کلمه سامبو مخفف عبارت روسي Samaoborona bez orushia است که معادل عبارت دفاع شخصي بدون سلاح مي باشد. اين هنر رزمي، يک سيستم مبارزه استفاده از دست است که در برابر دشمنان مسلح و غيرمسلح کاربرد دارد.

سامبو یک رشتهٔ نسبتاً جدید رزمی به حساب می آید که در دههٔ ۱۹۲۰ در ارتش سرخ شوروی به خاطر تقویت قابلیت مبارزهٔ تن به تن سربازان، بنیان گزاری شد. این رشته بر فنون گلاویزی و پرتابی تأکید دارد و تلفیقی از مؤثرترین روش های چند رشتهٔ ديگر من جمله جودو ژاپنی، کشتی ازاد و فرنگی و سبک های محلی کشتی آسیای میانه و قفقاز و هنرهای رزمی است.

بخش دفاع شخصي اين سبک براساس حرکات بدن و ضرباتي است که به وسیله مشت يا لگد مبارز به دشمن زده مي شود. در سبک سامبو، دو شيوه منحصر به فرد با نام هاي سامبو اسپرت يا سامبو کشتي و سامبوي جنگي وجود دارد .

ویکتور اسپیریدونوف و واسیلی اوشچپکوف پایه گذاران سامبو هستند. آن ها دو سبک متفاوت را بنیان گزاری کرده بودند که در پایان با یکدیگر ادغام شده و سامبو نام گرفت. اوشچپکوف در سال ۱۹۳۷ در جریان تصفیه سیاسی دوران استالین متهم به جاسوسی براي ژاپنی ها شده و به زندان افتاد و در زندان از دنیا رفت. وی بیش تر عمر خود را در ژاپن گذرانده و جودو را زیر نظر جیگارو کانو موسس رشتهٔ جودو آموخته بود.

ولی سبک اسپیردیونوف در مقایسه با سبک اوشچپکوف قابل انعطاف تر و آرام تر بود و تأکید کمتری بر قدرت بدنی داشت و این خود تا حدی به علت جراحات عمیقی بود که اسپیریدونوف در جریان جنگ جهانی نخست برداشته بود. آناتولی خارلامپیف که از شاگردان اوشچپکوف بود معمولاً موسس سامبو نامیده ميشود .

این رشته در سال ۱۹۳۸ بعنوان یک ورزش رسمی مورد تائید کمیسیون ورزشی اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفت. در سال ۱۹۶۸ سامبو به وسیله FILA بعنوان یکی از سبک های معتبر کشتی بین المللی پذیرفته شد و در سال ۱۹۸۵، فدراسیون بین المللی سامبو آماتوری( FIAS) بعنوان نخستین سازمان رسمی سامبو تأسیس و بعدها به قسمت شرقی( FIAS East) و غربی( FIAS West) تقسیم شد که قسمت شرقی آن براي گسترش سامبو در سرزمین های روسیه و قسمت غربی براي گسترش ورزش سامبو در ایالات متحده و اروپای غربی فعالیت می کند.

مسابقات سامبو در سال ۱۹۸۰ بصورت آزمایشی در المپیک مسکو برپا شد ولی نتوانست بعنوان یک رشته ورزشی در المپیک باقی بماند. به علت وجود روش های ناب، منحصر بفرد و ترکیبی در این رشته ورزشی، امروزه این ورزش در بسياري از کشورهای دنیا مثل روسیه، بلغارستان، بلاروس، مغولستان، اوکراین، قزاقستان، ازبکستان، ونزوئلا، صربستان، ژاپن و ایران محبوبیت دارد.

ورزش سامبو تلفیقی از کشتی ازاد و هنرهای رزمی است، در این ورزش، دو بازیکن در اول با یکدیگر در تشک مسابقه رو به رو شده و با ضربات دست و پا و درگیری و قفل مفاصل را براي کسب امتیاز بیش تر انجام می دهند. در این ورزش بیش تر حرکات جهت به زمین زدن رقیب انجام مي شود.

در حین مسابقه اگر قفل مفصلی انجام شود که رقیب تسلیم شود رقابت به نفع مجری فن پایان میابد در غیر این صورت شخصی که امتیاز بیشتری را در پایان زمان رقابت کسب کند برنده بازي خواهد بود.

قانون های خاصی جهت قفل مفصل ها و پیروز شدن فرد در رقابت وجود دارد که در قسمت قانون های مسابقه های سامبو توضیح داده شده است.

