پیام عاشورا رمز پیروزی در دفاع مقدس
کربلا و شهادت برای شیعه از قالب لفظ ومکان خاص به یک مفهوم مقدس وایجاد کننده حماسه ها در طول تاریخ تبدیل شده است. حماسه عاشورا در طول تاریخ سرمشقی برای تشکیل حکومت مبارزه باظلم بوده است. در تاریخ معاصر ما هم امام حسین (ع) ، کربلا و شهادت نقش الهام بخش خود را به خوبی ایفا کرده است. درانقلاب اسلامی ایران که بی شک بزرگ‌ترین حادثه قرن و شاید بعد از زمان ائمه (ع) بزرگ‌ترین حادثه تاریخ تشیع، نقش حماسه کربلا کاملاً واضح است.
این که یک ملت تنها و مظلوم در مقابل شرق و غرب با آن همه سلاح‌های مادی و تبلیغات گسترده بایستد و به همه “نه” بگوید و با آن همه سختی‌ها مقاومت کند، هیچ توجیهی جز الهام گرفتن از حماسه عاشورا ندارد.
در دوران انقلاب شعارهای راهپیمایی و تظاهرات، پیام‌های امام، مقاومت مردم و…سخنرانی امام در عاشورای ۴۲ و قیام قم نتیجه عاشورا بود. امام راحل بارها فرموده بودند که: ” ما هرچه داریم از امام حسین(ع) است.”
امام خمینی (ره) در پیامی به مناسبت قیام قم می‌نویسد: «ماهی که خون بر شمشیر پیروز شد…ماهی که به نسل‌ها در طول‌ِ تاریخ راه پیروزی بر سر نیزه را آموخت، ماهی که شکست ابرقدرت‌ها را در مقابل کلمه حق به اثبات رساند. اکنون که ماه محرم چون شمشیر الهی در دست سربازان اسلام و روحانیون معظم و خطبای محترم وشیعیان عالی مقام سیدالشهدا است باید حد اعلای استفاده از آن را بنمایند».
پس از پیروزی انقلاب اسلامی امام راحل در سخنرانی محرم سال ۵۸ لزوم پایبندی به‌همان شعائر را یاد آور شدند و فرمودند:
«همان سینه زنی‌ها، همان نوحه خوانی‌ها، همان رمز پیروزی است در سرتاسرکشور مجلس روضه باشد».
تحمیل جنگ به ایران
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با تحمیل جنگ به ایران تمامی دنیای کفر والحاد در مقابل این ملت مظلوم قرار گرفت، ولی در زمان دفاع مقدس هم حضور حماسی وعاشورایی در روحیه مردم و رزمندگان و صبر و تحمل گرفتاری‌ها در زمان جنگ و بعد از آن هم از دیدنی‌ها وشنیدنی‌ها است.
مقاومت شمار کمی در خرمشهر با یاد و نام امام‌حسین (ع) و عملیات رزمندگان با نام و رمز یاحسین و عاشورا و کربلا- زیارت‌های عاشورای رزمندگان – بازوبندها و پیشانی بندها و نوشته‌های روی آن و حتی رنگ انتخابی آن، مقاومت خانواده شهدا وصبر و تحمل آنها، بردباری جانبازان با یاد امام حسین(ع) و حضرت اباالفضل العباس(ع) ومقاومت آزادگان در سخت‌ترین شرایط همه و همه نشانگر تأثیر عظیم این حماسه بزرگ در وجود شیعه است. در این نوشته تأثیر حماسه‌حسینی را در لحظات مختلف دفاع مقدس بررسی خواهیم کرد.
تأثیر حماسه عاشورا بر پیام‌ها و سخنرانی‌های امام (ره)
امام خمینی(ره) در پیام‌های خود به مناسبت‌های مختلف به ویژه سالگرد جنگ تحمیلی و سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی سعی می‌کردند روحیه شهادت طلبی و اقتدا به راه امام حسین(ع) را در مردم و رزمندگان زنده نگه دارند. ایشان در پیامی در بهمن ماه سال ۶۲ می‌فرمایند: «این حیات و این روزی غیر از زندگی در بهشت و روزی در آن است، این لقا است و ضیافه الله می‌باشد. آیا این همان نیست که برای صاحبان نفس مطمئنه وارد است(فادخلی فی عبادی وادخلی جنّتی) که فرد بارز آن سیّد شهیدان – سلام الله علیه – است که اگر آن است چه مژده‌ای برای شهیدان در راه امام حسین (ع) که همان سبیل اللّه است از این بالاتر، که در جنتی که آن بزرگوار، شهید فی سبیل الله وارد می‌شود و در ضیافتی که آن حضرت حاضرند به این شهیدان اجازه دخول دهند که غیر از ضیافت‌های بهشتی است و آنچه در وهم من و شما نیاید، آن بود. بحمداللّه شهیدان ما که پیرو شهید عظیم‌الشأن اسلام هستند جمهوری اسلامی را بیمه کردند.»
