و اورامان از اهمیت فرهنگی و تاریخی چشمگیری برخوردار است؛ شاعران هورامی زبان در اشعار خود نیز به چشمه بل اشاره کرده ‌اند.

محققان، پیدایش آن را مربوط به دوران کرتاسه (از دورانهای زمین شناسی) در شصت میلیون سال قبل می دانند.

آب این چشمه پس از جوشش از دو دریچه که یکی از آنها در حدود دو متر قطر دارد و بیش از نصف لوله را پر کرده است با سرعت زیاد به سمت رودخانه جریان می یابد و دریچه دیگر که کمی از دریچه اول کوچکتر است به ارتفاع نیم متر سهم خود را از آب چشمه جوشان بل گرفته و به سمت رودخانه هدایت می کند. چشمه بل احتمالاً پر آب ترین چشمه منطقه اورامان است.

وجود لایه هایی نفوذ ناپذیر در دو کوه اطراف خروجی چشمه بل باعث شده است که تمام بارش های سالیانه کوه دربند در لایه های زمینی نفوذ کرده و در یک مسیر اصلی این کوه در دامنه و دهانه چشمه بل خارج شود.

در اورامان قدیم استفاده از آب چشمه ‌‌ها و رودبار ها بعنوان آسیاب آبی مرسوم بوده و یکی ازمعروفترین آسیابهای آبی همین منطقه آسیاب چشمه بل بوده است.

آب این چشمه از جمله آب های معدنی ناب جهان است؛ به طوری که معادل این چشمه با این کیفیت آب، فقط در نقاط معدودی از جهان مشاهده شده است؛ آبی که از دل صخره های سر سخت اورامان جاری است و به رودخانه ˈسیروانˈ می پیوندد.

روستاهای منطقه
روستاهای این منطقه کهن، دارای وی‍ژگیهای خاص فرهنگی، معماری سنتی و مردمی متدین، سختکوش و مهمان نواز هستند که طی قرنها به حفظ دین و سنت و فرهنگ خویش همت گماشته اند.
محققین قدمت این روستاها را به قرنها قبل از میلاد مسیح و از اولین سکونتگاه های قوم آریا در کوهستانهای زاگرس نسبت می دهند.
زبان و آداب و رسوم و فرهنگ دیرین این دیار نشان از پیشینه دیرین و فرهنگ غنی آن دارد.

پوشش گیاهی منطقه
این مکان از نظر پوشش گیاهی دارای گیاهان آبزی مثل عدسک آبی یک ریشه، سرخس آبی و گیاهان کنار آبزی مانند علف هفت بند، غلات و گیاهان خشکی زی از قبیل بلوط، بومادران، گل گندم، شقایق وحشی و شبدر وحشی است. درختان پهن برگ بلوط و پسته وحشی، از جلوه های بسیار زیبای طبیعت را بر لوح این سرزمین، حک کرده اند.
گل های نیلوفر کبود (زرد) نیز در کنار سراب ها هوش از سر انسان می رباید.  گیاهان دارویی این منطقه چنان گسترده هستند که طب منطقه را از داروهای شیمیایی ساخت انسان بی نیاز می سازد.
گونه های جانوری متعددی نیز مشاهده می شوند که زیباتر، از همه سنجاب ایرانی است که در سکوت متین جنگل با شیطنت هایش، شور کودکی را یادآور می گردد.

حواشي رود سیروان بسيار زيبا و بستر و كناره‌ های آن زيستگاه انواع پرندگان و ماهيان است كه از لحاظ بهره ‌برداري تفريحي و توريستي بسيار مناسب است. بهترين مسير و چشم‌ انداز براي ديدن عظمت و زيبائي سيروان فاصله بين روستاهاي اسپريز تا هجيج است كه به علت قرارگيري جاده شني در راستاي رودخانه داراي ايستگاه‌ هاي مهم و ارزشمند بصري فوق ‌العاده جهت فراغت، عكاسي و تصوير برداري است. رودخانه سیروان به علت خروشان بودن محل تمرين و مسابقات قايقرانان استان و حتي ملي و بين ‌المللي است.

در سالهاي اخير ۳ واحد توليد آب معدني و يك مزرعه پرورش ماهيان سردآبي با استفاده از آب این چشمه نیز احداث شده اند.