سبک های ورزش سامبو

سبک های سامبو

در حال حاضر سبک های مختلفی از سامبو وجود دارد که تنها پنج مورد از آن ها به رسمیت شناخته شده است که عبارتند از:اسپرت سامبو، کامبت سامبو، سامبو دفاع شخصی، سامبو ازاد و سامبو ویژه. در بین آن ها اسپرت سامبو، کامبت سامبوو و سامبو ازاد به وسیله FIAS به رسمیت شناخته شده اند.

1-کامبت سامبو( Combat Sambo)

در بین تمامی سبک های سامبو، کامبت سامبو حاوی بيش ترین خشونت حاوی اقسام حمله و درگیری هاست. این سبک فرد را براي هر نوع شرایط و زنده ماندن در شرایط دعوای دشوار آماده می کند. این سبک بيش ترین گسترش یافتگی را دارا بوده و براي اموزش نظامي مورد استفاده قرار می گرفت و در آن از روش های گوناگون تهاجمی مثل مشت، لگد، ارنج، زانو، ضربه سر و ديگر ضربات استفاده مي شود. در ارتش روسیه از سبک کامبت سامبو بعنوان یک ورزش اموزشی براي مبارزه های نزديک و دفاع از خود استفاده شود.

این سبک تلفیقی از اسپرت سامبو و سامبو دفاع شخصی بهمراه روشها و تکنیک های خاص خود است. در سبک کامبت سامبو بسياري از روش های بسیار خطرناک که در ديگر سبک ها و رشته های ورزشی ممنوع است مجاز است.

مبارزان این سبک از لباسی شبیه سبک اسپرت سامبو و دستکش سامبو و گاها بادیگارد سینه و سر استفاده می کنند.

۲- اسپرت سامبو( Sport Sambo) 

اسپرت سامبو شامل بسياري از روش های پرتابی، مبارزه و درگیری روی زمین و قفل مفصل است و مشابهت زيادي با کشتی ازاد یا جودو دارد، ولی تفاوت عمده آن در لباس، قوانین و پروتکل ها است. مثلا ، بر خلاف جودو، در این سبک سامبو اقسام قفل ها به جز وضعیت خفه کردن موجود است و محدودیت های بسیار کمتری در گرفتن و اجرای فن دارد.

۳- سامبو ازاد( Freestyle Sambo)

سامبو ازاد در سال ۲۰۰۴ به وسیله انجمن آمریکایی سامبو ایجاد شده و به سبک های این رشته ورزشی اضافه شد. این سبک در بعضی از قانون های متمایز از دیگر سبک ها بوده و گرفتن گردن و فشار به مهره های گردن و قفل بدن با پا در آن جایز است و مبارزان بیش تر بر مهارت های پرتابی و کار روی زمین تمرکز ميکنند .

۴- سامبو دفاع شخصی( Self- Defence Sambo)

این سبک بیش تر براي دفاع از خود علیه هر نوع نیروی مسلح یا غیر مسلح استفاده ميشود . سامبو دفاع شخصی مشابهت زيادي به جیوجیتسو دارد و بیش تر براي اموزش افرادی مثل کارکنان بانک و زنان براي دفاع از خود طراحی شده است.

بخش سامبو شبیه کشتی بوده ولی دربخش کامبت سامبو علاوه بر دعوای های ایستاده و یا در خاک، زدن مشت و لگد هم جایز است. مسابقات سامبو در زمینی به ابعاد 12* 12 متر و در داخل سالن انجام ميشود . این ورزش به گونه ای است که اشخاص 11 تا 60 سال میتوانند به تمرین آن بپردازند. این مسابقه ها بطور مستقل در بخش زنان و مردان و در رده های وزنی متفاوت انجام میشوند . این رده های وزنی شامل وزن های 48، 52، 57، 62، 68، 74، 82، 90، 100،+ 100 ميباشند که شما بسته به وزنی که دارید در رده وزنی تعيين شده قرارخواهید گرفت.

مدت زمان مبارزه در سامبو براي اشخاص بزرگ 6 دقیقه، براي جوانان 5 و براي نوجوانان 4 دقیقه میباشد . از وسلایل موردنیاز براي انجام مسابقات سامبو میتوان به کفش، کت، شلوارک و کمربند آبی یا قرمز اشاره کرد.

قوانین ورزش سامبو

قانون های ورزش سامبو

در موارد زیر پیروزی مبارز کاملاً قطعی و مشخص است:

در صورت پرتاب کامل، که در آن مهاجم به زمین نمی افتد ولی بازیکن مدافع به پشت می افتد.

در صورت نگه داشتن دردناک( مثل قفل مفاصل)، که در این صورت مدافع با زدن دوبار کف دست بر روی تشک و یا گفتن کلمه آری یا تسلیم، مبارزه را واگذار می کند.

در صورت برتری کامل در برابر رقیب، بازیکنی که بیش از ۱۲ امتیاز از رقیب خود کسب کند.