امام راحل همیشه برعزاداری سیدالشهدا تأکید می کردند و آن را حافظ شیعه می‌دانستند،همچنین عزاداری‌ها را فریاد بر سر ستمگران هردوره می‌دانستند: ” از مراسم عزاداری سید مظلومان و سرور شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین‌هیچ‌گاه غفلت نکنید… ومی دانید که لعن و نفرین وفریاد از بیداد
بنی امیه – علیهم‌اللعنه - با آن که منقرض و به جهنم رهسپار شده‌اند فریاد بر سر ستمگران جهان و زنده‌نگه داشتن این فریاد ستم شکن است…همه باید بدانیم آنچه موجب وحدت بین‌مسلمین است این مراسم سیاسی است که حافظ ملیت مسلمین به ویژه شیعیان ائمه اثنی عشر صلوات اللّه است”.
امام خمینی(ره)، عاشورا و امام حسین(ع) را احیا کننده دین اسلام تا آخر الزمان می‌دانستند، ایشان در آخرین پیام نوروزی فرمودند: “امام حسین(ع) احیا کننده دین اسلام بود از صدر اسلام تا آخر الزمان”.
امام راحل همچنین در پیام‌های خود شهدای جنگ تحمیلی را درکنار شهدای کربلا قرارمی‌دادند و این نشان از تأثیر حماسه عظیم عاشورا بر ایشان بود، امام(ره) در نامه‌ای خطاب به فرزند یک شهید می‌فرمایند: «خداوند تعالی همه شهدای اسلام مخصوصاً شهید شما را با شهدای کربلامحشور فرماید».
حرکت‌ِ بزرگ رزمندگان به سوی جبهه‌ها
یکی از تحولات زمان جنگ، حرکت‌ِ بزرگ رزمندگان به سوی جبهه‌ها بود که اسامی مختلفی به خود گرفته بود، یکی از این ها حرکت کاروان‌های کربلا بود که چه شوق‌عظیمی در مردم و حتی امام خمینی (ره) ایجاد کرده بود به‌طوری که امام در آن زمان در پیام‌های مختلف بارها این کلمه را به کاربردند که تأثیر این کلمات حماسی را بر امام و در نتیجه بر مردم و رزمندگان از خود نشان می‌دهد.
امام راحل در پیامی به مناسبت دهه فجر سال ۶۴ می‌فرمایند: ” بار الها این کشور وابسته به رسول اکرم (ص) و اهل بیت گرامی اوست… راهیان عزیز کربلا این سلحشوران‌ِ فداکارِ در راه حق را به مقصد والای خود برسان”.
امام خمینی(ره) در پایان جنگ پس از قبول‌ِ قطعنامه پیام‌ِ مظلومانه و مهمی به مناسبت سالگرد کشتار حجاج بیت اللّه الحرام و قبول قطعنامه صادر فرمودند. در آن زمان درحالی‌که یأس و ناامیدی به سبب حوادث ناگوار سال ۶۷ مردم را فراگرفته بود و مناطق‌مختلفی به‌دست عراق افتاده بود متجاوزان مغرورانه فریاد پیروزی سر می‌دادند، این پیام‌حماسی چنان آرامشی به مردم و رزمندگان داد که هیچ چیز جای آن را نمی‌گرفت.
اصل‌این پیام برگرفته از حماسه عاشورا و پیام‌های حادثه کربلا بود. شکست در مقابل‌عمل به تکلیف معنا ندارد همان‌گونه که برای امام حسین معنا نداشت. قسمت‌هایی ازاین پیام نشاط بخش و حماسه آفرین در ذیل می آید:
«خوشا به حال مجاهدان، خوشا به حال وارثان حسین (ع)، آمریکا باید بداند که شهادت در راه خدا مسئله ای نیست که بشود با پیروزی یا شکست در صحنه‌های نبرد مقایسه کرد، مقام شهادت خود اوج بندگی و سیر وسلوک در عالم معنویت است… مامی‌گوییم: تا شرک و کفر هست مبارزه هست و تا مبارزه هست ما هستیم…
در ادامه این پیام آمده است: پدران و مادران و همسران و خویشاوندان شهدا،اسرا و مفقودین ، معلولان، فرزندان شما در کنار پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهارند. پیروزی یا شکست برای آنان فرقی‌ندارد…ما تابع خداییم و به همین دلیل طالب شهادتیم…به دولت‌ها و حکومت‌های منطقه میگوئیم خودتان، کشور و مردم اسلامی را در برابر آمریکا این قدر ذلیل و ناتوان نکنید،اگر دین ندارید لااقل آزاده باشید.