تهدیدات چشمه بل
با ساخت سد داريان كه هم اكنون در حال احداث است اين چشمه در زير بيش از صد متر آب درياچه غرق شده و همه فوايد اقتصادي، محيط زيستي و گردشگري خود را براي ابد از دست مي دهد.
در کشور کم آبي مثل ايران که بايد قدر آب هاي شرب با کيفيت را دانست و از آنها استفاده كرد، به هيچ وجه عاقلانه نيست که اين چشمه را که مثل رودخانه از دل کوه مي جوشد نابودكرده و در زير ميلياردها آب درياچه سد غرق كنيم.

اورامانات
اورامانات که منطقه ای وسیع در دل کوهستان های کردستان است، در غرب کردستان و هم مرز با کشور عراق بوده و کوه هایی بلند آنرا احاطه کرده و زندگی در دره های پر آب و سرسبز این منطقه جریان دارد.
این منطقه کوهستانی، دارای دره‌ های پر پیچ‌ و خم و عمیق و رود بار های بی شمار است. از مجموع آب این چشمه ‌ها و رود بارها دو رودخانه سیروان و لیله شکل می گیرد که در نقطه ‌ای به نام دروله در نزدیکی مرز ایران و عراق به هم می ‌پیوندند. از میان این چشمه ‌ها می ‌توان چشمه بل را نام برد که پرآب‌ ترین آنهاست و به سیروان می‌ ریزد و از سویی رودی که از آن شکل گرفته کوتاهترین رود جهان است. می توانید در این مسیر از اورامانات تخت، بلبر، سلین، نوین، ناو، هجیج نیز دیدن کنید.

تلفن های مورد نیاز برای موارد ضروری که میتوانید از این افراد کمک بگیرید:
دهیار روستای هجیج: ۰۹۱۸۹۲۹۵۲۸۵
راننده نیسان و پشتیبان و راهنمای تیم آقای رهبری: ۰۹۱۸۷۳۲۷۵۰۹
صاحب بهترین خانه روستا با ویوی دریاچه آقای یگانه: ۰۹۱۸۹۳۶۰۹۵۸
صلاح ، راننده اتوبوس مریوان: ۰۹۹۰۷۹۴۴۱۷۷
راننده پاوه: ۰۹۱۸۸۳۲۹۴۱۳

مسیر دسترسی
مهمترین مسیرهای اورامان، مسیرهایی هستند که در بین مریوان تا پاوه قرار گرفته اند . مسیری که از اورامان تخت می گذرد. مسیری که از گردنه ته ته و نوسود می گذرد و به پاوه می رسد. مسیری که از پاوه به سمت نودشه می رود، سه مسیر اصلی در این راه هستند.

برای اقامت شبانه، میتوانید هجیج را انتخاب کنید که از زیباترین روستاهای منطقه بشمار می رود. (به مدد معماری پله ای، طبیعت سبز و دریاچه ای که در کنار روستا ایجاد شده است.)

چشمه بل نیز در شمال غربی استان کرمانشاه به فاصله چهارده کیلومتری از شهر نودشه در کنار بقعه امامزاده ˈسید عبید اللهˈ (منتسب به برادر امام رضا (ع) که در بین اهالی منطقه به ˈکوسه هجیجˈ شهرت دارد واقع شده است.

برای دسترسی به آبشار و سرچشمه بل می بایست به کرمانشاه و پاوه سفر کنید که دسترسی به آن از دو مسیر امکان پذیر است، یکی آن که وارد سنندج شوید و سپس به سمت مریوان رفته و از سه ‌راه حزب‌ الله و از مسیر دزلی به این منطقه برسید و دیگری از پاوه به روستای هجیج به آبشار برسید و در مسیر از دیدن جنگل‌ های طبیعی بلوط لذت ببرید.
این چشمه که طبق بررسی ‌های بعمل آمده چشمه آب معدنی است، در کنار شاخة اصلی رودخانه سیروان در دو کیلومتری روستای هجیج واقع شده است. چشمه‌ بل در حدود ۳۵ کیلومتری شمال شهر پاوه قرار دارد و جاده مریوان به پاوه از کنار آن می ‌گذرد. بخشی از این جاده خاکی است اما در فصل زمستان کماکان باز است.
در حال حاضر جاده مذکور از شهر پاوه تا روستای ورا آسفالت بوده و بقیه آن در دست بهسازی است. طی این مسیر و دیدار از چشم اندازهای طبیعی بویژه بخش مهمی از رودخانه سیروان دیدنی و جذاب است. روستای نمونه  گردشگری هجیج و مقبره "کوسه هجیج " نیز در دو کیلومتری غرب چشمه قرار دارد.

منابع:
fa.wikipedia.org
chanlibel.ir
mehrnews.com
irna.ir
hezarmasooleh.ir
vilajar.com
parynasa.blogfa.com