در صورت از بین بردن و از دور خارج کردن رقیب

به دلایل فنی و اخطار

چنانچه با موارد بالا برنده رقابت مشخص نشود از نتیجه فنی و اخطارها جهت معلوم کردن برنده استفاده مي شود.

یک مسابقه به چه علل و در چه شرایطی متوقف خواهد شد.

علل زیر را میتوان مهمترين دلایل براي متوقف شدن رقابت سامبو دانست:

• بیرون آمدن مبارز از محوطه تشک

• در مواقع تایم اوت

• زماني که مبارزان کم کاری کنند.

• موقع اعلان خطر

• ضربه فنی کردن

• برنده در رقابت 

• پیروزی بعد از این که زمان رقابت پایان یافت .

• پیروزی بر مبنای تفاوت فنی( 12امتیازاختلاف)

نتایج فنی 

چنانچه یک رقابت با امتیاز متساوی به پایان برسد، بازیکن با امتیاز بیش تر براي تکنیک ها و اجراهای فنی بعنوان برنده اعلام خواهد شد و در صورت مساوی بودن اجراهای فنی، بازیکن با تکاپوی بیش تر برنده خواهد شد. در صورتی که هر دو بازیکن دارای امتیازهای مشابهی باشند، پیروزی از آن بازیکن با تعداد بیشتری از درگیری ها خواهد بود.

پس از پایان رقابت، چنانچه هر دو بازیکن امتیاز صفر داشته باشند، برنده از طريق تعداد کارها در زمان رقابت اعلام ميشود .

اخطارها

در صورتی که هر دو بازیکن دارای امتیاز فنی صفر بوده و یا دارای تعداد اخطار یکسان باشند، بازیکنی که آخرین اخطار را دریافت کرده بازنده بازي خواهد بود.

رشته ورزشی سامبو

حذف و رد صلاحیت

بازیکن در صورت نادیده گرفتن قانون های خاصی که به شرح زیر هستند در مسابقه بازنده یا از مسابقه حذف و یا رد صلاحیت مي شود:

اگر یک بازیکن حرکت ممنوعی را دوبار اجرا کند

اگر بازیکن بیش از دو دقیقه احتیاج به پزشک داشته باشد، در این صورت بازیکن به دلیل نیاز به پزشک و عدم توانایی در ادامه مسابقه حذف و بازنده خواهد شد

بر اساس تصمیم پزشک، جایی که بازیکن دارای بیماري یا اسیب پرهیز ناپذیر است.

اگر بازیکن در زمان رقابت اخطار سوم را بگیرد، این تصمیم میتواند به وسیله سه مقام رسمی مسابقه اتخاذ شود

اگر بازیکن پس از ۵ دقیقه از نخستین صدا زدنش براي مسابقه و روی تشک امدن به روی تشک بازي نیاید.

در صورت رفتار بی ادبانه یا غیراخلاقی نسبت به رقیب یا علیه یکی از مقامات یا داور مسابقه یا پرهیز از دست دادن با رقیب

موارد ممنوع

بعضی از حرکات و گرفتن ها در سامبو ممنوع بوده و بازیکنانی كه از آن ها استفاده كنند در مسابقه رد صلاحیت میشوند. بعضی از این موارد عبارتند از:

پرتاب رقیب بر روی سر با فشار دردناک

انجام هر عملی براي خفه کردن، گرفتن دهان و بینی رقیب و بستن راه تنفسی وی

ایجاد عمدی هرگونه زخم و خراش دردناک و دندان گرفتن

اعمال فشار و خم کردن و گرفتن انگشتان دست و پا

استفاده از حرکات دردناک در ستون فقرات رقیب و یا فشار دادن سر رقیب با دست و پا

قرار دادن بازو، پاها یا دست ها روی صورت رقیب

اجرای فن گرفتن دردناک در وضعیت ایستاده

اجرای فن گرفتن با حالت پیچش

ایستادن روی پای رقیب با پاشنه پا نگه داشتن پای رقیب با قسمت پاشنه پا

چطور میتوان در سامبو امتیاز به دست آورد :

حرکات زيادي وجود دارند که شما می توانید  از آن ها براي سامبو مورد استفاده قرار دهید. این حرکات مهم و پر امتیاز شامل

- پشت حریف را با زاویه کم تر از 100 درجه به زمین زدن

- قرار پشت حریف به روی تشک در یک حالت خطرناک با زاویه ای کم تر از 100 درجه.

- فشار بر روی مفصل های دست و پای حریف که سبب زمین خوردن وی گردد

- پرتاب کردن حریف مستقیما با یک حرکت بدون وقفه به روی تشک.