تأثیر حماسه عاشورا بر روحیه رزمندگان
یکی از بزرگ‌ترین عملیات‌های رزمندگان در طول جنگ تحمیلی عملیات خیبر بود که در منطقه هور الهویزه با وسعت عمل بسیار زیاد اجرا شد. به خاطر آبی – خاکی‌بودن منطقه، جنگیدن و حفظ موقعیت بسیار مشکل بود. یکی از محورهای عملیاتی این منطقه طلائیه بود. تمرکز آتش دشمن در طلائیه که زمینی محدود است بسیار زیاد بود، ازدست دادن این منطقه منجر به از بین رفتن همه زحمات در این عملیات می‌شد. فرماندهی این قسمت به شهید حاج حسین خرازی سپرده شد، او همه نیروهای تحت‌امر را جمع کرد و گفت: «امشب شب عاشورا است، امام دستور داده‌اند در طلائیه عمل‌کنیم، ما با تمام توان لشکر به دشمن خواهیم زد، هرکس می‌تواند بماند و هرکس‌نمی‌تواند آزاد است برود».
آتش فوق العاده دشمن در آن منطقه به قدری زیاد بود که شهید حجت الاسلام میثمی گفته است: «هرکس در طلائیه ایستاد اگر در کربلا هم بود می‌ایستاد». و بالاخره مقاومت رزمندگان سبب حفظ این منطقه شد.
در این‌جا جمله‌ای از سردار بزرگ جنگ تحمیلی، دکتر چمران، می‌آوریم که او هم امام حسین(ع) را راهنما والگوی خود می‌داند: ” من پیشاپیش شما پرچم شهادت را به دوش می‌کشم و هرکس به راه حسین(ع) معقد است می‌تواند مرا دنبال کند…و آن قدر خواهیم جنگید تا به افتخار شهادت نایل‌شویم ”.
سخنرانی‌های امام راحل و مسئولان، زیارت‌های عاشورا در جبهه، عزاداری‌های امام‌حسین(ع) در سنگر، همه و همه در تقویت روحیه رزمندگان بسیار مؤثر بود. بازوبند و پیشانی بندهای رزمندگان و نوشته‌های روی آنها که همه و همه الهام‌گرفته از حماسه عاشورا و امام حسین(ع) و حضرت اباالفضل العباس(ع) بود نشان از تأثیرعمیق نهضت امام حسین(ع) بر رزمندگان دارد.
تأثیر حماسه امام حسین (ع) بر نوشته‌ها و خاطرات رزمندگان
در اکثر خاطرات مکتوب رزمندگان اثری از تأثیر پذیری آنان از قیام امام‌حسین(ع) دیده می‌شود. نمونه‌ای از این خاطرات گویای این واقعیت است: «در منتهی الیه پیشروی چشمشان به جوانی افتاد که مجروح برزمین افتاده بود وزیر لب زمزمه‌ای می‌کرد. او قاسم خط شکن بود که زیر لب زینبش را صدا می‌کرد، سیمای معصومانه دخترش را که لحظاتی بعد بی پدر می‌شد طلب می‌کرد تا بوسه‌ای بر آن بزند و رابطه عمیق پدر و دختر را در فرهنگ جنگ تثبیت کند تا زینبش در آینده همان زینب امام حسین (ع) ، پیامبر خون شهدا شود. قاسم جعفری یک بار دیگر دخترش را صدا زد و بعد از همه چیز دست کشید»
” .. صالحی با خلوص و معصومیتی غریب امام حسین مظلوم را صدا می‌زد و بر مظلومیت آن حضرت گریه می‌کرد. او دریافته بود که در آن لحظه فقط امام حسین(ع) می‌تواند به فریادش برسد زمزمه‌اش آهنگ لطیفی به خود گرفته بود.حاجی به کمک دو بسیجی او را روی برانکارد قرار داد. صالحی یک بار دیگر چشمش به دو پای قطع شده‌اش افتاد و گفت: آن دو تا را کنارم بگذارید. صالحی همچنان امام‌حسین(ع) را صدا می‌کرد.”
تأثیر حماسه عاشورا بر وصیتنامه شهدا
امام خمینی (ره) که خود سال‌ها اهل عرفان بوده‌اند در وصف وصیتنامه شهدا می‌فرمایند: این وصیتنامه‌ها انسان را می‌لرزاند و بارها تذکر داده بودند این تحولی که در جوانان ایران به وجود آمده است به برکت اسلام و اهل بیت می‌باشد. با نگاهی گذرا به وصیتنامه‌های شهدا می‌بینیم که تقریباً در اکثر وصیتنامه‌ها نام و یاد امام‌حسین(ع) و یاجملاتی برگرفته از فرمایش‌های آن بزرگوار و برادر مظلومش حضرت اباالفضل‌العباس(ع) به چشم می‌خورد و به عبارتی کل وصیتنامه‌ها الهام گرفته از نهضت امام‌حسین (ع) است.
در این جا نمونه هایی از وصیتنامه عرفانی‌ِ فارغ التحصیلان مدرسه عشق رامی‌آوریم:
” بار الها، سال‌ها ازکودکی تا به امروز نام حسین در ذهنم پرتو افشانی می‌کرد، حسین (ع) برایم متجلی شده است . خدایا از تو می‌خواهم مرا در صف حسینیان قرار دهی.”
” دوست دارم در معرکه جنگ، علی وار بمیرم، نستوه و دلیر و بیدار، در کربلای عشق و خون و ایثار، یک بار که سهل است دو صد بار بمیرم)”
” من رستگاری را در این می‌بینم که با الهام از مکتب دینی و قرآن راهی برگزینم که همان راه پیروزی است، راه خونین سردار شهیدان امام حسین. “
” به ندای امام گوش کنید که همان ندای امام حسین در روز عاشورا است.”
«من با درس گرفتن از سیدالشهدا و توفیق خداوند در جبهه‌های حق علیه باطل‌شرکت نمودم، باید هجرت کرد اما هجرتی همراه با جهاد».
«امروز موقعیت ما مانند زمان امام حسین (ع) است، اسلام خون می‌طلبد و قربانی می‌خواهد و من به پیروی از حسینم و خمینی عزیزم خون می‌دهم تا اسلام پایدار بماند. مگر می‌شود که پشت سر حسین را خالی گذاشت و حرکت او را تقویت نکرد و خود رامطیع حسین (ع)دانست.”
«بدانید که آگاهانه در این راه قدم نهاده‌ام، زیرا خون سرخ شهیدان از هابیل تاحسین (ع) و از حسین تا شهدای جنوب وغرب صدایم می‌زنند که چرا نشسته‌ای، ما درعصری زندگی می‌کنیم که ظلم سراسر جهان را فراگرفته است باید خون بدهیم.»
” پدرجان این درس را حسین (ع) به ما آموخته است که مرگ در راه خدا را بر زندگی‌ذلت بار ترجیح می‌دهیم.”
“درود بر پیامبر بزرگ اسلام که چگونه زیستن را به ما آموخت و درود به فرزند رشیدش حسین (ع) که چگونه مردن را به ما آموخت.”
” زمانی که جسدم برروی دوش شماست، اگر با چشم دل بنگرید چشمم بسوی کربلاست.”
تأثیر حماسه عاشورا برادبیات جنگ
اکثر اشعاری که در زمان جنگ درباره دفاع مقدس و رزمندگان سروده شده است به نحوی متأثر از قیام مظلومانه امام حسین (ع) و نبرد حماسی عاشورا است.
ما شیر دلان بیشه توحیدیم
میراث بر بدر و حسینیم
امروز ایران کربلا گردیده یکسر
باید به قلب خصم زد سنگر به سنگر
نامگذاری‌ها در جبهه
آنقدر حماسه عاشورا بر رزمندگان تأثیر داشت که حتی نامگذاری‌ها در جبهه‌های جنگ متأثر از این حماسه عظیم بود. نامگذاری مقرها، تیپ‌ها، موقعیت‌ها، نامگذاری لشکرها و گردان‌ها، عملیات و رمزعملیات و بیمارستان‌های صحرایی و پل‌ها و…همه وهمه متأثر از قیام خونین امام حسین(ع) و یاران با وفای آن حضرت به ویژه پرچمدار عاشورا حضرت ابالفضل العباس(ع) بود. نکته‌ای دیگر تأثیر این حماسه بر مقاومت صبر آزادگان قهرمان در چنگال دشمن بود که در خاطرات منتشره و نامه‌های ارسالی آنان می‌بینیم که تمامی این صبر و تحمل‌ها با اقتدا به مظلومیت اهل بیت وبه ویژه امام حسین (ع) بوده است و نکته دیگر تأثیر حماسة عاشورا بر صبر جانبازان‌عزیز است که با تأسی به اباالفضل(ع) مقاومت و صبر آنان در تاریخ خواهد ماند .
نکته آخر این که تأثیر تاریخی حماسه عظیم امام حسین(ع) وعاشورا بر خانواده شهدا، اسرا، جانبازان ومفقودان بی سابقه است. این که فرزندمان را در راه حسین (ع)
دادیم یا ما از یاران امام حسین(ع) کمتر نیستیم که همه هستی خودشان را در راه اسلام دادند، بارها وبارها از زبان پدران و مادران و همسران شهدا شنیده شده است. به هر حال تأثیر حماسه عاشورا بر جنگ تحمیلی و دفاع مقدس و مواردی که ذکر شد هر کدام به مرور زمان روشن‌تر خواهدشد و هرکدام نیاز به چندین کتاب مستقل خواهد داشت.
